Ünden bugüN

istanbul işçi teşkilatları

HEYET-İ MÜTTEHİDESİ

1923'te kuruluşuna teşebbüs edilen, ama gerçekleştirilemeyen Marksist işçi sendikaları federasyonu.

1922 yazında, istanbul'da başlıca iki solcu işçi kuruluşu vardı: Beynelmilel işçiler ittihadı (Union internationale du travaille) Rumların egemenliğindeydi; Müslüman kökenlilerse, Türkiye işçi Derneği'nde (TÎD) toplanmışlardı. Bunların her ikisi de Marksist olmakla birlikte, ulusal sorun yüzünden ayrı çalışıyorlardı. "Osmanlı" sosyalist partileri ile Devrimci Ermeni Sosyal Demokratlar da (Daşnaksutyun), bazı işçi gruplarım örgütlemişlerdi. Temmuz başında, TlD bütün işçi kuruluşlarını birleştirmek için, sendika niteliğindeki örgütlerin ve sol partilerin tümüne yazılı bir çağrı yaptı. Türkiye Sosyalist Fırkası ile Amele Siyanet Cemiyeti, önerilen toplantıya katılmayı baştan reddetti. Diğerleri geldilerse de, olumlu bir sonuç alınamadı.

Birleşme çabaları, 1923'te de devam etti. Ocak ayında çeşitli kuruluş temsilcilerinden bir tüzük komisyonu oluşturuldu. Amaç, ülke çapında bir "Türkiye Dernek (sendika!) Birlikleri ittihadı (federasyon ya da konfederasyonu)" kurmaktı. Ancak, o sıralar sağcı bir rakip girişim olarak istanbul Umum Amele Birliği'nin(-0 örgütlenmesi, Birlik Meclisi'nin adını istanbul işçi

227

bul Sanayi Odası önderliğinde 15 Ekim 1961'de 6 işveren sendikası bir araya gelerek İstanbul İşveren Sendikaları Birliği' ni kurdular. Bu sendikalar şunlardı: Madeni Eşya Sanayicileri Sendikası, İstanbul Tahta Sanayii İşverenleri Sendikası, İstanbul Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası, İstanbul Gıda Sanayii İşverenleri Sendikası, İstanbul Matbaacılık Sanayii İşverenleri Sendikası ve İstanbul Cam Sanayii İşverenleri Sendikası.

27 Eylül 1962'de düzenlenen olağanüstü genel kurulda iki işveren sendikası daha birliğe katıldı. İki olağan genel kurul yapıldı. Bu arada konfederasyona dönüşmeye karar verildi. Ege ve Ankara bölgelerinde de yerel işveren kuruluşları belirmeye başlamıştı. Bu gelişmeleri de göz ö-nüne alan işveren kesimi, ulusal düzeyde örgütlenmeye karar verdi. İstanbul İşveren Sendikaları Birliği 20 Aralık 1962'de toplanan ikinci olağan genel kurulunda ana tüzükte değişikliğe gitti ve kuruluşun adını Türkiye İşveren Sendikaları Konfe-derasyonu'na dönüştürdü. Bu sırada sendikaların ulusal örgütleri de oluşmuştu. Türkiye İşveren Sendikaları Konfederas-yonu'nun kurucuları Türkiye Madeni Eşya Sanayicileri Sendikası, Türkiye Ağaç Sanayii İşverenleri Sendikası, Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası, Türkiye Gıda Sanayii İşverenleri Sendikası ve Türkiye Cam Sanayii İşverenleri Sendikası oldu. ZAFER TOPRAK