Ünden bugüN

Tablo VI 1990'da Tuttuğu İş ve Cinsiyete Göre Nüfus

Toplam	ErkekKadın
ilmi ve teknik elemanlar, serbest meslek sahipleri ve bunlarla ilgili dij	Şer meslekler
Fizikçiler, kimyagerler ve bunlarla ilgili diğer mes. 947	558	389
Mimarlar, mühendisler ve benzeri teknik elemanlar 60.124	51.234	8.890
Pilotlar, güverte sb., makine sb. (deniz ve hava) 2.046	2.024	22
Biyologlar, agronomlar (fenni ziraatçı) vb teknisyen 600	206	394
Tıp üe ilgili meslekler 42.618	20.913	21.705
istatistikçiler, matematikçiler, sistem analizcileri vb 3.272	1.814	1.458
Ekonomistler 1.745	1.229	516
Mali müşavirler ve muhasebeciler 25.757	18.288	7.469
Hukuk ile ilgili meslekler 9.806	6.994	2.812
Öğretim ile ilgili meslekler 56.072	26.982	29.090
Din adamları vb 3.376	3.146	230
Yazarlar ve edebiyatla ilgili diğer meslekler 5.179	4.020	1.159
Heykeltıraş, ressam, fotoğrafçılar ve yaratıcı sanat men. 13. 854	10.065	3.789
Müzik, sahne sanatçıları, eğlence ile ilgili diğer san. 5.947	4.399	1.548
Sporcular ve sporla ilgili meslekler 2.454	2.242	212
Başka yerde sınıflandırılmamış ilmi ve teknik meslek. 4.031	2.441	1.590
Toplam 237.828	156.555	81.273
Müteşebbisler, direktörler ve üst kademe yöneticileri
Yasama organları ve kamu sektörü üst kademe yön. 7.106	5.742	1.364
Müteşebbisler ve yöneticiler (ticaret hariç) 71.493	65.860	5.633
Toplam 78.599	71.602	6.997
idari personel ve benzeri çalışanlar
Büro memurları grup şefi 5.027	3.189	1.838
Kamu idare memurları 52.716	34.887	17.829
Stenolar, daktilolar, kart, rule delgi makine operatörü 31.337	5.905	25.432
Muhasebe memurlan, kasiyerler vb 91.237	54.213	37.024
Toplama işlemleri yapan makinelerde çalışanlar 5.965	2.605	3.360
Ulaştırma ve haberleşme servis şefleri 404	311	93
Şeftren ve bilet toplayanlar (kondüktörler) 350	350	93
Posta dağıtıcıları 2.581	2.413	168
Telefon ve telgraf operatörleri 4.487	2.525	1.962
Başka yerde sınıflandırılmamış idari personel vb 12.390	9.485	2.905
Toplam 206.494	115.883	90.611
Ticaret ve satış personeli
Müdürler (toptan ve perakende ticaret) 8.554	6.870	1.684
Toptan ve per. ticarette müteşebbis ve yöneticileri 165.824	158.374	7.450
Satış ve alım şefi 1.192	1.601	311
Ticarethane memur ve teknisyeni (seyyar tüccar) 128.164	108.447	19.717
Sigorta acentası ve emlak komisyoncuları, gelir senet
simsarları, müesselerin satış servis memurları,
satıcılar, açık artırma ile satış yapanlar 16.512	13.104	3.408
Satış komisyoncuları, ticaret memurları vb 43.254	42.000	1.254
Başka yerde sınıflandırılmamış ticaret ve satış per. 390	336	54
Toplam 364.610	330.732	33.878
Hizmet işlerinde çalışanlar
Otel, kahvehane, oyun salonları, lokanta, gazino
pastane, sinema, tiyatro vb yerlerin müdürleri 2.509	2.195	314
Otel, kahvehane, oyun salonları, lokanta, gazino
pastane, sinema, tiyatro vb yerleri idare eden
müteşebbis ve mal sahipleri 24.208	23.615	593
Kâhya, vekilharç vb 162	128	34
Aşçı, garson, barmen vb 80.373	72.662	7.711
Hizmetçiler vb 13.516	4.951	8.565
Mülk bekçileri, temizlik işçileri 87.522	73.944	13.578
Elbise temizleyicileri, çamaşırcı, ütücüler 7.830	6.764	1.066
Berberler, güzellik uzmanları vb 23.180	17.885	5.295
Güvenlik ve koruyucu hizmet personeli 22.800	22.101	699
Başka yerde sınıflandırılmamış hizmet işlerinde çalışan 3.849	3.055	794
Toplam 265.949	227.300	38.649

nönü'nde çalışanların yüzde 36 civarı ticaret, lokanta ve otelcilikte yer alıyor. Onları imalat sanayiinde çalışanlar izliyor. Eyüp, Gaziosmanpaşa, Kartal, Küçükçek-mece, Pendik, Zeytinburnu çalışanlarının

lu'nda istihdam, ağırlıklı olarak imalat sanayiinde. Onu ticaret, eğlence ve turizm izliyor. Bayrampaşa'da istihdamın yüzde 50'si imalat sanayiinde, önemli bir bölümü ise ticaret alanında kümelenmiş. Emi-

Tablo VI (Devam) 1990'da Tuttuğu İş ve Cinsiyete Göre Nüfus

Toplam

ErkekKadın

Tarım, hayvancılık, ormancılık, balıkçılık ve avcılık işlerinde çalışanlar

Tarım işletme şef ve müdürleri (kâhyalar dahil) 33 31 2

Tarım işletmecisi (üreticiler) 122.102 60.838 61.264

Tarımda çalışanlar 6.076 5.427 649

Orman işlerinde çalışanlar 1.168 1.102 66

Balıkçılar, avcılar vb 3.267 3.225 42

132.646

70.623

62.023

Toplam

Tarım dışı üretim faaliyetlerinde çalışanlar ve ulaştırma makineleri kullananlar

işin yönetmenleri vb 9.720 6.901 2.819

Madenci, taşçı, sondajcı vb 4.384 4.376 8

Metal işleme ve üretim işçileri 11.294 11.294

Ağacın ilk hazırlama işlemini yapan işçi ve kâğıt ima. 2.355 2.115 240

Fırın ve kimya aletleri kullamcılan 1.430 1.359 71

Dokuma işçüeri 74.156 50.346 23.810

Debbağlar, dericiler, sepiciler ve kürkçülük işçileri 4.139 3.623 516

Gıda ve içki sanayii işçileri 40.369 37.743 2.626

Tütün işçileri 3.715 2.041 1.674

Terziler, döşemeciler vb 227.407 143.974 83.433

Ayakkabı ve deri işçileri 44.920 42.587 2.333

ince iş marangozluğu, marangozluk vb 60.621 59.489 1.132

Taş yontma ve oyma işçileri (mermer de dahil) 6.843 6.674 169

El emeği ile çalışan ve metal işleyen işçiler 79.184 75.768 3.416

Makine montajcıları, hassas dakik aletçiler ve tamirci

makinistler (elektrik hariç) 56.591 54.580 2.011

Elektrikçiler, elektronikçiler vb 49.686 45.264 4.422
Radyo, televizyon, yayın istasyonları operatörleri,

ses ve sinema projeksiyon aletleri operatörleri 241 208 33

Kurşun, boru ve sıhhi tesisatçılar, tenekeciler ve

bakırcılar, metal boru montörleri 33.170 32.707 463

Mücevherciler ve kuyumcular 16.364 15.977 387

Cam, camdan eşya imali, seramik, toprak mam. işç. 18.569 16.557 2.012

Plastik madde ve kauçuk eşya imalatı işçileri 18.607 16.659 1.948

Kâğıt, karton ve kaplama eşyalar 1.467 1.197 270

Mürettipler, baskıcılar, dilciler vb 21.725 20.376 1.349

Boyacılar 25.420 25.420

Başka yerde sınıflandırılmamış istihsal vb işlerde

çalışan işçiler 28.983 22.207 6.776

Yapı kalfası, dülger ve diğer inşaat işlerinde çalışan 167.859 165.933 1.926

Sabit tesis makineleri kullanıcıları 1.607 1.440 167

Tahmil, tahliye işçisi ve yapı makineleri kullananlar 8.233 8.168 65

Ulaştırma makineleri kullanıcıları 149.477 148.317 1.160

Başka yerde sınıflandırılmamış sıra işçileri ile

meslekleri tayin edilemeyenler ve mesleksizler 83.502 78.870 4.632

Bilinmeyen 1.799 1.590 209

işsiz olup iş arayanlar 167.434 137.655 29.779

Toplam

1.102.170

149.868

1.252.038

Veriler 12 ve daha yukarı yaştaki faal nüfusu kapsamaktadır. Kaynak: DiE 1990 Genel Nüfus Sayımı: istanbul

yen kimi işleri de içeren istihdam olanakları, istanbul'u içgöçte birinci dereceden çekim bölgesi haline getirirken (bak. göç) aynı zamanda içgöçün ve kentin olağanüstü nüfus artışının sonucu olan istahdam darboğazları ve işsizlik yaşanıyor, iyi tanımlanmamış, üretici olmayan, doğrudan doğruya kentin özelliklerinin ürünü olan sürekli ve mevsimlik iş ve işçilikler de ortaya çıkıyor.

Bfl>L istatistik Yıllığı, 1932-1933; DiE Genel Sayımlan: 1955, 1970, 1975, 1980, 1985, 1990; O. Baydar, Türkiye işçi Sınıfı Tarihi l, Frankfurt, 1982; Y. N. Rozaliev, Türkiye Sanayi Proletaryası., ist., 1974; A. Şnurov-Y. Rozaliyev, Türkiye'de Kapitalistleşme ve Sınıf 'Kavgaları, ist., 1970; R. E. Koçu, "Amele", LA; Sayılarla istanbul, ist., 1989.

OYA BAYDAR

önemli çoğunluğu imalat sanayiinde. O kadar belirgin olmamakla birlikte Kâğıthane, Ümraniye, Şişli de öyle. Buna karşılık Eminönü ve Beşiktaş'la birlikte Kadıköy, Sanyer ve Üsküdar, ticaret, turizm ve hizmet ağırlıklı ilçeler. Tarımsal işgücü ve istihdam Büyükçekmece, Çatalca, Silivri, Şile, Yalova ve Beykoz ilçelerinin bucak ve köylerinde toplanıyor.

istanbul, tarihinden kaynaklanan, ticaret ve hizmetlerin ve bu sektörlerdeki istihdamın önemi; bilim ve kültür alanında çalışanların ve işadamlarının, üst düzey yöneticilerin ağırlığı gibi özelliklerini korurken, istihdam yapısında giderek imalat sanayiinin ağırlık kazandığı görülüyor. Kentin çok değişik alanlara yayılan ve ülkenin başka yörelerinde görülme-