Ünden bugüN

HAZİNEDAR USTA ÇEŞMESİ

Davutpaşa, Kürkçübaşı Mahallesi'nde, Küçük Langa Caddesi üzerinde, bugün Türk Romatizma Vakfı'mn binası olarak kullanılan sıbyan mektebinin caddeye bakan güney cephesinde yer alır. Metnini Sünbül-zade Vehbî Efendi'nin kethüdası şair Surun Osman Efendi'nin hazırladığı 7 beyit-lik kitabesi 1207/1792 tarihlidir.

Kesme taş ve tuğladan yapılmış olan mektep binasının cephesi ile bütünleşmiş olan, tamamı mermerden yapılmış bu çeşme zengin bir taş süslemeye sahiptir. Si-

metrik bir düzenlemenin egemen olduğu çeşmenin aynası, iki ince sütun ile sınırlanmış ve bunlarla bağlantılı olan silmenin üzerine, iki konsol arasına gelecek şekilde kitabesi yerleştirilmiştir. Aynası oldukça süslüdür ve dilimli kemerler içine alınmış, sathi bir niş halindedir. Kemerlerin ortasında, yüksek rölyef olarak işlenmiş geniş yapraklı akantuslardan oluşan bir bezeme yer alır. Benzer süsleme aynataşmda da görülmektedir. Yine birer zarif sütunla sınırları çizilmiş olan yan kitlelerde birer aynalı kuma bulunur. Ayaklı birer kâseyi andıran bu kurnalar (suluk) süslemesizdir. Bunlara ait, ince uzun, yarı silindirik nişler ise 7 dilimli birer istiridye nişi ile taçlan-dırılmıştır. Tekne ve testi seti kaidelerinde de aynı süsleme zevkinin hâkim olduğu gözden kaçmaz.

Hazinedar Usta Çeşmesi barok üslupta inşa edilmiştir. 18. yy'ın ortalarından itibaren, bu üslupta yapılmış çeşmelerin gerek mimari, gerekse dekoratif zenginliklerle dolu olduğu bilinmektedir. Bu çeşmede de aynı özellikleri görmekteyiz. Mimarisine renk katan sütunlar, konsollar; süslemede ise cepheyi hareketlendiren kemerler, yumuşak kıvrımlı hatlar ve âdeta satıhtan taşan bitkisel bezemeler sözü edilen bu özellikleri teşkil etmektedir.

Bugün teknesi yıpranmış, lülesi kopmuş ve suyu akmayan çeşme, semtin en zarif mimari eserleri arasında yer almaktadır.

Bibi. Tanışık, İstanbul Çeşmeleri, I, 214; A. Egemen, istanbul'un Çeşme ve Sebilleri, ist, 1993, s. 371-373; S. Eyice, "Çeşme", DlA, VIII, 284.

ENİS KARAKAYA