Ünden bugüN

HAZİRELER

38

39

HEBDOMON HtPOJESİ

II. Mahmud Türbesi'nin haziresinden bir görünüm.

Ali Hikmet Varlık, 1993

Dış mimaride süslemeye yer verilmemiş, yapının kimliği mimari ifadesiyle belirlenmiştir. Her iki katta da yuvarlak kemerli geniş pencerelerle içeriye bol ışık a-lınmıştır. Bu pencereler, doğu ve batı cephelerinde beşer, yan cephelerde yedişer adettir. Cephe akslarında bulunan üçlü pencere dizisi kütlesel estetik çıkmalarla vurgulanmış, böylece plan özelliği cepheye yansıtılmıştır. Bu mimari düzenleme, zamanla, İstanbul mimarlığında yaygın kullanım alanı bulmuştur. Fossati'nin birçok projesinde kullandığı pencere kemer üzengileri hizasında yapıyı çevreleyen yatay silmeler, bu yapının proje ve eski fotoğraflarında da görülmektedir.

Yapının bir diğer özelliği, kırma çatı i-çinden yükselerek yarım daire pencereleri ile orta mekâna tepe ışığı sağlayan kub-besidir. Fossati, Ayasofya Muvakkithane-si'nde(->) de kullandığı bu küçük kubbeyi, daha önce Bekirağa Bölüğü(-«) projesinde denemiş, ancak uygulamamıştır.

Osmanlı Tanzimat mimarlığının değerli bir örneği olan Hazine-i Evrak binasının kubbe pandantiflerinde, Tanzimat aydınlanmasını simgeleyen yerküre ve tomar şeklinde belgelerden oluşan kabartma gruplarına yer verilmiştir.

Hazine-i Evrak

binasının

tasarımcısı

Gaspare

Fossati'ye ait

çizim ve planı.

Bellizona

Cantonale Arşivi,

isviçre

Fotoğraf

Cengiz Can

Babıâli yangınlarında hasar görmeyen yapı, doğru planlanmış ve uygulanmış bir örnek olarak, özgün işlevini sürdürmekte ve muhafaza ettiği kıymetli belgelerle birlikte iyi korunmaktadır.

Bibi. T. Lacchia, I Fossati, Architetti del Sultana di Turchia, Roma, 1943; S. Eyice, "Fossati", İSTA, XI, 5818-5823; N. Aktaş, "Osmanlı Dönemi Arşivciliğimiz ve Tasnif Çalışmaları", BTTD, I (1985), 67-72; A. Çetin, "II. Meşrutiyet Döneminde Osmanlı Devleti'nde Arşiv Çalışmaları", VD, XX (1988), s. 39-46. Gaspare Fossati Architetto Pittore, Pittore Architetto, Pi-nacoteca Züst, 1992; C. Can, "istanbul'da 19. Yüzyıl Batılı ve Levanten Mimarların Yapıları ve Koruma Sorunları", (Yıldız Teknik Üniversitesi, yayımlanmamış doktora tezi), 1993, 119-122.

CENGİZ CAN