Ünden bugüN

KARIMAN PASAJI

470

471

KARTAL İLÇESİ

KARIMAN PASAJI

Bugün istiklal Caddesi üzerinde Perukâr (eski Berber) Çıkmazı ile Saka Salim Çıkmazı arasında yükselen istanbul Sanayi Odası'na ait Odakule isimli binanın yerinde daha önce var olan pasaj.

1789 Fransız Ihtilali'nden sonra İstanbul'a göçerek yerleşen Alleon ailesinin(-0 Surp Yerrortutyun (Sainte Trinite) Ermeni Katolik kilisesinin yakınında ve anacad-de Grand Rue de Pera (bugün istiklal Caddesi) üzerinde kışlık konağı bulunuyordu. Aile 1870'te binayı Bartoli Biraderler'e sattı. Panayia Kilisesi'nin karşısında bonmar-şe türü mağazalan bulunan Bortoli kardeşler satın aldıkları konutun yerinde Bön Marche adlı büyük bir bina inşa ettiler ve alt katta aynı adla bir mağaza açtılar.

Bön Marche daha çok Paris'teki büyük mağazaları hatırlatıyordu, içinde her şey satılırdı, her türlü ev eşyasından, maroken takımlardan şekerlemelere, kırtasiyeden mücevherata, çeşit çeşit giysiden optik a-letlere, kristallerden ya da Saksonya porselenlerinden şarap ya da likörlere, oyuncaklardan parfümeriye kadar mağazada yok yoktu. Binanın bir kapısı Grand Rue de Pera, diğer kapısı ise Petits-Champs deş Morts (bugünkü Meşrutiyet Caddesi) üzerinde olduğu için, burası aynı zamanda "geçit veren bina (pasaj) niteliğindeydi.

1926'da Bortoli Biraderler Bön Marche' yi satılığa çıkardılar. Pasaj ve binayı, İstanbul'da ünlenmiş olan Karlman (Carlmann) ailesi satın aldı. istanbul'un Yahudi Levan-tenlerinden Karlman önceleri, "Blumberg" ile birlikte, Galata'daki Büyük Millet Ha-nı'nın birinci katında, "Karlman ve Blumberg" adlı büyük konfeksiyon mağazasını açmış, 1896'da Blumberg'den ayrılarak, Grand Rue de Pera üzerinde bulunan, Vasıl Anastasiadis'in eczanesi ile modist An-tuanet Mariani'nin yan yana olan dükkânlarını devralmıştı (şimdiki Sümerbank ve iş Bankası'nın bulunduğu yer). Burada, "Maison Carlmann" adlı konfeksiyon mağazasını tek başına işleten Kari Karlman' in büyük oğlu Ferdinand eski istanbul mebusu Karaso'nun kızı Matmazel Ida'yla küçük oğlu Leopold ise, Matmazel Bertha Wedmnn'la evlenmişlerdi. Görüldüğü gibi, istanbul'da kök salmış Karlman ailesi, Bortoli Biraderlerden pasajı ve binayı satın a-lınca ilk olarak adını değiştirmiş, Bön Marc-he'nin yerine Karlman Pasajı adını koymuştu.

Bu arada, binanın ilk katını, Mikhail Mik-hailoviç kiralayarak devrin en lüks lokallerinden biri olan Turquoise'ı açmıştı. Tur-quoise 250 masalık üç salondan oluşuyordu. Meşrutiyet Caddesi'nden iki, istiklal Caddesi'nden ise tek merdivenle çıkıla-biliyordu. Bu, ünlü ve döneminde gerçekten büyük hizmet veren lokal 1934'te kapanmak zorunda kaldı. Halbuki dönemin en iyi orkestraları, en iyi varyeteleri burayı dolduruyor, ayrıca yılbaşı ve güzellik balolarının tamamı burada veriliyordu.

Karlman Pasajı'na, istiklal Caddesi üzerinden tek bir basamakla girilirdi. Yerler si-yah-beyaz kare mermerlerle döşenmişti.

Her iki tarafta da satış reyonları bulunuyordu. Yukarı çıkan merdiven, pasajın bitiminde ve ortada idi. Bu merdiven de mermerdendi.

Meşrutiyet Caddesi'ne çıkışta, kademe farkı nedeniyle caddeye inen merdiven, üst kadara çıkan merdivenin yanında idi.

Bir ara Necdet Sander, Saray Kitabevi olarak, Karlman Pasajı'nın içinde birkaç reyon kiralamıştı. Gene italyan Baldini Kitabevi de kapanmadan önce bir süre pasajdaki bir dükkândaydı. 1920'de Ruslar istanbul'a daha doğru bir deyimle Pera'ya geldiklerinde "L'Union deş Zemstvos Rus-ses" adlı büroları 1927'ye kadar binanın ü-çüncü katına yerleşmişti.

Pasajın üst bölümlerini oluşturan dairelerde yaşamış olanlar arasında Bartoli Bi-raderler'i, Karlmanları, Dr. Bizantiadis'i, Dr. Koridis'i, modist Mastroyeni'yi, terzi Ka-riyokopulos'u sayabiliriz.

Karlman ailesi, Varlık Vergisi'nin çıktığı 1942'ye kadar mağazayı çok iyi yönettiler, ama konan verginin çokluğundan vergiyi ödeyememe durumuna düştüler. Osmanlı Bankası devreye girerek verginin tümünü ödedi. Yalnız Karlman ailesi borçlarını ödeyinceye kadar, kapılarında "Osmanlı Bankası Deposudur" tabelası asılı kaldı.

Pasaja girince mağazaya ait çeşitli reyonların boydan boya vitrinleriyle karşılaşırdınız. Sonra, bunların bir bölümü ayrı dükkânlar halinde düzenlenip kiraya verildi. Birinci kat Turquoise kapandıktan sonra boş kaldı, sadece pasajdaki bazı yeni reyonlar buraya nakledildiler.

Sonuçta IstanbuJ Sanayi Odası tarafından satın alınan bina, yıktırılarak yerine bugünkü gökdelen dikildi ve adına da Odakule denildi.

BEH2AT ÜSDİKEN