Ünden bugüN

KARNAVALLAR

Hıristiyanların büyük perhize girmeden önce yaptıkları şenliklere verilen ad. Günleri, mezheplere göre küçük farklılıklar göstermekle birlikte ocak ya da şubat aylarına rastlar.

Karnaval şenliklerinin Hıristiyan toplumlarında doğrudan doğruya dinsel anlam taşımamakla birlikte büyük perhiz öncesine rastlaması ve hayvansal besinlerin yenmediği perhiz günlerine girmeden bu tür besinleri bol bol yiyerek eğlenme biçiminde uygulanması, sonradan dinsel bir anlam kazanmasına da yol açmıştır.

Hıristiyanlık öncesi kış şenliklerinin din değişikliğiyle birlikte yeni bir kimlik kazanması biçiminde de yorumlanan karnavallar Katolik ülkelerde daha büyük coşkularla kutlanırken istanbul'un Hıristiyan cemaatleri de kendi aralarında karnaval şenlikleri düzenlerler.

istanbul karnavalları, Hıristiyanların nüfus yoğunluğuna sahip olduğu Beyoğlu, Galata semtlerinde başta bugünkü istiklal Caddesi olmak üzere birçok kapalı ve açık mekânlarda büyük eğlencelerle kutlandığı gibi Kurtuluş, Bağlarbaşı, Samatya, Bakırköy, Yeşilköy, Ortaköy, Arnavutköy, Çengelköy semtlerinde de gece ve gündüz kar-

naval şenlikleri düzenlenirdi, istanbul'un Rum halkı arasında daha coşkulu bir biçimde kutlanan karnaval eğlencelerine Türkler "apukurya"(-») Rumlar ise "apekriya" derlerdi.

Eski istanbul'un karnaval eğlenceleri Ahmed Mithat Efendi'nin Karnaval (1881) adlı romanına konu olmuş, kendi inanç ve geleneklerine göre bu şenliklere katılan zengin bir Ermeni ailesinin kişiliğinde Ermeni cemaatinin durumu da sergilenmiştir. Ahmed Rasim'in Fubş-ı Atik (1922), Muharrir Bu Ya! (1926) ve Şehir Mektupları (1900) adlı eserlerinde de yazarın bizzat katıldığı karnaval eğlencelerine ilişkin gözlem ve anılara yer verilir. Sermet Muhtar Alus da çeşitli yazılarında karnaval eğlencelerinden söz eder, gözlem ve anılarını dile getirir.

Günümüz istanbul'unda da karnaval günlerinde, eski coşku ve kalabalıklarla olmasa bile bu tür kutlamalar yapılmaktadır.

Bibi. A. Rasim, Fubş-ı Atik, II, ist., 1922, s. 181-218; ay, Muharrir Bu Ya!, ist., 1926; s. 308-312; ay, Şehir Mektuplun, I-II, ist., 1992, s. 144-150; S. M. Alus, "Apukurya", Resimli Tarih Mecmuası, VI, S. 72 (Aralık 1955), s. 4228-4230; ay, "Apukurya Maskaraları", ISTA, II, 851-901; "Apukurya", 1KSA, II, 746-748; "Karnaval", TA, XXI, 354.

İSTANBUL