ÜNİTE: tarih ve zaman insanliğIN HAFIZASI tariH

BULGARLAR

• 
  Batı Hun devletinin yıkılmasından sonra Karadenizin kuzeyine dönen Hunlar ile Ogur (Oğuz)ların karışmasıyla ortaya çıktılar.
  
• 
  Hazarların baskısı sonucunda Tuna ve Kama Bulgarları diye ikiye ayrıldılar
  
• 
  Tuna Bulgarları Avrupa’ya giderek devlet kurmuşlar, Hıristiyanlığı benimsemişler ve Türklüklerini kaybetmişlerdir.
  
• 
  Kama (itil) Bulgarları Müslüman tüccarların etkisiyle İslamiyet’i kabul etmişlerdir.
  
• 
  Kazan Türkleri olarak da bilinirler.
  
• 
  Dericilikte ileri gitmişlerdir.
  
• 
  Moğollar tarafından yıkılmıştır
  

KIRGIZLAR

• 
  Uygurları yıkarak Ötüken’e yerleşip devlet kurdular.
  
• 
  1207’de Moğolların hakimiyetine girdiler.
  
• 
  Manas Destanı Kırgızlara aittir.
  
• 
  1991’de Sovyetler Birliğinin yıkılması üzerine bağımsızlıklarını kazandılar.
  
• 
  Başkentleri Bişkek’tir.
  

KARLUKLAR

• 
  Kutluk Devletinin yıkılışında etkili oldular.
  
• 
  Talas savaşında Arapların yanında yer alarak bölgenin Çinlileşmesini önlediler.
  

NOT: İslamiyet’i kabul eden ilk Türk topluluğudur.

• 
  İlk Türk-İslam devleti olan Karahanlıların kuruluşunda etkili oldular.
  
• 
  Cengiz Han’a itaat eden ilk Müslüman Türk topluluğudur.
  

HAZARLAR

• 
  Museviliği benimseyen tek Türk topluluğudur.
  
• 
  Hz. Osman zamanında Kafkasları fethetmek isteyen Müslümanlarla savaşmışlardır.
  

NOT: Böylece İslamiyetin Kafkasya’da yayılmasını geciktirmişlerdir.

• 
  Hazarlar hakimiyetlerine birçok kavmi almışlar 8.yy.da Hazar hakanları “25 kralın başındaki hakan” ünvanını almışlardır.
  

NOT: Hazarların hakimiyet sahalarında pek çok kavim olmasına rağmen huzur ve barış ortamının sağlanması dolayısıyla ülkede iç karışıklık yaşanmamıştır. Bu durum Hazar Barışı adıyla anılır.

• 
  Hazarların başlıca gelir kaynağı ticarettir.
  
• 
  Hazar ülkesi birçok din ve kültürün birleştiği yerdi.
  
• 
  Başkentte kilise, cami ve sinagog yan yana idi. Halk arasında davalara her dinin temsilcilerinden oluşan bir yargıçlar kurulu bakardı.
  

NOT: Bu durum Hazarların dini konularda oldukça hoşgörülü olduklarını göstermektedir.

• 
  Ruslar Hazar Hakanlığına son verdiler. (968) Günümüzdeki Karaim Türkleri Hazarların soyundan gelmektedir.
  

OĞUZLAR

• 
  Tarihte önemli rol oynayan bir Türk topluluğudur.
  
• 
  24 boydan meydana gelmiştir.
  
• 
  Müslüman olduktan sonra Türkmen adıyla anılmaya başlamışlardır.
  
• 
  Tarihte Oğuz Yabgu, Büyük Selçuklu, Anadolu Selçuklu, Osmanlı, Akkoyunlu, Karakoyunlu ve Türkiye Cumhuriyeti Devletlerini kurmuşlardır.
  
• 
  Günümüzde Oğuzlar Türkmenistan, İran, Irak, Suriye, Azerbaycan, Türkiye, Kıbrıs ve Balkanlarda yaşamaktadırlar.
  

2. 
   İLK TÜRK DEVLETLERİ VE KOMŞULARI
   

• 
  Kadim Türklerde ekonomik hayat daha çok bozkır kültürü etrafında şekillenmiştir.
  
• 
  Temel geçim kaynağı hayvancılıkla beraber yağmacılık ve ganimete de dayanmaktaydı.
  
• 
  Madencilik konusunda da ileri bir seviyede olan Türkler başta Çin olmak üzere yerleşiklerle ticaret yapmışlar ayrıca İpek Yolu’na hakim olmak için Çin ve komşu devletlerle mücadele etmişlerdir.
  
• 
  Göktürk Hükümdarı Kapgan Kağan tarıma geçmek istedi ise de başarılı olamamıştır.
  
• 
  İpek yoluna hakim olmak isteyen İstemi Yabgu Akhunlara karşı Sasanilerle, Sasanilere karşı Bizans ile işbirliği yapmış; böylece Bizans ile ilk diplomatik ilişki kurulmuştur.
  
• 
  Türkler alış verişlerde Satir adını verdikleri gümüş parayı kullanmışlardır.
  
• 
  Tarihi kayıtlara göre ilk serbest ticaret pazarı Asya Hun Devleti ile Çin arasında kurulmuştur.
  
• 
  Türklerde bankacılığın temelini Uygurlar atmışlardır.
  
• 
  Hazarlar ise ticaretin gelişmesine büyük katkı sağlamışlar Doğu Avrupa’da “Hazar Barış Çağını” gerçekleştirmişlerdir.
  

KAVRAMLAR:

Boy :

Töre :

Kut :
KAZANIM SORULARI

1. Türkiye, coğrafi bir ad olarak hangi bölgeler için kullanılmıştır?

2. Türkler savaşlarda hangi taktikleri uygulamıştır?

3. Türklerdeki egemenlik anlayışının sonuçları nelerdir?

4. Uygurların yerleşik hayata geçmelerinin hayat tarzlarına etkisi nedir?

5. İpek Yolu güzergâhının sık sık yön değiştirmesinin nedeni nedir?

6. Tahta geçtikten sonra Hun Hükümdarı Attila’nın yerinde başka biri olsaydı ne yapardı?

7. Hun Hükümdarı Attila’nın sade bir yaşam sürmesinin gerekçeleri neler olabilir?

8. Libas nedir?

9. Attila’nın kişisel özellikleri nelerdir?

10. Hun Hükümdarı Attila’ya Avrupalılar tarafından “Tanrının Kırbacı” unvanının verilmesinin sebepleri neler olabilir?

11. Hangi tarihî şahsiyetin filmini çekmek isterdiniz? Neden?

12. Seçtiğiniz tarihî şahsiyetin baş rolünü oynadığı kısa bir film senaryosu yazınız.



TEST 5

1. Orta Asya’da kurulan ilk Türk Devletleri;

I. Çin,

II. Sasani,

III. Bizans

Yukarıdaki devletlerden hangileriyle ilişki kurmuştur?

A) I B) II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

2. Aşağıdakilerden hangisi kurultay ile ilgili doğru bir bilgi değildir?

A) Devlet yönetiminin temelini oluşturur.

B) Boy beyleri de katılır.

C) Üyelerine Toygun denir.

D) Hatun başkanlık yapabilir.

E) Yılda en az üç kez toplanır.

3. Mete Han gelişmiş Çin medeniyetine karşı millî bir siyaset izlemişti. Buna göre Hun Devleti, savaş gücü ile Çin’i baskı altına alacak, devletin ve halkın ihtiyaçlarını vergi veya ticaret yoluyla Çin’den sağlayacaktı. Mete Han’ın, Çin’e karşı izlediği bu politikanın içinde Çin ülkesini ele geçirmek ve onu idare etmek gibi bir düşünce bulunmuyordu.

Buna göre Mete Han Dönemi’nde Çin’e karşı izlenen siyaset ile ilgili

aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Çin’e karşı üstünlük kurulamayacağına inanılması

B) Yerleşik Çin kültüründen çekinilmesi

C) Türk ülkesinin ele geçirileceğinden korkulması

D) Çin ülkesine Türklerin iskân ettirilmek istenmesi

E) Çin’e karşı barışçı bir siyaset izlenmesi

4. Aşağıdakilerden hangisi Kavimler Göçü’nün sonuçlarından biri değildir?

A) Günümüz Avrupa milletlerinin temelleri atıldı

B) Avrupa’da Türk devletleri kuruldu

C) Feodalite Avrupa’da güç kazandı

D) Kültürel etkileşim yaşandı

E) Skolastik düşünce etkisini kaybetti

5. Orta Asya’da kurulan ilk Türk Devletleri’nde toplumun sosyal yapısı birbirine sıkı sıkıya bağlı olan unsurlardan meydana gelmiştir.

Aşağıdakilerden hangisi bu unsurlardan biri değildir?

A) Toy B) Oguş C) Urug D) Boy E) Budun

6. Törenin oluşumunda aşağıdakilerden hangisinin etkisi yoktur?

A) Kut anlayışı

B) Diğer milletlerle etkileşme

C) Kağanlar tarafından konulan yasalar

D) Kurultaylarda getirilen kurallar

E) Türk toplumundaki görenek ve gelenekler

7. Hazar ülkesi; VII. yüzyıldan itibaren ulaşımın hızlandığı, mal değişiminin arttığı, Doğulu ve Batılı milletlerden kitleler hâlinde ticaret ve sanatla uğraşan insanların kaynaştığı bir yer hâline gelmiştir.

Buna göre Hazarlarla ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur?

A) Barış dönemi yaşattıkları

B) Başka dinlere inandıkları

C) Konar-göçer yaşam tarzını benimsedikleri

D) Kültürel etkileşime kapalı oldukları

E) Ülke sınırlarını genişlettikleri

8. Coğrafi konumu nedeniyle Orta Asya’da dönem dönem şiddetli kuraklıklar yaşanmıştır. Bu da bazı bölgelerde hem kıtlığın yaşanmasına hem de salgın hastalıkların görülmesine neden olmuştur. Kıtlığın yaşandığı yerlerde geçimini hayvancılıktan sağlayan Türkler, hayvanları için yeterli otlak bulamamıştır.

Buna göre;

I. başka bölgelere göç edilmesi,

II. nüfus artışının olması,

III. yerleşik hayata geçilmesi

durumlarından hangilerinin gerçekleşmesi

beklenir?

A) I B) III C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

5. ÜNİTE: İSLAM MEDENİYETİNİN DOĞUŞU

5.1. İSLAMİYET’İN DOĞDUĞU DÖNEMDE DÜNYA

• 
  Bizans, Avar, Sasani ve Slav tehlikesiyle uğraşmaktaydı. Ayrıca içeride de çeşitli problemlerle uğraşmaktaydı.
  
• 
  Ortodoksluk mezhebi yaygındı.
  

• 
  İran’da devlet olarak Sasaniler vardı.
  
• 
  Bölgede ateşe tapıcılık (mecusilik dini yaygındı. Ayrıca kadın ilahlaştırılmıştır.
  
• 
  Hz. Ömer zamanında Kadisiye ve Nihanved savaşlarını kaybeden Sasaniler bir daha toparlanamadı.
  
• 
  Hindistan’a Kast sisteminden dolayı siyasi birlik gerçekleşmemiştir.
  

• 
  Bölgede en yaygın din Hinduizm’di.
  

• 
  Çin’de Konfüçyüslük, Taoizm ve Budizm yaygındı.
  
• 
  Japonya’da yerli bir din olan Şintoizm yaygındı. 6.y.y’dan itibaren Budizm’de yayılmıştır.
  
• 
  Avrupa’da Hıristiyanlık yaygındı.
  
• 
  Avrupa Skolastik düşünceye doğru giden Karanlık Çağını yaşıyordu.
  

• 
  Afrika kıtasında V. Ve VI.. yy’larda sadece Kuzey Afrika bilinmektedir ve Bizans’ın egemenliği altındadır.
  
• 
  Hristiyanlığın etkisi altındadır.
  
• 
  Hristiyanlığın yaygın olmadığı yerlerde puta tapıcılık yaygındır.
  

• 
  İslamiyet’ten önce güney Arabistan’da (Yemen Main, Seba, Himyeri, Kuzey Arabistan’da Nebatlılar, Tedmürlüler, Gassaniler ve Lahmiler devletleri kurulmuştur.
  

NOT: Bütün bu devletlere rağmen Arabistan’da İslamiyetten önce siyasi birlik yoktur.

• 
  Arabistan’da kabile hayatı yaşanmaktadır. Kabilelerin başında “Şeyh”veya “Emir” denilen bir başkan bulunuyordu.
  
• 
  Mekke’de şehirle ilgili kararlar Dar’ün nedve denilen danışma kurulu tarafından alınırdı.
  
• 
  Mekke’de en etkili kabile Kureyş Kabilesidir.
  

• 
  Arapların çoğunluğu putperest’tir. Lat, Menat, Uzza ve Hubel en çok kabul gören putlardı.
  
• 
  Her yıl Araplar Kabe’de bulunan putları ziyaret ederdi.
  

NOT: Ticaret ve Kabe’ye gelen ziyaretçiler yüzünden Mekke bölgenin en önemli ve zengin şehri haline geldi.

• 
  Ayrıca Araplar arasında Hrisiyanlık, Musevilik ve Hz.İbrahim’in inancını devam ettiren Hanif denilen bir grup vardı.
  

NOT: Tek tanrı inancı taşıyan Hanifler puta tapmazlardı.

• 
  Arapların büyük kısmını Bedevi denilen göçebeler oluşturuyordu.
  
• 
  Geçimlerini hayvancılıkla sağlıyorlardı.
  
• 
  Şehirlerde yaşayanlarsa tarım ve ticaretle uğraşırlardı.
  

NOT: Mekke ticaret şehri iken Medine’de tarım yaygındı.

• 
  Kabileler arasında sürekli bir mücadele vardı.
  
• 
  Arap toplumunda kölelik yaygındı.
  
• 
  Kız çocuklarına önem verilmez, kız çocuklarını diri diri toprağa gömerlerdi. Kadının boşanma ve miras hakkı yoktu.
  

• 
  Arap dilinin özelliğinden dolayı şiir ve edebiyat Araplar için bir tutku, bir sanat olmuştur.
  
• 
  Ukaz adı verilen panayırlarda şiir yarışmaları yapılırdı.
  

NOT: İslam alimleri İslamiyet’in hızla yayılmasının sebepleri arasında, Kuran-ı Kerim’in belagatında görmüşlerdir.

2. 
   İSLAMİYET YAYILIYOR
   

• 
  570’de Mekke’de doğan Hz. Muhammed 610’da gelen vahiyle peygamberlik yapmaya başlamıştır.
  
• 
  Mekke’nin önde gelen Kureyş kabilesi dini ve ekonomik üstünlüklerini kaybetmemek için Müslümanlara baskı yapmaya başladılar.
  

NOT: Hz. Muhammed’in Medinelilerle yapmış olduğu I. ve II. Akabe görüşmeleri sonucunda Mekke’de sıkışan İslamiyet Medine’de hızla yayıldı ve hicret olayına zemin hazırlandı.

• 
  Hz. Muhammed 622’de Mekke’den Medine’ye göç etti.
  

Hicret olayının bir çok önemli sonucu olmuştur. Bunlar:

1. İlk İslam Devleti Medine’de kuruldu.

2.Müslümanlar güçlendi ve İslamiyet’in yayılması hızlandı.

3.Medine’de yaşayan Yahudilerle bir vatandaşlık antlaşması (Medine Sözleşmesi) imzalandı.

NOT: İslam Devletinin ilk Anayasası olan bu sözleşmeye uymayan Yahudiler zamanla şehirden çıkarıldılar.

4. Hicret olayı Hz. Ömer döneminde Hicri takvimin başlangıcı olarak kabul edildi.

NOT: Bir tarım hayvancılık şehri olan Medine Hicret olayından sonra önemli bir konuma geldi.
İSLAMİYET’İN VAROLUŞ MÜCADELESİ

BEDİR SAVAŞI (624)

• 
  Müslümanların Mekke’de kalan mallarına karşılık zengin bir Mekke kervanını vurmak istemeleri üzerine savaş çıkmıştır.
  

Savaşın Sonuçları Şunlardır:

1. 
   Müslümanların ilk savaşı ve zaferidir.
   
2. 
   İslam savaş hukukunun temelleri atılmıştır.
   
3. 
   Medine sözleşmesine uymayan Beni Kaynuka Yahudileri şehir dışına çıkarılmıştır.
   

UHUD SAVAŞI (625)

• 
  Mekkelilerin Bedir savaşının intikamını almak istemeleri sonucunda çıkmıştır.
  
• 
  Müslümanlar, Hz. Muhammed’in stratejisine itibar etmedikleri için kazandıkları bir savaşı kaybetmek zorunda kalmışlardır.
  

NOT: Dersler alınan bir savaştır. Peygambere itaatin önemi bir kez daha ortaya çıkmıştır. Savaşı Mekkeliler kazanmış ancak İslam Devletini yıkamamışlardır.

• 
  Savaş sonucunda Hz. Muhammed Mekkelilerle ilişki kuran Nadir Yahudilerini Medine’den çıkardı.
  

HENDEK SAVAŞI (627)

Hendek savaşının sebepleri arasında:

1.    Uhud savaşından sonra Medine’den çıkarılan Yahudilerin Nadir kabilesi ile Medineli Yahudilerin Mekkelilerin kışkırtması

2.    Mekkelilerin İslam Devletini ortadan kaldırmak istemeleri.

• 
  İranlı Selman-ı Farisi’nin teklifi üzerine Medine‘nin etrafı hendeklerle çevrilmiş ve savunma savaşı yapılmıştır.
  

Hendek Savaşının Sonucunda;

1.      Mekkeliler savunmaya Medineliler taarruza geçmiştir.

2.      Mekkelilerle işbirliği yapan Kureyza Yahudileri şehirden çıkarıldı..

3.      İslamiyet Mekke yakınlarındaki Arap Kabileleri arasında yayılmaya başladı.

HUDEYBİYE ANTLAŞMASI (628)

• 
  Hendek savaşından sonra Hz. Muhammed hac görevi yapmak için 1500 kişi ile yola çıktı.
  
• 
  Ancak Mekkeliler Müslümanların şehre girmesine müsaade etmediler.  Sonuçta Hudeybiye Antlaşması imzalandı.
  

Antlaşmaya göre;

1.      Müslümanlar o yıl Kabe’yi ziyaret etmeyecek,

2.      İki taraf arasında 10 yıl savaş olmayacaktı,

3.      Mekkelilerden reşid olmadan Müslüman olarak Hz Muhammed’in yanına gelenler iade edilecek, Mekke’ye sığınan bir Müslüman geri verilmeyecekti.

NOT: Müslümanların aleyhine olan bu maddenin uygulanmasında Medine’ye kabul edilmeyen Müslümanlar Mekke’ye de dönemediklerinden Mekke ticaret kervanlarını vurmaya başladılar. Bunun sonucunda Mekkeliler Hz. Muhammed’e başvurarak bu maddenin kaldırılmasını istemişlerdir.

Hudeybiye Antlaşması sonucunda:

1.      Mekkeli’ler Müslümanları hukuken tanımıştır.

2.      Antlaşma Müslümanların zararına gözükmesine rağmen, daha sonra olumlu sonuçlar ortaya çıkarmıştır

3.      Kureyşlilerle Müslümanlar arasındaki gerginliğin azalmasına ve İslamiyet’in Mekke’de yayılmasına sebep olmuştur.
HAYBER’İN FETHİ (629)

• 
  Yahudilerin elinden Hayber Kalesi alınmıştır.
  

NOT: Bu fetih sonucunda Şam ticaret yollarının güvenliği sağlanmıştır.

• 
  Aynı yıl Bizans’la yapılan ilk savaş olan Mute savaşı gerçekleşmiştir. Bu savaş Müslümanlarla Bizans arasındaki ilk savaştır.
  

MEKKE’NİN FETHİ

• 
  Mekkelilerin Hudeybiye Anlaşmasını bozmaları üzerine Hz.Muhamed Mekke’yi fethetti.
  

Mekke’nin Fethi Sonucunda:

1.    Müslümanların en büyük düşmanı olan Mekke Devleti ortadan kaldırıldı.

2.    Kabe Müslümanların eline geçti.

3.    İslamiyet’in yayılışı hızlandı.

HUNEYN SAVAŞI VE TAİF SEFERİ

• 
  Müslüman olmayan Arap kabileleri üzerine yapılan seferler sonucunda Müslümanlar Huneyn savaşında Arap Kabilelerini yendiler.
  
• 
  Daha sonra Taif kuşatıldıysa da alınamadı.
  
• 
  Ancak bir yıl sonra Taifliler Müslüman oldular.
  

TEBÜK SEFERİ

• 
  Bizans imparatorluğu Heraklius’un Arabistan üzerine yürüdüğü şekline asılsız haber üzerine Hz. Muhammad son seferi olan Tebük seferini gerçekleştirmiştir.
  
• 
  Haberin asılsız olduğu anlaşılmış bazı kabileler ele geçirilerek geri dönülmüştür.
  

VEDA HACCI VE HZ. PEYGAMBERİN ÖLÜMÜ (632)

• 
  Hz. Muhammed 125.000 kişi ile Veda Haccını gerçekleştirmiştir.
  
• 
  Ashabına Veda Hutbesini okumuştur.
  
• 
  Aynı yıl Medine vefat etmiştir. Kabri Ravza’yı Mutahhara denir.
  

DÖRT HALİFE DÖNEMİ (632-661)

• 
  Hz. Muhammed’in vefatından donra dört halife dönemi başlamıştır.
  
• 
  Halifeler seçimle iş başına geldiklerinden bu döneme Hulafa-i Raşidin dönemi de denmiştir.
  

NOT: Devletinin başkanı olan halifeler dini konuları çok iyi bildiklerinden aynı zamanda din başkanıdırlar.
HZ. EBU BEKİR DÖNEMİ (632-634)

• 
  Halifeliğin ilk yılında:
  
  1. 
     Zekat vermek istemeyen ve dinden dönmek isteyen kabileleri itaat altına aldı.
     
  2. 
     Yalancı Peygamberleri ortadan kaldırdı.
     

NOT: Böylece İslam devletinin dağılmasını önledi.

• 
  Peygamberimiz zamanında yazılan Kuran’ı Kerim ayetleri toplanarak kitap haline getirilmiştir.
  

NOT: Savaşlarda pek çok hafızın şehit düşmesi üzerine heyet Kur’an-ı Kerim kitap haline getirilmiştir

• 
  İlk kez Arap yarımadası dışında fetih hareketleri başlamıştır.
  
• 
  Müslümanlar Yermük savaşında Bizans ordusunu yenilgiye uğratmışlar böylece Suriye’nin fethi için ortam hazırlanmıştır.
  

HZ. ÖMER DÖNEMİ (634-644)

• 
  İslam devletinin ikinci halifesidir .
  
• 
  Adaleti ve doğruluğu ile ün kazanmıştır.
  
• 
  “Habur’da bir köprü üzerinde bir keçinin ayağı kırılsa hesabı Ömer’den sorulur” sözü meşhurdur.
  
• 
  Döneminde Arabistan dışında fetih hareketleri hızla devam etmiştir.
  
  1. 
     Suriye’nin fethi Ecnadeyn savaşı (636) ile tamamlandı
     
  2. 
     Kudüs kuşatıldı ancak alınamadı ve kendi isteği ile teslim oldu.
     
  3. 
     Ürdün’ün fethi gerçekleşti.
     
  4. 
     İran ve Irak Sasaniler’le yapılan Kadisiye (636), Celula (637) ve Nihavent (642) savaşları ile tamamlandı.
     
  5. 
     El Cezire (Yukarı Mezepotamya) feth edildi.
     
  6. 
     Azerbaycan feth edildi böylece İslam orduları Kafkaslar ve Hazar Denizine ulaştılar.
     
  7. 
     640’da Mısır feth edildi
     
  8. 
     Trablusgarp ve Bizans’ın bir kısmı feth edildi.
     

NOT: Hz. Ömer döneminde İran’ın fethi ile Türklerle Araplar komşu olmuştur.

• 
  Hz. Ömer döneminde devlet teşkilatlanmasına büyük önem verilmiştir.
  

Bu amaçla;

1. 
   Feth edilen yerler yönetim birimlerine ayrıldı büyük iller oluşturuldu.
   
2. 
   İlk defa mali ve askeri divan teşkilatı kuruldu.
   
3. 
   Devlet hazinesi (Beytül mal) oluşturuldu.
   
4. 
   Eyaletlere kadılar gönderildi.
   
5. 
   Hicri takvim kabul edildi.
   
6. 
   İkta sistemi uygulanmaya başlandı.
   

• 
  Hz. Ömer İranlı bir köle tarafından şehit edildi.
  

HZ. OSMAN DÖNEMİ(644-656)

• 
  İslam devletinin üçüncü halifesidir.
  
• 
  Libya’nın tamamı ve Tunus feth edildi.
  
• 
  İslam orduları Kayseri’ye kadar geldi.
  
• 
  Doğuda Horasan ve Harzem feth edildi.
  
• 
  Maveraünnehir ve Kafkasya da Türklerle savaşıldı ve Hazarlar Kafkasya’daki ilerleyişi 652’de durdurdular.
  
• 
  İlk İslam donanması Suriye valisi Muaviye tarafından kuruldu. Bizans donanması yenilgiye uğratıldı.
  
• 
  651’de Kıbrıs ele geçirildi ve vergiye bağlandı.
  

NOT: Kuran-ı Kerim çoğaltılarak ülkenin her tarafına gönderilmiştir.

• 
  Hz. Osman döneminde mensubu bulunduğu Emevi ailesinin devlet yönetiminde etkili olmaya başlaması tepkilere yol açtı.
  
• 
  Sonuçta Hz. Osman değişik illerden gelen şikayetçiler tarafından evinde şehit edildi.
  

NOT: İslam Devletinde ilk iç karışıklar Hz. Osman döneminde başlamıştır.
HZ. ALİ DÖNEMİ (656-661)

• 
  Dördüncü halifedir.
  
• 
  Hz. Osman katillerinin bulunması meselesi yüzünden Muaviye, Hz.Ayşe, Talha ve Zübeyir ile arası açılmıştır.
  
• 
  Cemel vakası (deve olayı) meydana gelmiş ve savaşı Hz. Ali kazanmıştır. Savaşta 15.000 Müslüman ölmüştür.
  
• 
  Şam valisi Muaviye Hz. Ali’nin halifeliğini tanımadı.
  
• 
  Sonuçta Hz. Ali ile Muaviye’nin ordusu 657’de Sıffin Savaşında karşı karşıya geldi.
  
• 
  Savaşın uzaması üzerine Hakem Olayı meydana geldi. Bu gelişme iç karışıklıkları arttırdı.
  
• 
  Hakem olayı sonucunda İslam dünyasında birbirine muhalif üç grup ortaya çıktı.
  

Bunlar;

1. 
   Hz. Ali taraftarları (Şiiler)
   
2. 
   Muaviye taraftarları
   
3. 
   Hariciler
   

NOT: Hz.Ali başkenti Medine’den İran Kufe’ye taşımakla Medine halkının, hakem olayında halifeliğini ortaya koymakla Haricilerin desteğini kaybetmiştir.

• 
  Hz. Ali Haricileri Nehruvan Savaşında (659) yenilgiye uğratmış, bir süre sonra Hariciler tarafından Kufe’de şehit edilmiştir.
  
• 
  Hz. Hasan halife seçilmiş ise de Muaviye'nin halifelikte ısrarlı olması üzerine Hz. Hasan bazı şartlarla halifeliği Hz. Muaviye'ye bırakmıştır.
  

2. 
   EMEVİLER (661-750)
   

• 
  Hz Alinin şehit edilmesiyle Muaviye kendisini halife ilan etti.
  
• 
  Muaviye döneminde İstanbul ilk kez Araplar tarafından kuşatıldı, ancak alınamadı.
  
• 
  Muaviye halifeliği sırasında oğlu Yezit’i kendisine veliaht ilan etti.
  

NOT: Muaviye döneminde halifelik babadan oğula geçen bir saltanat haline dönüştü.

• 
  Yezit döneminde Kerbela olayı meydana geldi. Hz Ali’nin oğlu Hz Hüseyin ve yanındakiler Kerbela’da Yezidin askerleri tarafından şehit edildi.(680)
  

NOT: Kerbela olayı İslam dünyasında büyük yankılar uyandırdı ve İslam dünyasında kesin ayrılıklara sebep olmuştur.

• 
  Emeviler ‘in en parlak dönemi Abdülmelik dönemidir.
  
• 
  Bu dönemde Arapça resmi dil haline getirildi.
  
• 
  İlk İslam parası basıldı.
  
• 
  İslam posta teşkilatı kuruldu.