DÖRDÜNCÜ DƏRS
36
QƏLBIN HALLARı (2)
(Ey oğlum, öz qəlbini) ölümü xatırlamaqla zəlil et, fənalığı
e’tiraf etdir, Allah xofu ilə aram et, ona səbir libas geyindir,
dünya faciələrini göstər, dövranın hücumlarından, gecə və
gündüzün təhlükələrindən həzər qıldır.”
Qeyd olunduğu kimi, qəlbin iki mühüm vəzifəsi vardır: dərk
və hərəkət mənşəyi olan meyllər. Əlbəttə ki, meyllər də öz
növbəsində iki qismə bölünür. Meyllərin bir qismi Allaha,
digər qismi şeytana istiqamətlənmişdir. Yə’ni qəlbdə həm ilahi,
həm də heyvani meyllər ola bilər.
İnsanı hərəkətə gətirən onun qəlbindəki meyllərdir. Çünki
bütün ixtiyari hərəkətlər səbəbə ehtiyaclıdır. Hərəkəti doğuran
səbəb olmalıdır. Bə’zən hərəkətə gəlmiş meyllər insanı
37
müəyyən bir istiqamətə yönəldir. Beləcə, heyvani istəklər
qələbə çaldıqda qəlb coşur, heç vəchlə cilovlanmır. O, tüğyan
qopararaq, tə’lim görməmiş at kimi öz sahibini yerə çırpır.
Bəli, insan qəlbi bə’zən vəhşi at kimi islah olmur. Heyvani
istəklər, məqampərəstlik, cinsi ehtiras elə tüğyan qopara bilər
ki, onları cilovlamaq mümkünsüz olar. Vəhşi ata süvar olmaq
necə çətindirsə, coşmuş qəlblə də sağlam həyat tərzi yaşamaq
müşküldür. Bəs bu at necə cilovlanmalıdır? Tüğyan qoparmış
qəlbi necə ram etmək olar?
QƏLB RAHATLıĞı
Əgər nəfs və ya qəlb heyvani meyllər hesabına tüğyan
qopararsa, onu ram etmək çətin olar. İnsanı özbaşına nəfsin
bəlasından yalnız ölüm haqqında düşüncələr xilas edə bilər.
Qəlbini ölüm haqqında düşüncələrlə sığallayan insan onu
sakitləşdirər, ram edər. İnsan ölümü xatırlamalı, ömürün sona
yetəcəyi barədə düşünməli, bu günkü gücünə uymamalıdır. Hər
hansı yolla diqqətini ölümə yönəldən insan qəlb rahatlığı əldə
edə bilər. Bu sahədə nümunələr çoxdur. Hər birimiz təcrübədə
belə nümunələrlə qarşılaşırıq. Məsələn, diqqətimiz bir işə cəlb
olunduğu vaxt hansısa bir amil diqqətimizi həmin işdən ayıra
bilir. Nəfs gözlənilmədən ram olur. Belə bir hal dünyəvi işlərdə
də baş verir. Qəlbin ram olunmağı üçün isə ən yaxşı vasitə
ölümü xatırlamaqdır. İnsan tezliklə dünyadan köçəcəyi barədə
daim düşünməlidir. Ölüm fikri insanı üsyankar halətdən
uzaqlaşdırır, qəlb aramlıq tapır. Bütün deyilənlər həzrətin (ə)
“qəlbini ölümü xatırlamaqla zəlil et” buyuruğunun mahiyyətini
açıqlayır.
“Zəlil” kəlməsi (“zəlul” – “ram”) “harın” kəlməsinin
antonimidir. İstər “ram”, istərsə də “harın” kəlmələri atın
sifətləridir. Əgər qəlb harınlıq edərsə, onu ölüm fikri vasitəsi
ilə ram etmək olar.
Qəlbdə ölüm fikrini gücləndirmək üçün ona əbədi
yaşamayacağını, bir gün öləcəyini, fəna olacağını daim
38
xatırlatmaq lazımdır. Ona görə də Həzrət (ə) sözünün
davamında “ona fəna olacağını e’tiraf etdir” –deyə buyurur.
Bəli, ömrün məhdudluğuna, dünyanın faniliyinə diqqət nəfsi
ram edir.
Dostları ilə paylaş: |