Xəstəlikləri” fənni Giriş. Dişlərin və ağız boşluğu selikli qişasının anatomo- fizioloji xüsusiyyətləri haqqında qısa məlumat

BÖYÜK AĞIZ SUYU VƏZİLƏRİ  
Ağız boşluğunda kiçik və böyük ağız suyu vəziləri mövcuddur. Çoxlu sayda kiçik ağız 
suyu vəzilərinə dodaq, yanaq, dil vəziləri aiddir. Bu vəzilər adlarına   
  uyğun nahiyələrdə yerləşirlər və axacaqları da eyni-adlı nahiyələrə açılır.  
Böyük ağız suyu vəziləri isə üç cütdür.  
▪ Qulaqaltı vəzilər;  
▪ Çənəaltıvəzilər;  
▪ Dilaltı vəzilər;  

---

Qulaqaltı vəzi{glandula parotidea} ağız suyu vəzilərinin ən böyüyüdür. O, qulaq 
seyvanının aşağı ön tərəfində, çənəarxası çuxurda yerləşir. Qulaqaltı vəzi quruluşca 
mürəkkəb alveollu vəzilərə, vəzifəcə seroz vəzilərə aiddir. Vəzin çəkisi 30 qram olub, 
ayrı-ayrı paycıqlardan təşkil olunub. Çeynəmə əzələsinin fassiyasından əmələ gəlmiş 
kapsula ilə örtülmüşdür. Paycıqların ağız suyu boruları birləşərək paycıq axacaqlarını, 
onlarda birləşərək paycıqlararası axacaqları, onlar da öz növbəsində birləşərək 
qulaqaltı axacağı əmələ gətirirlər. Qulaqaltı vəzin axacağı (ductus parotideus) 5-6 sm 
uzunluğunda və 2-3 mm diametrində olub, yuxarı ikinci böyük azı dişin bərabərində 
selikli qişadan əmələ gəlmiş qulaqaltı vəzinin məməciyi üzərində ağız dəhlizinə açılır.  
Qulaqaltı vəzinin innervasiyası hissi, simpatik və parasimpatik sinirlərlə həyata 
keçirilir. Qulaqaltı vəzin cismindən üz siniri keçir.  
Çənəaltı vəzi (glandula submandibularis) böyüklüyünə görə ikinci böyük ağız suyu 
vəzisidir. O, çənəaltı toxumalar sahəsində çənə ilə ikiqarıncıqlı əzələ arasında 
yerləşir. Quruluşca mürəkkəb alveol-borulu, vəzifəcə qarışıq vəzilərə aiddir. Çəkisi 10 
qram ağırlığında olub, 10-12 paycıqdan ibarətdir. Çənəaltı vəzi axacağı – ductus 
submandibularis 5-6 sm uzunluğunda olub, ağız dibi selikli qişasının altı ilə önə doğru 
gedir və dilaltı vəzin axacağı ilə bir yerdə dilaltı məməciyin üzərində xüsusi ağız 
boşluğuna açılır.  
Dilaltı vəzi (glandula sublungualis) böyük ağız suyu vəzilərinin ən kiçiyidir. Ağız dibi 
selikli qişasının altında çənə - dilaltı əzələnin üzərində yerləşir. Quruluşca mürəkkəb 
alveollu-borulu, vəzifəcə selikli vəzilərə aiddir. Çəkisi 4 qram ağırlığında olub orta 
hesabla 5-8 paycıqdan təşkil olunmuşdur. Bu vəzin böyük və kiçik axacaqları 
vardır.Böyük axacağı - ductus sublungualis major çənəaltı vəzinin axacağı ilə bir 
yerdə dilaltı məməcik üzərində xüsusi ağız boşluğuna açılır. Kiçik axacaqları 
təxminən 20 ədəd olub, müstəqil şəkildə dilaltı büküş boyu xüsusi ağız boşluğuna 
açılır.  
Çənəaltı və dilaltı vəziləri hissi (dil siniri), simpatik və parasimpatik (üz siniri) sinirlərlə 
innervasiya edilmişdir.