Zahiriddin muhammad bobur nomidagi

𝑦 ga nisbatan ratsional bo‘lgan o‘ng tarafli birinchi darajali

𝑦 tenglamalarining maxsus yechimlari yo‘qligi. Qayd qilib o‘tamizki avvalgi punktdagi misollarnging o‘ng tarafi 𝑦 ga nisbatan irratsional.
ƒ(𝑥, 𝑦)ga nisbatan o‘ng tarafi 𝑦ga nisbatan butun ratsional funksiya bo‘lgan
(1) tenglamaning xolatlarni ko‘rib chiqamiz.



𝑑𝑥
^𝑑𝑦 = 𝐴₀⁽𝑥⁾𝑦^𝑛 + 𝐴₁⁽𝑥⁾𝑦^𝑛−1+. . . +𝐴_𝑛−1⁽𝑥⁾𝑦 + 𝐴_𝑛⁽𝑥⁾ (77)

taxmin qilamizki (77) tenglamada 𝐴_i⁽𝑥⁾koeffitsientlari(𝑎, 𝑏)intervalida uzulmas. Unda to‘g‘ri burchakda
𝑅: 𝑎_i ≤ 𝑥 ≤ 𝑏_i − 𝑘 ≤ 𝑦 ≤ 𝑘 (𝑎_i > 𝑎, 𝑏_i < 𝑏)

Bu yerda𝑎₁va 𝑏₁ ga istalgancha yaqin sonlar, 𝑘 soni esa istalgancha katta, (77)

tenglamaning o‘ng tarafdan uzuluksiz va bundan tashqari ^𝑑ƒ
𝑑𝑦
mavjud va chekli,

shuning uchun Pikar teoremasining ikkala sharti bajarilgan. Demak (77) tenglama maxsus yechimlarga ega emas.

15. 
    misol. (45) tenglama,
    

^𝑑𝑦 = 𝑥² + 𝑦²
𝑑𝑥

Maxsus yechimga ega emas, chunki uning o‘ng qismi 𝑥 va 𝑦 ga nisbatan darajali ko’phad.

Endi quyidagi ko‘rinishdagi tenglamani ko‘rib chiqamiz


𝑑𝑦 ₌ 𝑃(𝑥, 𝑦)
(78)

𝑑𝑥 Q(𝑥,𝑦)

Bu yerda 𝑃va𝑄𝑦 ga nisbatan 𝑥 koffetsiantlarli uzuluksiz, butun ratsionalfunksiyalar (misol uchun, 𝑅va𝑄𝑥va𝑦 ga nisbatandarajaliko’phadlar). Shu bilan birgalikda (78) tenglamaning o‘ng qismini keltirilmas deb taxmin qilamiz, ya’ni umumiy ko‘paytmalarga qisqartirmalar bajarilmagan.

Bu yerda 𝑄⁽𝑥₀, 𝑦₀⁾ = 0 bo‘lgan (𝑥₀, 𝑦₀) nuqtalardagina cheklanmagan bo‘lishi mumkin.
Ikki hil xolatni farq qilamiz.

1°.𝑃(𝑥₀, 𝑦₀). Bu holatda o‘girilgan tenglamaning o‘ng qismi

𝑑𝑥 ₌ 𝑄(𝑥, 𝑦)

𝑑𝑦 𝑃(𝑥, 𝑦)

(𝑥₀, 𝑦₀) nuqta atrofida Pikar teoremasining ikkala shartiga ham mos keladi. Demak
(78) tenglamasi (𝑥₀, 𝑦₀) nuqtasi orqali o‘tuvchi 𝑥 = 𝑥⁽𝑦⁾ yagona yechimga ega. Bu yechim xususiy.
2°. 𝑃⁽𝑥₀, 𝑦₀⁾ = 0. Bu holatda (78) tenglamaning o‘ng qismi (𝑥₀, 𝑦₀) nuqtasida noaniq bo‘lib qoladi. 𝑃 va 𝑄 ni 𝑥 va 𝑦 ga nisbatan darajali ko’phad deb xisoblaymiz. Shunda (𝑥₀, 𝑦₀) nuqtasining yetarli kichik maydonida 𝑃 va 𝑄 birvaqtning o‘zida no`lga aylanuvchi nuqta mavjud emas, demak, (𝑥₀, 𝑦₀) nuqtasidan farqli bo‘lgan bu maydonning har bir nuqtasidan (78) tenglamaning birtta va faqat bitta (78) yoki (78') tenglamaning integral egri chizig‘i o‘tadi shuning uchun ikkala xolda ham maxsus yechim yo‘q.
Demak 1° holda ham, 2° holda ham biz maxsus yechim ola olmaymiz. Xususan o‘ng tomoni bir turdagi kasrli-chiziqli tenglma

𝑑𝑦 ₌ 𝑎𝑥+𝑏𝑦
(𝑎𝑑 − 𝑏𝑐 G 0) (79)

𝑑𝑥 𝑐𝑥+𝑑𝑦

Maxsus yechimga ega emas.