Mükellefin Türkiye içinde ikametgahının, iş yerinin, kanuni merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde ve gerekli görülen diğer hallerde Maliye Bakanlığı, vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla, vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutabilir. (KDVK Madde: 9/1)
Maliye Bakanlığı kanun maddesinde yer alan “gerekli görülen diğer haller” hükmüne dayanarak bir çok mal ve hizmet alışlarında “alıcıyı” kısmi tevkifat yaparak hesaplanan katma değer vergisinin belli bir oranının doğrudan vergi dairesine ödenmesi konusunda “sorumlu” tutmuştur.
Maliye Bakanlığı kanun maddesinde yer alan “gerekli görülen diğer haller” hükmüne dayanarak bir çok mal ve hizmet alışlarında “alıcıyı” kısmi tevkifat yaparak hesaplanan katma değer vergisinin belli bir oranının doğrudan vergi dairesine ödenmesi konusunda “sorumlu” tutmuştur.
KDV tevkifatı ihtiyari bir uygulama olmayıp, Maliye Bakanlığınca tevkifat uygulaması kapsamına alınan işlemlerde alıcılar tarafından tam veya kısmi tevkifat yapılması zorunludur.
KDV tevkifatı ihtiyari bir uygulama olmayıp, Maliye Bakanlığınca tevkifat uygulaması kapsamına alınan işlemlerde alıcılar tarafından tam veya kısmi tevkifat yapılması zorunludur.
2 Nolu KDV Beyanı
2 Nolu KDV Beyanı
Gerçek usulde KDV mükellefleri; tevkifata tabi tutulan KDV’nin beyanında 1015B beyanname kodlu KDV 2 beyannamesini, gerçek usulde KDV mükellefiyeti bulunmayanlar ise sözkonusu verginin beyanında 9015 beyanname kodlu KDV 2 beyannamesini kullanacaklardır.
Gerçek usulde KDV mükellefleri; tevkifata tabi tutulan KDV’nin beyanında 1015B beyanname kodlu KDV 2 beyannamesini, gerçek usulde KDV mükellefiyeti bulunmayanlar ise sözkonusu verginin beyanında 9015 beyanname kodlu KDV 2 beyannamesini kullanacaklardır.
4- Ne Zaman Beyan Edilecektir?
4- Ne Zaman Beyan Edilecektir?
Tevkifat; tevkifata tabi işlemin yapıldığı dönemde vergi sorumlularına ait 2 Nolu KDV beyannamesi ile beyan edilecektir. Bu kapsamda, işleme ait fatura veya benzeri belge izleyen ay içinde düzenlense dahi sorumlu sıfatıyla beyan, işlemin vuku bulduğu dönemin beyan süresi içinde yapılacaktır.
Tebliğdeki bu açıklama VUK.’nun 231/5’inci madde hükmüne aykırıdır. Çünkü faturanın malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde (ay geçirilmemek şartıyla) düzenlenmesi gerekmektedir.
Kısmi tevkifata tabi işlemlerde, işlem bedeli üzerinden hesaplanan KDV’nin;
Kısmi tevkifata tabi işlemlerde, işlem bedeli üzerinden hesaplanan KDV’nin;
i) Satıcı tarafından beyan edilecek kısmı, takvim yılı aşılmamak şartıyla işleme ait fatura veya benzeri belgenin defterlere kaydedildiği döneme ilişkin olarak verilmesi gereken,
ii) Sorumlu sıfatıyla beyan edilen kısmı ise 2 Nolu KDV beyannamesinin verildiği ay içinde verilmesi gereken,
1 Nolu KDV Beyannamesinde indirim konusu yapılacaktır.
6- Hangi Durumda Ceza Kesilecektir?
6- Hangi Durumda Ceza Kesilecektir?
KDV Kanununun (9/1) maddesi kapsamında sorumlu tayin edilenlerin, sorumlu sıfatıyla beyan edip ödemeleri gereken vergilerin beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesi halinde, bu vergi tutarının ikmalen veya resen tarh edilerek vergi ziyaı cezası kesilmesi ve gecikme faizi hesaplanması gerekmektedir. Sorumlu sıfatıyla beyan edilmeyen tutarın 1 No.lu KDV beyannamesinde indirim konusu yapılmamış olması bu şekilde işlem tesis edilmesine engel değildir.
Tebliğin bu hükmü de bize göre yanlıştır. Zira vergi ziyaı cezası kesilebilmesi için, ortada ziyaa uğratılmış bir verginin varlığı ispat edilmelidir. Vergi ziyaının olmadığı durumlarda ceza kesilmesi VUK.’nun 3’üncü maddesinde belirtilen; “vergiyi doğuran olayın gerçek mahiyetinin esas olduğu” prensibine de ters düşmektedir.
Tebliğin bu hükmü de bize göre yanlıştır. Zira vergi ziyaı cezası kesilebilmesi için, ortada ziyaa uğratılmış bir verginin varlığı ispat edilmelidir. Vergi ziyaının olmadığı durumlarda ceza kesilmesi VUK.’nun 3’üncü maddesinde belirtilen; “vergiyi doğuran olayın gerçek mahiyetinin esas olduğu” prensibine de ters düşmektedir.
Nitekim Danıştay 9. Dairesinin bir kararında; “2 no’lu Katma Değer Vergisi beyannamesi ile sorumlu sıfatıyla beyan edilerek ödenen verginin, 1 no’lu Katma Değer Vergisi beyannamesinde indirim konusu yapılabileceği sonucu ortaya çıkmaktadır. Buna göre davacı şirketin sorumlu sıfatıyla ödenecek katma değer vergisi ile 1 no’lu katma değer vergisi beyanları birlikte değerlendirilerek yeniden oluşturulacak beyan tablosu dikkate alınmak suretiyle hasıl olacak duruma göre bir karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile verilen kararda isabet görülmemiştir.” denilmiştir. (16.04.2008 tarih ve 2007/4101 Esas; 2008/2078 Karar Nolu Danıştay Kararı)
Nitekim Danıştay 9. Dairesinin bir kararında; “2 no’lu Katma Değer Vergisi beyannamesi ile sorumlu sıfatıyla beyan edilerek ödenen verginin, 1 no’lu Katma Değer Vergisi beyannamesinde indirim konusu yapılabileceği sonucu ortaya çıkmaktadır. Buna göre davacı şirketin sorumlu sıfatıyla ödenecek katma değer vergisi ile 1 no’lu katma değer vergisi beyanları birlikte değerlendirilerek yeniden oluşturulacak beyan tablosu dikkate alınmak suretiyle hasıl olacak duruma göre bir karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile verilen kararda isabet görülmemiştir.” denilmiştir. (16.04.2008 tarih ve 2007/4101 Esas; 2008/2078 Karar Nolu Danıştay Kararı)
Sorumlu sıfatıyla beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen KDV tutarının satıcı tarafından beyan edilmiş olması halinde sorumlu adına yapılacak tarhiyatta vergi aslı aranmayacaktır. Vergi aslının aranmadığı durumlarda vergi ziyaı cezası kesilmesini istemenin hiçbir hukuki dayanağı bulunmadığı gayet açıktır.
Sorumlu sıfatıyla beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen KDV tutarının satıcı tarafından beyan edilmiş olması halinde sorumlu adına yapılacak tarhiyatta vergi aslı aranmayacaktır. Vergi aslının aranmadığı durumlarda vergi ziyaı cezası kesilmesini istemenin hiçbir hukuki dayanağı bulunmadığı gayet açıktır.
1- Tevkifata Konu Fatura Tutarı:
1- Tevkifata Konu Fatura Tutarı:
Kısmi tevkifat uygulaması kapsamına giren her bir işlemin KDV dahil bedeli 1.000TL'yi aşmadığı takdirde, hesaplanan KDV tevkifata tabi tutulmayacaktır. Sınırın aşılması halinde ise tutarın tamamı üzerinden tevkifat yapılacaktır.
Mal iadelerinde yada çeşitli sebeplerle matrahta meydana gelecek değişikliklerde düzeltme, işlem bedeli üzerinden hesaplanan verginin tevkifata tabi tutulmayan kısmı üzerinden gerçekleştirilecektir.
Bu bölüm kapsamındaki işlemlerde, işlem bedeli üzerinden hesaplanan katma değer vergisinin tamamı mal veya hizmetin ALICILARI tarafından tevkifata tabi tutulacaktır.
a) 5018 sayılı Kanuna ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşlar, il özel idareleri ve bunların teşkil ettikleri birlikler, belediyelerin teşkil ettikleri birlikler ile köylere hizmet götürme birlikleri,
b) Yukarıda sayılanlar dışındaki, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları,
b) Yukarıda sayılanlar dışındaki, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları,
- Pamuk, tiftik, yün ve yapağı ile ham post ve deri teslimleri,
- Ağaç ve orman ürünleri teslimleri,
- Tebliğin (3.2.13) bölümü kapsamındaki hizmetler,
i- Mahsuben İade Sınırı:
(a) Grubu Tevkifat Konuları: V.D. ≤ 2,000 < VİR
(b) Grubu Tevkifat Konuları: V.D. ≤ 2,000 < VİR/YMM
(a) Grubu Tevkifat Konuları: V.D. Yetkisi Yok Tamamı VİR
(b) Grubu Tevkifat Konuları: V.D. ≤ 2,000 < VİR/YMM
=BÖLÜM 2=
=BÖLÜM 2=
ÖZEL İNŞAAT İŞLERİ (SATIŞ AMAÇLI):
I- ARSA ALIMI MUHASEBE İŞLEMLERİ:
I- ARSA ALIMI MUHASEBE İŞLEMLERİ:
2- Arsa Sahibi Vergi Mükellefi Değil İse:
2- Arsa Sahibi Vergi Mükellefi Değil İse:
3- Arsa Alımı KDV’den İstisna İse:
3- Arsa Alımı KDV’den İstisna İse:
4- İnşaat Ruhsatının Alımından Sonra:
4- İnşaat Ruhsatının Alımından Sonra:
“Arsa karşılığı inşaat işlerinde vergiyi doğuran olay, müteahhitin arsa karşılığı konut, iş yeri gibi bağımsız birimleri arsa sahibine teslimiyle gerçekleşmektedir. Bu tarih itibariyle arsa açısından da vergiyi doğuran olay vuku bulmaktadır.” (2011/1 Nolu KDV Sirküleri)
“Arsa karşılığı inşaat işlerinde vergiyi doğuran olay, müteahhitin arsa karşılığı konut, iş yeri gibi bağımsız birimleri arsa sahibine teslimiyle gerçekleşmektedir. Bu tarih itibariyle arsa açısından da vergiyi doğuran olay vuku bulmaktadır.” (2011/1 Nolu KDV Sirküleri)
“Vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu tarihte, müteahhitten arsa sahibine yapılacak bağımsız birim teslimleri için müteahhit tarafından düzenlenecek faturada bağımsız birimin niteliğine göre emsal bedeli (arsa payı dahil) üzerinden %1 veya %18 arasında KDV hesaplanması gerekmektedir.” (2011/1 Nolu KDV Sirküleri)
“Vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu tarihte, müteahhitten arsa sahibine yapılacak bağımsız birim teslimleri için müteahhit tarafından düzenlenecek faturada bağımsız birimin niteliğine göre emsal bedeli (arsa payı dahil) üzerinden %1 veya %18 arasında KDV hesaplanması gerekmektedir.” (2011/1 Nolu KDV Sirküleri)
Bu ifade bize göre yanlıştır. Doğru ifade; “Müteahhit tarafından düzenlenecek faturada arsa sahibine verilen konut/işyeri inşaat maliyet bedelleri üzerinden %18 oranında KDV hesaplanması gerekmektedir.” şeklinde olmalıdır.
Bilindiği üzere bir konut/iş yeri maliyeti iki temel unsurdan oluşmaktadır.
Bilindiği üzere bir konut/iş yeri maliyeti iki temel unsurdan oluşmaktadır.
Arsa karşılığı inşaat işlerinde, mütahhite verilen arsa payının emsal bedelinin belirlenmesi esas olması gerekirken, Gelir İdaresince müteahhit tarafından arsa sahibine verilen konut/iş yeri emsal bedeli arayışına girilmektedir.
Arsa karşılığı inşaat işlerinde, mütahhite verilen arsa payının emsal bedelinin belirlenmesi esas olması gerekirken, Gelir İdaresince müteahhit tarafından arsa sahibine verilen konut/iş yeri emsal bedeli arayışına girilmektedir.
Dolayısıyla Gelir İdaresiyle asıl anlaşmazlık konusu; NEYİN EMSAL BEDELİNİN tespit edilmesi gerektiği hususudur. Diğer bir ifade ile, emsal bedeli tespit edilmesi gereken, arsa sahibi tarafından teslim edilen “arsa payı” mıdır, yoksa müteahhit tarafından arsa sahibinin arsası üzerine inşa edilen dairelerin inşaat maliyeti midir?
Dolayısıyla Gelir İdaresiyle asıl anlaşmazlık konusu; NEYİN EMSAL BEDELİNİN tespit edilmesi gerektiği hususudur. Diğer bir ifade ile, emsal bedeli tespit edilmesi gereken, arsa sahibi tarafından teslim edilen “arsa payı” mıdır, yoksa müteahhit tarafından arsa sahibinin arsası üzerine inşa edilen dairelerin inşaat maliyeti midir?
İdarenin bize göre yanılgısı; olaya müteahhitin arsa sahiplerine yaptığı teslim yönünden bakıyor olması ve yapılan teslimi tüm unsurlarıyla birlikte konut teslimi olarak değerlendirmesinden kaynaklanmaktadır. Bu tür bir yaklaşım ve değerlendirme olayın gerçek mahiyetiyle örtüşmemektedir.
İdarenin bize göre yanılgısı; olaya müteahhitin arsa sahiplerine yaptığı teslim yönünden bakıyor olması ve yapılan teslimi tüm unsurlarıyla birlikte konut teslimi olarak değerlendirmesinden kaynaklanmaktadır. Bu tür bir yaklaşım ve değerlendirme olayın gerçek mahiyetiyle örtüşmemektedir.
Bize göre olaya arsa sahibinin müteahhite teslim ettiği arsa payının emsal bedelinin ne olduğu yönüyle bakılması gerekmektedir. Karşılıklı teslimde bilinmeyen arsa payının bedelidir. Burada açıklığa kavuşturulması gereken husus, müteahhit bu arsayı satın alsaydı ne kadar BEDEL ödemesi gerekirdi sorusunun cevabıdır. Bu cevap Gelir İdaresi Başkanlığınca 09.09.2011 tarih ve 1553 sayılı özelge ile verilmiştir. Sözkonusu özelge hükmüne göre;
Bize göre olaya arsa sahibinin müteahhite teslim ettiği arsa payının emsal bedelinin ne olduğu yönüyle bakılması gerekmektedir. Karşılıklı teslimde bilinmeyen arsa payının bedelidir. Burada açıklığa kavuşturulması gereken husus, müteahhit bu arsayı satın alsaydı ne kadar BEDEL ödemesi gerekirdi sorusunun cevabıdır. Bu cevap Gelir İdaresi Başkanlığınca 09.09.2011 tarih ve 1553 sayılı özelge ile verilmiştir. Sözkonusu özelge hükmüne göre;
“Müteahhit açısından arsa maliyet bedelini arsa payı karşılığında arsa sahibine teslim edilen daire ve işyerlerinin yapımı için yapılan harcamaların toplamı oluşturmaktadır. Buna göre, arsa karşılığında müteahhit firma tarafından arsa sahibine verilecek daireler için yapılan harcamalar veya ödenen nakit para müteahhit firma açısından arsa sahibinden alınan arsa payının maliyet bedeli olacaktır.” Gelir İdaresi Başkanlığı’nın konuya ilişkin görüşü hiçbir tereddüte yer bırakmayacak kadar açıktır.
“Müteahhit açısından arsa maliyet bedelini arsa payı karşılığında arsa sahibine teslim edilen daire ve işyerlerinin yapımı için yapılan harcamaların toplamı oluşturmaktadır. Buna göre, arsa karşılığında müteahhit firma tarafından arsa sahibine verilecek daireler için yapılan harcamalar veya ödenen nakit para müteahhit firma açısından arsa sahibinden alınan arsa payının maliyet bedeli olacaktır.” Gelir İdaresi Başkanlığı’nın konuya ilişkin görüşü hiçbir tereddüte yer bırakmayacak kadar açıktır.
a) Maliyet Bedeli Esası:
a) Maliyet Bedeli Esası:
Yukarıdaki özelgeden anlaşılacağı üzere; emsal bedel olarak, arsa sahibine verilen dairelerin inşaat maliyeti dikkate alınacaktır.
b) Arsa Payı Dahil Maliyet Esası:
b) Arsa Payı Dahil Maliyet Esası:
2011/1 nolu KDV sirkülerinde müteahhit tarafından arsa sahibine düzenlenecek faturada, bağımsız birimin niteliğine göre emsal bedeli (arsa payı dahil) üzerinden katma değer vergisi hesaplanması gerektiği belirtilmiştir. Bu durumda arsa payı maliyeti aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.
c) Ortalama Satış Fiyatı Esası:
c) Ortalama Satış Fiyatı Esası:
Bazı Vergi Dairesi Başkanlıkları arsa sahibine kesilecek fatura tutarı bedellerinin, ortalama satış fiyatları esas alınmak suretiyle belirlenmesi gerektiğini söylemektedirler. Buna gerekçe olarak da, VUK.’nun emsal bedel maddesini göstermektedirler.
Satılan Mamül Malın Maliyetinin (satılan daireler maliyeti) doğru hesaplanabilmesi için toplam arsa ve inşaat maliyeti; her bir kat, işyeri veya daireye belirli ölçü ve esaslara göre pay verilmek suretiyle, her bir birimin maliyeti hesaplanmalıdır.
“Konutların tesliminden önce fatura düzenlenmesi ile vergiyi doğuran olay meydana gelmekte ancak iade hakkını doğuran işlem vuku bulmamaktadır. Bu nedenle 150 m²’nin altındaki konutların tesliminden önce fatura düzenlenmesi halinde, bu teslimler üzerinden %1 oranında vergi hesaplanarak beyan edilmesi, iade talebinin ise konutların teslim edildiği yıl içinde aylık olarak mahsuben veya izleyen yılda yıllık olarak nakden yada mahsuben yapılması gerekmektedir.”
“Konutların tesliminden önce fatura düzenlenmesi ile vergiyi doğuran olay meydana gelmekte ancak iade hakkını doğuran işlem vuku bulmamaktadır. Bu nedenle 150 m²’nin altındaki konutların tesliminden önce fatura düzenlenmesi halinde, bu teslimler üzerinden %1 oranında vergi hesaplanarak beyan edilmesi, iade talebinin ise konutların teslim edildiği yıl içinde aylık olarak mahsuben veya izleyen yılda yıllık olarak nakden yada mahsuben yapılması gerekmektedir.”
