Moet het auteursrecht online beter gehandhaafd worden?

28. Letting yourself be defined by cultural expectations.

Don’t let them tell you, “We don’t do that.”

29. Refusing to let friendships run their course.

People grow apart. Clinging to what was, instead of acknowledging that things have changed, can be a source of ongoing agitation and sadness.

30. Not playing with your kids enough.

When you’re old, you’ll realize your kid went from wanting to play with you to wanting you out of their room in the blink of an eye.

31. Never taking a big risk (especially in love).

Knowing that you took a leap of faith at least once — even if you fell flat on your face — will be a great comfort when you’re old.

32. Not taking the time to develop contacts and network.

Networking may seem like a bunch of crap when you’re young, but later on it becomes clear that it’s how so many jobs are won.

33. Worrying too much.

As Tom Petty sang, “Most things I worry about never happen anyway.”

34. Getting caught up in needless drama.

Who needs it?

35. Not spending enough time with loved ones.

Our time with our loved ones is finite. Make it count.

36. Never performing in front of others.

This isn’t a regret for everyone, but many elderly people wish they knew — just once — what it was like to stand in front of a crowd and show off their talents.

37. Not being grateful sooner.

It can be hard to see in the beginning, but eventually it becomes clear that every moment on this earth — from the mundane to the amazing — is a gift that we’re all so incredibly lucky to share.

Bellesqa plaatste 25-11-2014 het artikel: ‘22 dingen waar jij later spijt van zult hebben’ op haar website. Bij dit artikel waren 22 punten uit het artikel van BuzzFeed letterlijk vertaald. Na het interview met de hoofdredactrice van Bellesqa werd het artikel verwijderd en is er enkel nog een foto te zien.⁴¹

Ze.nl plaatste op 10-11-2014 het volgende artikel⁴²:

22 dingen waar je over 10 jaar spijt van hebt

Later als ik groot ben, dan… vraagt jouw oudere ik zich af wat ze in hemelsnaam met haar leven heeft gedaan. Ken je het gezegde: heb geen spijt van dingen die je hebt gedaan, maar wel van wat je niet hebt gedaan? Begin er nu maar mee!

Iedere avond hang jij op de bank en flitst jouw leven nog sneller voorbij dan het licht . Jij zapt rustig langs alle hoofdstukken in je leven en doet niet meer dan wat hoognodig is, eat, sleap, rave (o nee, die niet), repeat. Hartstikke zonde, want over tien jaar kom je erachter…

… dat het toch beter was geweest als je eerder was begonnen met sporten.

… dat je helemaal niet zo’n zwaar leven had als dat je tegen jezelf, al je Facebook-vrienden, je lover en je ouders beweerde.

… dat je iets meer moeite had moeten steken in je mondverzorging. Kunstgebit op je veertigste? Nee, bedankt!

… dat de receptenkaartjes van de Appie al culinaire hoogstandjes zijn en je na tien jaar nog steeds niet veel meer kan dan een eitje bakken.

… dat je het moment van al die mooie foto's niet meer kunt herinneren, omdat je te druk bezig was met de camera.

… dat je eigenlijk een enorme bucketlist hebt, die nog openstaat en waarvan je nog niks hebt afgestreept.

… dat je van al je dromen en wensen er niet één hebt waargemaakt. Behalve oud worden.

… dat je nog steeds koppijn krijgt van die zogenaamde vriendin die je alleen maar afkraakt, zeurt en nooit tijd voor je vrijmaakt en je weet dat je het lang geleden al had moeten 'uitmaken'.

… dat het enige grote risico dat je ooit hebt genomen, het veranderen van mayonaise is.

… dat alle dingen waarover je je zorgen maakte vanzelf op hun pootjes terecht kwamen. Precies zoals je moeder had voorspeld.

… dat je sowieso beter had moeten luisteren naar het advies van je ouders. Iets met op tijd beginnen met sparen? Pensioen opbouwen? Denken aan de toekomst?

…dat al die vriendinnen-/lover-/werkdrama’s tot niets goeds hebben geleid. Alleen tot meer rimpels en grijze haren.

… dat je vaker je smartphone weg had moeten doen tijdens het eten of vakanties en van het moment zelf had moeten genieten.

… dat je eigenlijk nooit zomaar een vakantiedag hebt opgenomen om gewoon lekker een dagje aan jezelf te besteden.

… dat al die keren, wanneer je tot op het bot verbrandde in die Turkse zon, wel degelijk z’n sporen heeft achtergelaten.

… dat je jouw creativiteit alleen benut in het bedenken van smoesjes om niet te leren pianospelen of je eigen roman te schrijven.

… dat je 90% van je vrije tijd hebt besteed aan nutteloze posts van vrienden op Facebook, de perfecte selfie en bankhangen op zaterdagavond, terwijl je ook de wereld had kunnen ontdekken. Of in ieder geval iets had kunnen ondernemen.

… dat je nooit om opslag hebt gevraagd terwijl je dat na vijf jaar trouwe dienst echt wel hebt verdiend.

… dat jouw enige vorm van avontuur een nieuwe route naar de supermarkt is.

… dat je je altijd hebt laten tegenhouden door mensen die zeiden dat (je) iets niet kon.

… dat je vaker zorgeloos met je vriendinnen of lover op stap had moeten gaan.

… dat je je niet zo'n zorgen had moeten maken om wat iedereen van je dacht, maar gewoon wel de ballen had moeten hebben om die leren laarzen en dat minirokje aan te doen.

Psst! Het mooie van dit alles? Nu je toch weet dat je er spijt van gaat hebben, kun je met alles wat hierboven staat gelijk beginnen!

Waar zou jij over tien jaar spijt hebben als je het nu niet zou doen?

Dit artikel is geïnspireerd op het artikel van BuzzFeed, maar heeft niet dezelfde punten en is daarom ook niet gekopieerd. Dit artikel schendt de auteursrechten niet. Het artikel wordt in dit rijtje vermeldt, omdat er later in dit onderzoek naar verwezen wordt.

Voorbeelden Manify

Dit artikel plaatste Manify op 08-01-2015.⁴³

We hebben een zwak hart voor fashion, maar trends zie je niet alleen in de modewereld. Alles heeft trends: inrichting van je woning, auto’s, tattoo’s, restaurants, apps, taal, precies en ook drinken dus… Waar gaan wij in 2015 onze glazen mee vol gooien en dan bedoel ik niet alleen alcohol! Dit zijn de drink trends voor 2015:

Drink Trends 2015

Speciaalbier
Zo’n 4000 jaar voordat onze jaartelling begonnen is dronken mensen al bier. Bier is goed. Bier is mannenlijk. Bier is lekker! Speciaalbiertjes zijn eigenlijk alle bieren die geen pils of lager zijn, want die zijn te normaal om speciaal te zijn snap je? Bier drinken kan net zo’n kunst zijn als wijn en dat begint de wereld steeds beter te snappen. In 2015 gaat echt iedereen, inclusief de vrouwen, aan de speciaalbiertjes. Met de vele zachte blonde bieren en de nieuwe fruitbieren zetten merken ook in op vrouwen. Dat vinden wij mooi, want dan kunnen we ook lekker biertjes doen met de vrouwen. Apps als Untappd, maken het drinken van speciaalbier nog populairder en leuker om te doen. Er is zo veel te ontdekken en met apps als Untappd kun biertjes beoordelen en stoer doen tegen je vrienden, dat jij nóg onbekendere biertjes hebt gedronken dan hen!

Aanraders: Jopen Hoppenbier, Seefbier, Ijwit, Hopus, Vedett I.P.A.

fritz-cola en –limo
Aus Deutschland dus. Dit ga je dus echt overal zien komend jaar. Duidelijk is dat wereld geilt op nicheproducten. Dingen die anderen niet hebben. Leuk. Coca-cola en Pepsi zijn de marktleiders op het gebied van frisdrank, dus een keer wat anders vinden we mooi. fritz-cola komt uit Hamburg en is opgezet door twee studenten. Met de ideologie om ‘t eens even wat anders te doen als de grote bazen, zette ze het merk op en maakte een cola met het hoogst toegestane cafeïnegehalte voor cola, wat minder zoet en juist weer wat meer citroen. Het idee: de beste cola van Duitsland te gaan verkopen.

Grappig feitje is dat de studenten zo’n gare computer hadden dat de Shift-knop niet werkte, zo was het dus een stuk lastiger om een een hoofdletter F te gebruiken. Zodoende besloten ze om fritz-kola, lekker met een kleine te schrijven.

In Hamburg sloeg het drankje aan en al snel verspreidde dit zich door heel Duitsland. Grote clubs in Berlijn, zoals Berghain, hebben de grote merken ‘the finger’ gegeven en zijn in zee gegaan met het jonge merk. Ook in Nederland zie je fritz-cola (en de limonadevariant: fritz-limo, probeer meloen!) steeds vaker, nu voornamelijk in de wat alternatieve sferen, maar dat gaat in 2015 wel veranderen! Ook was fritz-cola het eerste merk in Duitsland dat cola maakte gezoet met de steviaplant. Coca-cola heeft dit idee overgenomen en trotseerde eind vorig jaar de markt met Coca-Cola Life:

Coca-Cola Life

Coca-Cola blijft natuurlijk de grootste en zodra fritz-cola weer te mainstream is voor de hipsters gaat Coca-Cola het langzaam weer overnemen. Met hun introductie van ‘Life’ hebben ze een goede zet gemaakt. De minst slechte Cola tot nu toe van het merk, want het is gezoet met de natuurlijke plant ‘stevia’. Nog steeds kun je beter een groene smoothie drinken, maar het is in ieder geval gezonder dan suiker of die zooi in Light waar je enge ziektes van krijgt.

Vodka smoothie

(Groene) Smoothies en verse juices waren in 2014 al retehip en een absolute trend. Dit zal zich nog wel even blijven doorzetten. Manify post ook regelmatig lekkere recepten voor de gezondste smoothies. Maar op de festivals in de zomer ga je ze dit jaar ook terug vinden, alleen dan: mét vodka! Vodka was in 2014 al nummer 1 sterke drank, voornamelijk onder de vrouwen, maar gemixt met een gezonde smoothie sla je twee vliegen in een klap. Je bent gezond bezig én je helpt je hersenen naar de klote!

Thee
Thee? Ja, thee! Koffie heeft geheerst de afgelopen twee decennia. Thee staat al een hele tijd in de schaduw van koffie en daar gaat komend jaar langzamerhand een eind aan komen. Natuurlijk is koffie mateloos populair, maar thee is een keiharde underdog. Thee is lekker en een stuk gezonder dan koffie, je gaat er niet van uit je muil stinken én is ook nog eens goedkoper. Veel voordelen, één nadeel: het heeft een lager oppeppend effect. Ach ja, daar heb je dan weer Club Mate voor!

Club Mate
Rook je? Want Club Mate kan in eerste instantie wat weg hebben van een drinkbare sigaret. Maar als je eenmaal aan de smaak gewend bent, dan is het echt een bazendrankie hoor! Gezond is het niet echt, maar gelukkig wel een stuk minder zoet dan alle bestaande frisdranken. Je kunt het vergelijken met Red-Bull alleen dan zonder suiker of andere zoetstoffen. De basis van het drankje is een thee, maar het zit ook boordenvol cafeïne en was daarom in de jaren 90 al vrij populair in Berlijnse clubs als alternatief voor de duurdere energie-drankjes. Hoe dan ook, deze ga je tegenkomen in 2015! Mark mijn woordjes…

Dit artikel is geïnspireerd op buitenlandse artikelen, maar schendt het auteursrecht niet. Het artikel wordt in dit rijtje vermeldt, omdat er later in dit onderzoek naar verwezen wordt.

Hoe wordt het auteursrecht online anno 2015 gehandhaafd?

Er bestaat in Nederland geen instantie of register waarin auteursrechten worden vastgelegd. Ook is er geen instantie die controleert of deze rechten geschonden worden. Hierdoor is het voor de maker lastig te bewijzen dat het auteursrecht bij hem ligt. Toch staat de maker niet helemaal met lege handen. Op de website van het auteursrecht wordt uitgelegd dat er verschillende mogelijkheden zijn die de bewijspositie van de auteur kunnen versterken.⁴⁴ Zo kan hij bijvoorbeeld vanaf het begin alles bewaren en hier een datum op zetten. Op deze manier kan de rechter zien dat hij echt de eerste was. Om dit te versterken kan de auteur een kopie van zijn exemplaar naar zichzelf toesturen en bij ontvangst de envelop dichthouden. Hierbij moet hij er wel voor zorgen dat er een datumstempel op de envelop staat. Een andere manier waarmee de auteur zijn bewijspositie kan versterken, is door middel van een depot bij de notaris. Hier zal bij elke notaris een andere vergoeding tegenover staan.

Ideeën en concepten worden in eerste instantie niet beschermd door het auteursrecht, maar je kunt bijvoorbeeld bij het Benelux Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BBIE) je idee of concept laten registreren via het i-DEPOT.⁴⁵ Dit is een wettelijk bewijsmiddel dat je idee of creatie voorziet van een datumstempel. Het is te vergelijken met een depot bij de notaris. Op die manier kun je aantonen vanaf welk moment jouw creatie bestaat. Het i-DEPOT geeft je geen eigendomsrecht en biedt net als een akte van de notaris geen bescherming, maar kan belangrijk zijn op het moment dat er een conflict ontstaat.

Een i-DEPOT kun je op twee manieren aanvragen. Digitaal en via de post. Er wordt een i-DEPOT envelop gestuurd na ontvangst van het aanvraagformulier en betaling.⁴⁶ Deze envelop bestaat uit twee delen. In elk deel stop je een identiek document met daarin je zo helder mogelijk omschreven idee of creatie. Beide enveloppen moeten teruggestuurd worden naar het BBIE waar ze worden gedagtekend. Eén envelop krijg je retour gestuurd en de andere envelop wordt in het archief van het BBIE bewaard. Het is belangrijk dat je de envelop gesloten houdt. Op het moment dat er een conflict ontstaat, kun je het tweede deel opvragen bij het BBIE als bewijsmiddel.

Wanneer je er voor kiest om het digitaal te doen, kun je je bewijs downloaden.⁴⁷ Het is een pdf-bestand. Het bestand is een bewijs dat alle gegevens die erin staan, zijn opgenomen op de vermelde datum bij het BBIE. Op dit i-DEPOT bewijs staan een digitale, internationaal erkende handtekening.

Ook hier zitten kosten aan verbonden. Een elektronisch i-DEPOT kost €35 voor vijf jaar en een i-DEPOT envelop kost €45 voor vijf jaar.⁴⁸ Wanneer je van plan bent om vaker een i-DEPOT in te dienen kun je er ook voor kiezen om een creditrekening aan te schaffen. Dit kost eenmalig €350.

Dit wordt ook door verschillende commerciële partijen aangeboden, maar allemaal zullen ze er geld voor vragen.⁴⁹ De maker moet dus van te voren bedenken of de kosten van het vastleggen niet hoger zijn dan de omzet die hij hoopt te maken.
De maker zal met een i-DEPOT dus sterker staan wanneer er een rechtszaak plaatsvindt, maar is zeker niet beschermd.

Dit betekent dus dat je auteursrecht nog steeds geschonden kan worden, want hoe sterk de auteur ook staat, er wordt nog steeds gekopieerd, vertelt Meindersma. “Vooral online is dit veel makkelijker. Het kan allemaal in een klik gebeuren, waardoor de verleiding veel groter is om snel iets over te nemen. Als jij een gedrukt artikel wilt kopiëren, moet je daar veel meer moeite voor doen. Je moet het inscannen of kopiëren waardoor je er meer bewust van raakt dat het niet goed is wat je doet”, legt Meindersma uit.

Van Duijn denkt ook dat online sneller het auteursrecht geschonden wordt. “Het internet is zoveel groter dan welke bibliotheek dan ook, daardoor is het heel lastig om te controleren of een afbeelding of tekst al eens gebruikt is.”

“Echte cijfers zullen er nooit over bekend worden, maar als je kijkt naar de hoeveelheid blogs die over dezelfde onderwerpen schrijven, zijn er massa’s blogs die het auteursrecht schenden. Ik denk zelfs dat er meer blogs zijn die het auteursrecht schenden dan blogs die het goed doen”, vertelt Meindersma.

Ook Herens geeft toe dat het erg lastig is om voor heel Nederland te onderzoeken hoe vaak het auteursrecht geschonden wordt. “Bovendien worden deze cijfers vaak niet bekend gemaakt. Wij doen dat ook niet, maar houden het wel bij voor intern gebruik. De NVJ heeft afgelopen jaar vijfhonderd zaken gehad met betrekking tot het auteursrecht online. Maar ik denk dat er maar tien echt hebben geleid tot een procedure”, legt Herens uit.

Over de blogs en websites die het auteursrecht schenden heeft Meindersma een sterke mening: “Ik vind zulke auteurs lui. Ze hebben als smoes dat ze niet wisten dat er auteursrecht rustte op hun ‘gejatte’ werk, maar dat vind ik onzin. Als jij een eigen blog of website hebt, ben je verantwoordelijk voor je eigen site. Voordat je deze opzet, moet je van te voren weten hoe het precies zit. Ik denk dat deze mensen gewoon niet geïnteresseerd genoeg zijn.”

Zowel Meindersma als Van Duijn kan geen daadwerkelijke websites noemen die het auteursrecht schenden. Toch denkt Meindersma te weten welke soort sites dit zijn. “Verzamelblogs en curated content zijn momenteel erg populair. Zij verzamelen de leukste content en wisselen dit soms ook af met hun eigen content”, legt ze op haar website⁵⁰ uit. De websites en bloggers denken dat ze goed bezig zijn door een bronvermelding en te linken naar de originele bron, maar daar moeten ze volgens Meindersma voorzichtig mee zijn. “Hoe inspirerend ook. Hoe goed die backlink en exposure ook kunnen zijn, het mag niet zomaar.” De rechten van de beelden of tekst die ze gebruiken, liggen ergens anders, dus hebben ze een licentie of toestemming nodig om dit te plaatsen, legt de informatierecht juriste uit.

Het verzamelen van de leukste content en dit afwisselen met eigen content is een probleem op zich. Want wanneer is er genoeg eigen content aan het artikel toegevoegd, zodat het artikel nieuw is en niet gekopieerd? Zoals in hoofdstuk 1 al werd aangegeven, mogen blote nieuwsfeiten worden overgenomen. Je kunt de feiten dus uit het artikelen halen en hier een eigen artikel van maken. Wanneer je dit doet, is er niets aan de hand leggen Van Groenendaal en Engelfriet uit. “Als je meer dan alleen de feiten overneemt, en dan maakt het niks uit met hoeveel creativiteit je dit doet, schend je de auteursrechten. Het kan wél, maar dan moet je deze stukken citeren en kom je uit bij het citaatrecht.”

Bij vertalingen van artikelen wordt het lastiger legt Van Groenendaal uit. “Een artikel helemaal vertalen mag natuurlijk niet. Zelfs met bronvermelding heb je dus toestemming nodig, maar het is lastig om te vertellen wanneer je genoeg eigen content hebt toegevoegd zodat je het auteursrecht niet meer schendt. Je maakt de kans dat je het auteursrecht schendt kleiner wanneer je eigen content toevoegt, maar toch moet je hier als website mee oppassen. Deze zaken worden altijd per artikel bekeken. De rechter besluit of er genoeg eigen content aan toe is gevoegd en of er niet te veel van het originele artikel is overgenomen.”

Een ander probleem ligt bij de onwetendheid van de auteurs. Op charlotteslaw.nl wordt uitgelegd dat veel auteurs bijvoorbeeld denken dat ze het artikel of de afbeelding gewoon mogen plaatsen als ze de oorspronkelijke maker niet kunnen vinden.⁵¹ “Dat de oorspronkelijke maker lastig te achterhalen is, maakt nog niet dat je het mag gebruiken”, legt Meindersma uit. “Als je bijvoorbeeld een blog reblogt waarvan je eigenlijk al bijna zeker weet dat deze content ook niet van de blogger zelf is, schend je alsnog het auteursrecht. Ook al weet je niet van wie het oorspronkelijke stuk is”, verduidelijkt Meindersma. Zo worden er volgens haar ook veel afbeeldingen gewoon van google afgeplukt en bewerkt, maar zolang je geen toestemming van de eigenaar hebt, mag dit niet.

Andere redenen die worden gegeven voor het schenden van het auteursrecht worden door jurist Bart Gubbels omschreven in zijn artikel.⁵² Hij geeft de redenen van verschillende schrijvers aan en reageert daarop:

• 
  “Ja maar, ik kreeg geen reactie van jullie en dacht dus dat er dus geen bezwaren waren!”
  Dan is er dus géén toestemming verkregen en mag niets worden gekopieerd.
  
• 
  “Ja maar, ik heb het artikel direct verwijderd nadat jullie contact opnamen en heb excuses gemaakt!”
  De schade is reeds geleden doordat het in eerste instantie op de website is gezet. Terugkrabbelen en spijt betuigen wanneer de rekening op de mat valt doet daar niets aan af.
  

Er zijn dus verschillende redenen waarom het auteursrecht geschonden wordt, maar duidelijk is dat het auteursrecht ligt bij de schrijver zelf. Maar hoe zit dit bij freelance journalisten. In eerste instantie hebben ook freelance tekstschrijvers zelf het auteursrecht op hun teksten.⁵³ Maar zij kunnen er voor kiezen om deze auteursrechten over te dragen aan de opdrachtgever, eventueel onder (financiële) voorwaarden. De website Auteursrecht.nl geeft aan dat het verstandig is om goed vast te leggen wat er precies wordt overgedragen en wat de opdrachtgever met de teksten mag doen. “In de praktijk zie je dat de freelance journalist en de uitgever hier onderling afspraken over maken”, legt Herens uit.

Het auteursrecht wordt dus nog steeds geschonden, maar wat gebeurt er vervolgens? Dat ligt helemaal aan de persoon van wie auteursrecht geschonden wordt. “Sommige auteurs, vooral beginnende, vinden het alleen maar leuk dat hun artikel wordt overgenomen. Zij zullen dit dan ook eerder als een eer zien en hier geen rechtszaak voor aanspannen”, aldus Meindersma. Daarom zal Meindersma haar cliënten altijd adviseren om eerst te kijken welk doel ze voor ogen hebben. “Je moet de zaak nooit alleen juridisch bekijken. Waarom vind je het zo belangrijk om juridische stappen te ondernemen? Waarom vind je het zo erg dat je stuk is overgenomen? Dit zijn vragen die de gedupeerde zichzelf eerst moet stellen. Het kan namelijk best zo zijn dat jouw artikel is overgenomen door een tijdschrift waarvoor je stiekem zou willen werken. Als je dan meteen een boze mail met een schadeclaim verstuurt, kun je de kans op je droombaan natuurlijk vergeten. Daarom adviseren wij de mensen eerst met het bedrijf zelf te onderhandelen. Misschien houden ze er wel nieuwe opdrachten aan over en verdienen ze niet alleen geld, maar hebben ze ook nieuw freelancewerk.” Mocht het toch uit de hand lopen dan adviseert Meindersma eerst een sommatiebrief te schrijven naar het bedrijf. “Hierin moet de gedupeerde uitleggen waarom hij denkt dat het stuk van hem is en wat hij eist. Je verzoekt vervolgens of de ander hiermee wil stoppen en als hij dit niet wil, dat er dan een procedure gestart wordt.”

Maar natuurlijk zijn er ook mensen die meteen juridische stappen willen ondernemen. Advocaat Van Groenendaal krijgt veel auteursrechtszaken. “Meestal hebben die te maken met afbeeldingen. Veel stockbureaus kopen foto’s uit Amerika. Nederlandse media kunnen dan bij deze stockbureaus foto’s kopen. Wanneer een website een foto heeft gekocht en deze bij een artikel plaatst, komt het vaak voor dat andere media deze overnemen terwijl ze niet voor deze foto betaald hebben. De foto’s van een stockbureau gaan vaak een eigen leven leiden en op dat moment worden wij ingeschakeld door de websites die het oneerlijk vinden dat zij er voor betaald hebben en de andere website niet.”

Ook komt het vaak voor dat een foto een belangrijke nieuwswaarde heeft. “Op het moment dat deze zomaar door iedereen wordt overgenomen kan het zijn dat een fotograaf verlies draait. Hij had immers zijn foto voor veel geld kunnen doorverkopen en nu staat hij overal op het internet. Hij schakelt dan de hulp van een advocaat in en spant een rechtszaak aan. In de meeste gevallen wordt er eerst een brief gestuurd. Wij sporen de mensen aan dit eerst zelf te doen, omdat de meeste mensen een regeling willen treffen zonder dat hier een advocaat bij komt kijken. Als ze niet akkoord gaan met de regeling, omdat ze de schadevergoeding te hoog vinden, gaan wij verder met een rechtszaak. Er wordt vastgesteld hoeveel de geleden schade is en hoeveel de fotograaf dus voor de foto had kunnen ontvangen. Deze kosten verschillen bij iedere zaak, maar bij foto’s zie je vaak dat de eiser terugvalt op de licentievergoedingen van fotobedrijven”, legt Van Groenendaal uit. Hij benadrukt dat de eiser alleen een schadevergoeding kan eisen en dat hier bovenop nooit een boete wordt uitgedeeld.

Herens vult aan dat sommige eisers dit wel degelijk proberen te eisen. “Soms is de eiser zo boos dat zijn artikel of foto is overgenomen dat hij een veel te hoge schadevergoeding eist. Hierbij eist hij eigenlijk ook een boete voor de daad. Dit is iets wat in Nederland niet mag. In de wet staat vastgelegd dat burgers onderling geen boete mogen vastleggen en opleggen.”

Er zijn zaken waarbij de daadwerkelijke schade niet kan worden vastgesteld, legt Herens uit. “Wanneer dit gebeurt, krijgt de rechter meer vrijheid en kan hij een schadevergoeding schatten. Er wordt gekeken naar de ernst van de zaak. Het is niet zo dat de eiser dan rustig kan afwachten. Hij moet met bewijzen komen waarmee hij kan aantonen waarom hij een bepaald bedrag wil krijgen. Hij moet bijvoorbeeld bewijs hebben voor de hoogte van eerder verkochte foto’s, zodat de rechter weet wat hij normaal gesproken kan verdienen aan een foto.”

De advocate van NVJ gaat op dezelfde manier te werk als Van Groenendaal. Voornamelijk fotojournalisten melden zich bij de NVJ. “Er worden foto’s zomaar overgenomen en dan worden wij opgebeld of we ze kunnen bijstaan. Meestal komen we er met een regeling uit. Soms hebben ze geen idee wat ze fout hebben gedaan, wanneer wij dit uitleggen, zijn ze bereid dit met een schadevergoeding op te lossen, zodat er geen rechtszaak aan verbonden hoeft te worden. In negentig procent van de gevallen kan het opgelost worden zonder de rechter.”

Wanneer er een rechtszaak gestart wordt, is dit meestal een civiele procedure. Hierin laat de eiser zijn advocaat een dagvaarding uitbrengen aan de andere partij. In deze dagvaarding moet staan welke bewijsmiddelen de eiser heeft, welke getuige hij heeft en moet hij al ingaan op het verweer. In een kort geding vindt vervolgens direct de mondelinge behandeling plaats, waarin beide partijen de zaak kunnen bepleiten.⁵⁴ Soms wordt er in een tussenvonnis gekeken of er niet alsnog een schikking kan worden getroffen, waarbij de rechter kan laten doorschemeren wat hij van de zaak vindt.
Als de procedure toch doorgaat zit het grote probleem vaak in de kosten. Bij een burgerlijke vordering weegt de geleden schade vaak niet op tegen de advocaat- en proceskosten die gemaakt moeten worden om het proces te voeren. Daarbij komt ook nog eens kijken dat de verliezende partij moet opdraaien voor een groot deel van de kosten en hoeft de eiser maar een klein gedeelte te betalen. Daarom is de dreiging van een procedure vaak al genoeg. De persoon die het auteursrecht geschonden heeft, weet heel goed dat hij dit heeft gedaan en zal daarom de hoge kosten van de advocaat en de procedure willen voorkomen.⁵⁵ Een schikking treffen is daarom vaak goedkoper. Zelfs mensen die vinden dat ze ten onrechte zijn aangeklaagd, treffen soms een schikking om de langdurige en dure procedure te voorkomen. Daarom is het voor de eiser slim om in eerste instantie een goede advocaat te nemen, want er wordt meestal al snel een schikking getroffen waarin hij een schadevergoeding en rectificatie kan eisen, legt Engelfriet in zijn boek uit.⁵⁶

Ook al zijn er procedures die via de rechter gelopen kunnen worden, volgens Meindersma kunnen deze verbeterd worden, wanneer er betere rechters in dienst zouden zijn. “Meestal zijn de rechters die hier een zaak over krijgen, kantonrechters en niet gespecialiseerd in het auteursrecht. Hierdoor krijg je het probleem dat ze maar wat doen. Veel mensen beginnen daarom geen rechtszaak.”

Voordat een rechtszaak of een bezoek aan een advocaat plaatsvindt, zal je eerst moeten weten welke foto of welk artikel precies is overgenomen. Vooral afbeeldingen zijn soms lastig te vinden. Als fotograaf wil je niet dat je foto’s zomaar worden overgenomen van websites die daar wel netjes voor betaald hebben. Er zijn verschillende mogelijkheden om je eigen foto’s op te sporen, maar tijdrovend zijn ze wel, legt fotograaf Meindert van Dijk op zijn website uit.⁵⁷ Zo is er bijvoorbeeld Google Images. Hierbij kun je op zoek naar je eigen foto en zien waar deze op het internet is geplaatst. Klein nadeel: wanneer de afmetingen van de foto zijn aangepast, is het al lastiger om deze terug te vinden. Ook PicScout’s ImageExchange en TinEye bieden mogelijkheden om je eigen foto online terug te vinden.

“Dankzij deze zoek- en vindmogelijkheden kan ik de gebruikers van mijn onrechtmatig gepubliceerde foto's benaderen voor een (schade)vergoeding. Voordat definitieve schadeclaims worden verzonden krijgen zij eerst de gelegenheid om een reactie te geven op mijn voornemen tot het versturen van de schadeclaim voor het gebruik van mijn foto('s). Afhankelijk van hun reactie wordt de verzending van de schadeclaim doorgezet, al dan niet met aanpassing van het te claimen bedrag”, legt Van Dijk op zijn blog uit.

De schadevergoeding die Van Dijk eist, heeft te maken met de grootte van de afbeelding, de locatie op de website en de duur van het gebruik. “De minimumvergoeding per toegepaste foto per internetpublicatie bedraagt €78 en kan oplopen tot ruim €1000”, vermeldt hij op zijn website.

Voor teksten zijn er zoekmachines ontwikkeld die kunnen opsporen of er content online staat die overeen komt met je eigen tekst. Een daarvan is Ephorus, dat tegenwoordig samenwerkt met Turnitin.⁵⁸ Via Ephorus kun je snel zien welke tekst is overgenomen, hoeveel tekst er is overgenomen en welke website dit heeft gedaan. Er wordt gezocht naar identieke content.

Er zijn ook bureaus die op zoek gaan of hun foto’s onbetaald gebruikt worden. Een van die stockbureaus is GettyImages. “Getty is een bedrijf dat handelt in licenties voor digitale foto’s, een zogenaamd fotostockbedrijf. Om te kijken of iedereen wel betaalt voor de foto’s, stuurt Getty ‘webcrawlers’ over het internet. Deze gaan op zoek naar foto’s en kijken of er wel voor de licentie betaald is”, wordt uitgelegd op de website Emerce.⁵⁹

Ook vermeldt Emerce dat Getty Images eigenaars van de websites een rekening stuurt voor de misgelopen licentievergoeding. “Wanneer Getty erachter komt dat er niet betaald is voor de foto, krijgen de eigenaars van de website een rekening voor de misgelopen licentievergoeding. Het bedrijf stuurt doorgaans rekeningen die oplopen tot duizenden euro’s, terwijl de eigenlijke prijs van de foto rond de honderd euro zou liggen.”

Er zijn verschillende bureaus die zo te werk gaan. Niet iedereen is het daarmee eens. Engelfriet legt uit dat lang niet iedereen goed op de hoogte is van de wettelijke regels. “Dat is natuurlijk geen excuus, maar wel een reden om rekening mee te houden als je als rechthebbende iemand aanspreekt. Een blogger die te goeder trouw is en meent een heel artikel als citaat te mogen overnemen, behoort geen sommatie van duizenden euro’s te krijgen”, legt hij in een artikel op de Nieuwe Reporter uit.⁶⁰