Press-reliZ 08 oktyabr 2009-cu IL Bakı, Azərbaycan
Yüklə 115,73 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- MİLLİ YOLl” QƏZETİNİN BAŞ REDAKTORUNUN HƏBSİ ZAMANI RATI ƏMƏKDAŞLARI İSƏ FİZİKİ TƏZYİQƏ MƏRUZ QALIBLAR
- ATASI EYNULLA FƏTULLAYEVLƏ GÖRÜŞÜB MEDİA HÜQUQU İNSTİTUTU BƏYANAT VERİB ANS ŞİRKƏTLƏR QRUPU İLƏ “YENİ MÜSAVAT” QƏZETİ ARASINDA BARIŞIQ ƏLDƏ OLUNDU
- SABAH – 09 OKTYABR SAAT 13.00-DA
- REPORTYORLARIN AZADLIQ VƏ TƏHLÜKƏSİZLİK İNSTİTUTUNUN BƏYANATI
- İKİ JURNALİST – SƏRDAR ƏLİBƏYLİ VƏ FƏRƏMƏZ NOVRUZOĞLU HƏBS OLUNDU
- JURNALİST İŞİNDƏN ƏQİDƏSİNƏ, QƏZET RƏHBƏRİ İSƏ JURNALİSTİN KOBUD DAVRANIŞA GÖRƏ ÇIXARILDIĞINI BİLDİRİR
- MTRŞ RAMİZ MEHDİYEVİN MƏQALƏSİNİ MÜZAKİRƏ EDİB
- ATASI EYNULLA FƏTULLAYEVLƏ GÖRÜŞÜB
- MEDİA HÜQUQU İNSTİTUTU BƏYANAT VERİB
- ANS ŞİRKƏTLƏR QRUPU İLƏ “YENİ MÜSAVAT” QƏZETİ ARASINDA BARIŞIQ ƏLDƏ OLUNDU
- TOPLANTI İŞTİRAKÇILARINA QARŞI FİZİKİ GÜC TƏTBİQ EDİLİB
- PREZİDENT ADMİNİSTRASİYASININ RƏHBƏRİ RAMİZ MEHDİYEVİN MƏQALƏSİNİN TAM MƏTNİ
- MƏLUMATLARIMIZDAN İSTİFADƏ EDƏRKƏN RATİ-YƏ İSTİNAD EDİN Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutu (RATİ) Ünvan: Azərbaycan, Bakı şəh., Behbudov 8, mənzil 85/86
|
R A T İ Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutu PRESS-RELİZ 08 oktyabr 2009-cu il Bakı, Azərbaycan
ELAN! SABAH – 09 OKTYABR SAAT 13.00-DA Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutunun (RATİ) mətbuat mərkəzində “Milli yol” qəzetinin və Poliqon İnformasiya Agentliyinin (PİA.AZ) baş redaktoru Şahin Ağabəyli, müavini Radil Məmmədovun həbs olunması, həmçinin Şahin Ağabəylinin həbsinin şahidi olmuş RATİ əməkdaşlarının polisin fiziki təzyiqinə məruz qalması, zorla əllərindən videokamera və fotoaparatlarının alınması ilə bağlı mətbuat konfransı keçiriləcək. Tədbirə jurnalistlər, hüquq müdafiəçiləri, eləcə də diplomatik korpus nümayəndələri dəvətlidirlər. REPORTYORLARIN AZADLIQ VƏ TƏHLÜKƏSİZLİK İNSTİTUTUNUN BƏYANATI Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutu daha 3 jurnalistin Azərbaycan Cinayət Məcəlləsinin böhtan və təhqirə görə cinayət cəzası nəzərdə tutan maddələrinə əsasən məhkum edilmələrindən dərin narahatlıq keçirir və bu hadisəni qətiyyətlə pisləyir. Belə ki, 2009-cu il 22 iyul tarixində - Azərbaycan Milli Mətbuat Günündə - “Nota” qəzetinin baş redaktor əvəzi Sərdar Əlibəyli və qəzetin yazarı Fərəməz Allahverdiyevi Cinayət Məcəlləsinin böhtan (maddə 147) və təhqir (maddə 148) ittihamına görə Nizami rayon Məhkəməsi tərəfindən 3 ay müddətinə azadlıqdan məhrum etmə cəzası ilə cəzalandırılmışdılar. Lakin o zaman məhkəmə qərarı dərhal qüvvəyə minməmişdir və bu qərarla bağlı jurnalistlər apelyasiya şikayəti vermişdirlər. Bu gün isə Apellyasiya Məhkəməsi jurnalistlərin apellyasiya şikayətini rədd edib və ilkin məhkəmə instansiyasının qərarını dərhal icraya yönəldib. Jurnalistlərin məhkəmə zalındaca qandallanaraq həbsxanaya göndərdilər. Məhkəmə həmçinin qəzetin başqa bir yazarı olan Ramiz Tağıyevi isə 6 ay müddətinə islah işləri cəzasına məhkum edib. Qeyd edək ki, “Azadlıq Hərəkatçıları Birliyi”nin (AHB) sədri Təhmasib Novruzovun “Nota” qəzetində 05 aprel 2009-cu il tarixli sayında dərc olunan “Şərəfi tapdanmış, ləyaqəti alçalmış Təhmasib Novruzovdan üzrxahlıq yazısı” başlıqlı məqaləyə görə cavabdeh saydığı 3 yazarın CM-nin 147.2 və 148-ci maddələrinə əsasən xüsusi ittiham qaydasında cəzalandırılmasını tələb etmişdi. RATİ Azərbaycan hökumətini defamasiyaya görə cinayət təqibini dayandırmağı və qanunvericilikdən çıxarmağa çağırır, RATİ həmçinin Azərbaycan hökumətini defamasiyaya görə və saxta ittihamlarla siyasi sifariş əsasında həbs olunmuş digər jurnalistlərin də dərhal azadlığa buraxmağa çağırır.
Sərdar Əlibəylinin vəkili Elçin Sadıqov iddiaya səbəb olmuş məqalələrdə təhqir əlamətləri olmadığını bildirərək, adıçəkilən yazıların filoloji ekspertizaya təqdim olunması ilə bağlı vəsatət qaldırdı. Lakin hakim vəsatətin təmin edilməməsi ilə bağlı qərar qəbul etdi. Bundan sonra Təhmasib Novruzov çıxışında Nizami rayon məhkəməsinin çıxardığı qərarın çox yüngül olduğunu bildirərək daha ağır cəza təyin edilməsini istədi. Son çıxışında Sərdar Əlibəyli bütün baş verənlərin Azərbaycan Respublikasının prezidenti İlham Əliyevin göstərişi ilə həyata keçirildiyini bildirdi: “Möhtərəm hakim, mən sizi daha obyektiv hakim kimi tanıyıram, amma onu da bilirəm ki, bu gün haqq-ədalətin bərpa olunması sizin iradənizdən asılı olmayacaq”. Fərəməz Novruzoğlu və Ramiz Tağıyev isə Təhmasib Novruzova qarşı heç bir təhqiredici məqalə yazmadıqlarını, yazılanların isə həqiqət olduğunu bildirərək bəraət istədilər. Hakim Nizami rayon məhkəməsinin çıxardığı qərarın qüvvədə saxlanılması ilə bağlı qərar verdi. Beləliklə də Sərdar Əlibəyli və Fərəməz Allahverdiyev 3 ay müddətində azadlıqdan məhrumetmə cəzasına, Ramiz Tağıyev isə 6 ay müddətinə islah işləri cəzasına məhkum edildi və məhkəmə zalında qolları qandallanaraq aparıldılar. Xatırladaq ki, “Nota” qəzetinin 01-07 fevral 2009-cu il 04 (018) sayında “Təhmasib Novruzov kimlərin sifarişini yerinə yetirir”, 08-14 fevral 05 (019) sayında “ATM əməkdaşlarımızı ölümlə hədələyir!”, “MTN-in APA-dakı adamı kimdir?”, 22-28 fevral 2009-cu il 07 (021) sayında “Bəhlul Muradova daha bir cinayət işi qaldırdı”, 01-07 mart 08 (022) sayında “Anan ölsün ay Ramazan-2”, 08-14 mart 2009-cu il 09 (023) sayında “Sevil Nuriyevanın adının qəzetimizdə hallanmasını istəyən qüvvələr kimdir?” adlı məqalələrlə bağlı Sərdar Əlibəyli, Ramiz Tağıyev və Fərəməz Novruzoğlu barəsində Təhmasib Novruzovun qaldırdığı iddiaya əsasən 31 mart tarixində Xətai rayon Məhkəməsində hakim Toğrul Əliyev yazılmış məqalələrin yanlış olması ilə bağlı “Nota” qəzetinin təkzib verməsi, üzr istəməsi barədə qətnamə qəbul etmişdi. Qətnaməyə əsasən təkzib verməli olan “Nota” qəzetinin 05-11 Aprel 2009-cu il tarixli sayında dərc olunan “Şərəfi tapdanmış, ləyaqəti alçalmış Təhmasib Novruzovdan üzrxahlıq yazısı” başlıqlı məqaləyə görə T.Novruzov yenidən xüsusi ittiham qaydasında iddia qaldırmış və cavabdehlərin CM-nin 147.2 və 148-ci maddələrinə əsasən xüsusi ittiham qaydasında cəzalandırılmasını tələb etmişdi. İyunda iş baxılması üçün Nizami rayon məhkəməsinə göndərilmiş, Nizami rayon məhkəməsi 22 iyul tarixində - Azərbaycan Milli Mətbuat Günündə - “Nota” qəzetinin baş redaktor əvəzi Sərdar Əlibəyli və qəzetin yazarı Fərəməz Allahverdiyevin 3 ay azadlıqdan məhrumetmə, Ramiz Tağıyevi isə 6 ay islah işləri cəzasına məhkum etmişdi. Hökmün icrası isə Apellyasiya məhkəməsini qərarınadək təxirə salınmışdı. “MİLLİ YOLl” QƏZETİNİN BAŞ REDAKTORUNUN HƏBSİ ZAMANI RATI ƏMƏKDAŞLARI İSƏ FİZİKİ TƏZYİQƏ MƏRUZ QALIBLAR Bu gün (08 oktyabr) “Milli yol” qəzetinin və Poliqon İnformasiya Agentliyinin (PİA.AZ) baş redaktoru Şahin Ağabəyli, müavini Ravil Məmmədov mülki geyimli şəxslər tərəfindən həbs olunublar. Şahin Ağabəylinin kobud qanun pozuntuları ilə müşahidə olunan həbsinin şahidi olmuş Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutunun (RATİ) əməkdaşları İdrak Abbasov, Elnur Məmmədov və Qənbər Qənbərov isə polis təzyiqinə məruz qalıblar və onların əllərindən videokameralar və fotoaparat zorla alınaraq müsadirə olunub. Belə ki, “Milli yol” qəzetinin baş redaktoru Şahin Ağabəyli saat 16.00-da RATİ-nin Qaynar Xəttinə zəng edərək, müavini Ravil Məmmədovun həbs olunması barədə məlumat verib. Ş.Ağabəylinin sözlərinə görə, həmin vaxt R.Məmmədovun yanında yaxın dostu Namiq İsgəndərov olub. Namiq İsgəndərov RATİ-yə bildirib ki, Ravil Məmmədovla birlikdə Əzizbəyov rayon hərbi komissarlığından qayıdarkən saat 12.00 radələrində Buzovna dairəsində avtobusdan düşüblər. Bu zaman MTN əməkdaşı olduqlarını deyən, lakin sənəd təqdim etməyən 5 nəfər idmançı görkəmli şəxs Ravilin axtarışda olduğunu deyərək, jurnalisti zorla maşına oturdaraq naməlum istiqamətə aparıblar. Namiq İsgəndərov onu da bildirdi ki, həmin şəxslər 3 maşında olublar və R.Məmmədovun həbs olunması onlar tərəfindən videokamera ilə lentə alınıb. “Digər iki maşının nömrəsini görə bilmədim. Ravil Məmmədovun aparıldığı boz rəngli “E Klass Mercedes”in də yalnız qabaq hissəsində nömrə vardı. Əvvəli yadımda qalmasa da, sonu 005 idi” - deyən N.İsgəndərov vurğuladı ki, bundan sonra Ravil Məmmədov barəsində heç bir məlumat ala bilməyiblər. “Milli yol”un baş redaktoru 17.00-da RATİ-yə yenidən zəng edərək vurğuladı ki, müavininin harada olması və kimlər tərəfindən hansı səbəb saxlanması ilə bağlı məlumat əldə etmək üçün dəfələrlə Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi (MTN) və Daxili İşlər Nazirliyi (DİN) ilə dəfələrlə əlaqə saxlasa da, nəticəsi olmayıb. Ş.Ağabəyli Ravil Məmmədovun taleyi ilə bağlı araşdırma aparılmasını xahiş etdi. RATİ Ravil Məmmədovla bağlı məlumat verilməsi ilə əlaqədar MTN və DİN-ə təcili informasiya sorğuları göndərib və telefon əlaqəsi saxlayıb. Məsələ ilə əlaqədar DİN mətbuat Xidmətinin əməkdaşı Ehsan Zahidov RATİ-yə bildirdi ki, bu barədə heç bir məlumata malik deyillər. MTN İctimaiyyətlə Əlaqələr Mərkəzinin rəisi Arif Babayev RATİ-nin sorğusuna cavab olaraq bildirdi ki, MTN belə bir əməliyyat keçirməyib və Ravil Məmmədov adlı şəxs MTN əməkdaşları tərəfindən saxlanmayıb. Şahin Ağabəyli saat 18.05-da RATİ-yə məlumat verib ki, Ravil Məmmıdov saat 18.00-da dostuna zəng edərək bildirib ki, Daxili İşlər Nazirliyində saxlanılır. Ravil Məmmədov vurğulayıb ki, 05 oktyabr tarixində PİA.az saytında “DİN-də ixtisarlar olacaq” yazısına görə sorğu-sual edilir. Saat 19.00 radələrində Ş.Ağabəyli “Milli yol” qəzetinin və Poliqon İnformasiya Agentliyinin Rəsul Rza və Bəşir Səfəroğlu küçələrinin kəsişməsində yerləşən ofisinin mülki geyimli polis əməkdaşları tərəfindən mühasirəyə alındığını bildirib. Dərhal PİA-nın ofisinə gedən RATİ-nin araşdırma qrupu ofisin həqiqətən də mülki geyimli şəxslər tərəfindən mühasirəyə alındığının şahidi olublar. Saat 19.30-da RATİ əməkdaşları İdrak Abbasov və Qənbər Qənbərov Şahin Ağabəyli ilə mülki geyimli şəxslərin birinin söhbətini lentə alarkən, mülki geyimli şəxslər qəflətən hücum edərək, Şahin Ağabəylini həbs etmiş, həmçinin RATİ əməkdaşlarının qollarını buraraq, çəkiliş avadanlıqlarını zorla əllərindən alıblar. Bundan başqa, binanın bayır hissəsində çəkiliş aparan digər RATİ əməkdaşı Elnur Məmmədovu da zorla avtomobilə basaraq əlindəki virokameranı müsadirə etmiş və onu Ş.Ağabəyli ilə eyni maşında aparıblar. Saat 19.45-də RATİ sədri Emin Hüseynov baş vermiş hadisə ilə bağlı dərhal Daxili İşlər Nazirliyinin Mətbuat Xidmətinin rəisi Sadiq Gözəlovla əlaqə saxlayaraq bildirmişdir ki, hadisə yerində məlumat əldə etmək istəyən RATİ əməkdaşlarından bir ədəd peşəkar “Sony” videokamerası, bir ədəd portativ “Sony” videokamerası və bir ədəd “Nikon D90” peşəkar fotoaparatı müsadirə edilərək götürülmüş, həmçinin Elnur Məmmədov polislər tərəfindən aparılmışdır. Sadiq Gözəlov RATİ əməkdaşları ilə bağlı məsələni araşdıracağına söz verib. O, həmçinin bildirdi ki, hazırda saytın digər əməkdaşı Eldəniz Elgün də DİN-də onun yanında olub və Ravil Məmmədovun işi ilə maraqlanır. RATİ əməkdaşı Elnur Məmmədov yolda polislər tərəfindən maşından düşürülərək sərbəst buraxılsa da, avadanlıqlar geri qaytarılmayıb. Ancaq RATİ sədrinin aramsız zənglərinə Sadiq Gözəlov cavab verməkdən imtina edib. Saat 22.00-da Şahin Ağabəyli və müavini Ravil Məmmədov, eləcə də PİA.AZ saytının əməkdaşı Eldəniz Elgün sərbəst buraxılıblar. Onlar Həmçinin özləri ilə RATİ-nin müsadirə olunmuş avadanlıqlarını öz ofislərinə gətirərək, RATİ əməkdaşlarına təhvil veriblər. Qeyd edək ki, baş vermiş hadisə ilə bağlı sabah saat 13.00-da RATİ-nin mətbuat mərkəzində mətbuat konfransı keçiriləcək.
Məsələ ilə əlaqədar mövqeyini öyrəndiyimiz "Yeni Müsavat" qəzetinin baş redaktoru Rauf Arifoğlu Əfqan Muxtarlının işdən kənarlaşdırıldığını təsdiqləyib. Onun sözlərinə görə, Muxtarlı siyasi əqidəsinə görə yox, son aylar ərzində qəzetin digər əməkdaşları ilə münaqişə yaratdığına, digər əməkdaşlara qarşı təhqirə və fiziki hədələrə yol verdiyinə görə işdən çıxarılıb. O, jurnalistin siyasi motivlərə görə işdən çıxarılmasını əssasız hesab edib: "İşçilərin əksəriyyəti Müsavat partiyasının üzvləridir, Əfqan Muxtarlı partiya üzvü olduğu üçün yox, əməkdaşlarla yola getmədiyinə görə işdən azad edilib. Son belə bir hadisə dünən A.Ayxanla olan mübahisə olub. Muxtarlı A.Ayxana qarşı kobud ifadələr işlədib və iclası əsəbi şəkildə tərk edib. Analoji mübahisələrdən sonra mən dəfələrlə Muxtarlını qəzetin digər əməkdaşları ilə barışdırmışam. Dünənki hadisədən sonra da mən ona A.Ayxandan üzr istəməyi və barışmağı təklif etdim, lakin o bundan imtina etdiyi üçün onu işdən kənarlaşdırmalı oldum". MTRŞ RAMİZ MEHDİYEVİN MƏQALƏSİNİ MÜZAKİRƏ EDİB Dünən (07 oktyabr) Milli Televiziya və Radio Şurasında (MTRŞ) Prezident Adminstrasiyasının rəhbəri, akademik Ramiz Mehdiyevin “Azərbaycanın efir məkanı: problemlər və vəzifələr” sərlövhəli məqaləsinin müzakirəsi keçirilib. Tədbirdə telekanallarda olan mövcud vəziyyət müzakirə edilib, şou-biznes xarakterli verilişlərin çox olması, kinofilmlərin dublyaj problemləri, aparıcıların qeyri-peşəkarlığı və telekanallarda olan digər qüsurların aradan qaldırılması üçün MTRŞ aidiyyəti orqanlara müvafiq təkliflər hazırlayıb. Bu barədə Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutuna (RATİ) MTRŞ sədrinin müavini Toğrul Məmmədov məlumat verib. Tədbirdə MTRŞ sədri N.Məhərrəmli çıxış edərək bildirdib ki, Şura R.Mehdiyevin məqaləsini alqışlayır. “Çünki bu məqalə ölkənin efir məkanında olan problemləri araşdırıb və onların aradan qaldırılması mexanizmlərini göstərib. Qurum bu sahədə üzərinə düşən vəzifələri yerinə yetirəcək, tənzimləyici qurum kimi nəzarəti artırılacaq" – deyə N.Məhərrəmli vurğulayıb. Qeyd edək ki, Ramiz Mehdiyevin oktyabrın 4-də "Azərbaycan" qəzetində dərc olunan "Azərbaycanın efir məkanı: problemlər və vəzifələr" adlı məqaləsində televiziya və radio kanallarının fəaliyyətində nöqsan və çatışmazlıqları tənqid edib. ATASI EYNULLA FƏTULLAYEVLƏ GÖRÜŞÜB Dünən (7 oktyabr) Emin Fətullayev 12 saylı cəzaçəkmə müəssisəsində saxlanılan oğlu, “Gündəlik Azərbaycan” və “Realnıy Azerbaydjan” qəzetlərinin baş redaktoru Eynulla Fətullayevlə görüşüb. Bu barədə Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutuna (RATİ) Emin Fətullayevin özü məlumat verib. Onun sözlərinə görə, jurnalistin səhhətindən və saxlanma şəraitindən şikayəti yoxdur. “Sentyabrın 25-də 33 yaşı tamam olan Eynullaya dünyanın müxtəlif yerlərindən çoxlu təbrik məktubları gəlib. O, təbrik məktubu göndərən hər kəsə, o cümlədən RATİ-nin kollektivinə təşəkkürlərini bildirdi” – deyə Emin Fətullayev bildirdi. Xatırladaq ki, Eynulla Fətullayev 2007-ci ilin aprelin 21-də böhtan və təhqirdə ittiham olunaraq 2 il 6 ay müddətində azadlıqdan məhrum edilib. Sonradan baş redaktor terrorla hədələmə, etnik və dini düşmənçiliyin salınması, vergidən yayınma ittihamları ilə təqsirli bilinib və 2007-ci il oktyabrın 30-da əvvəlki həbs müddəti də daxil olmaqla ümumilikdə, 8 il 6 ay müddətinə azadlıqdan məhrumetmə cəzası verilib. MEDİA HÜQUQU İNSTİTUTU BƏYANAT VERİB Media Hüququ İnstitutu www.fanat.az saytının layihə rəhbəri Zahir Əzəmət və saytın köşə yazarı Natiq Muxtarlının Cinayət Məcəlləsinin böhtan və təhqirə görə cinayət cəzası nəzərdə tutan 147 və 148-ci maddələrilə məsuliyyətə cəlb edilməsini pisləyən bəyanat verib. Media Hüququ İnstitutu Azərbaycan hökumətini jurnalistlər barəsində çıxarılan qeyri-adekvat qərarı ləğv etməyə, defamasiya (nüfuzun qorunması) ilə bağlı Avropa ölçülərinə uyğun qanun qəbul etməyə, nüfuzun qorunması ilə bağlı məhkəmə təcrübəsinin islahat edilməsinə, Avropa Məhkəməsinin presedent hüququnun işığında hakimlər üçün yeni tövsiyələrin hazırlanmasını təmin etməyə çağırır. Belə ki, dünən (07 oktyabr) Nəsimi rayon Məhkəməsi “Xəzər-Lənkəran” Futbol Klubunun prezidenti Mais Məsimovun Cinayət Məcəlləsinin (CM) 147.2 (ağır və xüsusilə ağır cinayətdə ittiham etməklə böhtan atma) və 148-ci (təhqir) maddələri ilə xüsusi ittiham qaydasında iddiasına əsasən Natiq Muxtarlının isə məvacibinin 20 faizinin Mais Məsimovun xeyrinə tutulması ilə 1 il, Zahir Əzəmətin isə məvacibinin 20 faizinin tutulması ilə 6 ay islah işlərinə cəlb olunması ilə cəzalandırılması barədə hökm çıxarıb. ANS ŞİRKƏTLƏR QRUPU İLƏ “YENİ MÜSAVAT” QƏZETİ ARASINDA BARIŞIQ ƏLDƏ OLUNDU Bu gün (8 oktyabr) Nizami Rayon məhkəməsində hakim Ziya Əliyevin sədrliyi ilə ANS şirkətinin “Yeni Müsavat” qəzetinə qarşı qaldırdığı mülkü iddia üzrə məhkəmə prosesdə tərəflər arasında barışıq əldə olunub. Hakim Z.Əliyev ötən prosesdə hər iki tərəfə barışıq təklifi etdiyini bir daha xatırlatdı. Tərəflərdən hər ikisi barışıq təklifini qəbul etdiyini bildirdilər. Xatırladaq ki, “Yeni Müsavat” qəzetinin 27 avqust tarixli sayında ANS telekanalının araq reklam etməsi ilə bağlı dərc olunmuş məqaləyə görə, ANS şirkətə məhkəməyə müraciət edərək, 80 min (“Yeni Müsavat”dan 50 000, yazı müəllifi Zahid Səfəroğludan 30 000) manat ödənilməsini istəyirdi. TOPLANTI İŞTİRAKÇILARINA QARŞI FİZİKİ GÜC TƏTBİQ EDİLİB Bu gün (08 oktyabr) Bərdə şəhərində qarşıdan gələn bələdiyyə seçkiləri ilə bağlı Müsavat partiyasının üzvləri və müstəqil media nümayəndələrinin iştirakı ilə keçirilən toplantı yerli hakimiyyət nümayəndələri tərəfindən dağıdılıb. Bu barədə Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutuna jurnalist Mustafa Hacıbəyli məlumat verib. “Bərdə şəhərinin mərkəzində mən, Müsavat partiyasının üzvü Arif Hacılı, partiyanın Bərdə rayon təşkilatının sədri və digər partiya üzvlərinin iştirak etdiyi toplantıya mülkü və polis geyimində olan polis işçiləri, habelə Yeni Azərbaycan partiyasının Bərdə rayon təşkilatının sədri, mənzil təsərrüfat idarəsinin müdiri hücum çəkdilər. Hücum zamanı eynəyim qırılaraq üzümə yüngül xəsarət yetirildi. Hücumla bağlı İcra Hakimiyyəti başçısı ilə görüşməyə cəhd etsək də, polislər binaya daxil olmağımıza mane oldular”. Mustafa Hacıbəylinin bildirdiyinə görə seçkilərlə bağlı Bərdədən Yevlax rayonuna yola düşdükdə yol polis işçiləri yolu bağlayaraq buna imkan verməyiblər. Məsələ ilə Bərdə şəhər icra hakimiyyəti və polis şöbəsi ilə əlaqə saxlamağa çalışsaq da, cəhdlərimiz baş tutmadı. PREZİDENT ADMİNİSTRASİYASININ RƏHBƏRİ RAMİZ MEHDİYEVİN MƏQALƏSİNİN TAM MƏTNİ AZƏRBAYCANIN EFİR MƏKANI: PROBLEMLƏR VƏ VƏZİFƏLƏR XX əsrdə ikinci dəfə müstəqillik əldə etdikdən sonra Azərbaycanda demokratikləşmə milli inkişafın vacib faktoru kimi strateji seçim və dövlət siyasətinin prioritetinə çevrildi. 1995-ci ildə qəbul edilmiş müstəqil Azərbaycan Respublikasının ilk Konstitusiyası insan hüquqlarının, fikir plüralizminin, söz və məlumat azadlığının, vətəndaş cəmiyyəti institutlarının formalaşdırılması və inkişafına etibarlı zəmin yaratdı. Azərbaycanda azad kütləvi informasiya vasitələrinin yaranması hüquqi dövlət və vətəndaş cəmiyyəti quruculuğunun əsas şərtlərindən biri kimi qəbul olunmuşdur və daim dövlətin diqqət mərkəzindədir. Ümummilli lider Heydər Əliyev söz və məlumat azadlığını, KİV-lərin müstəqilliyini demokratik cəmiyyət quruculuğunun vacib şərti hesab edirdi. İstər Azərbaycana rəhbərliyinin sovet dövründə, istərsə də müstəqil dövlətimizə başçılıq etdiyi illərdə Heydər Əliyev jurnalistikanın inkişafına, KİV-lərin maddi-texniki bazasının, yaradıcılıq imkanlarının genişlənməsinə xüsusi diqqət və qayğı göstərmiş, dövlət quruculuğunda, ölkəmizdə gedən ictimai-siyasi proseslərdə, azərbaycançılıq ideyalarının, milli-mənəvi dəyərlərin təbliğində medianın roluna böyük əhəmiyyət verirdi. 2001-ci ildə Heydər Əliyevə "Jurnalistlərin dostu" mükafatının təqdimat mərasimində o, çıxışı zamanı demişdir: "Biz senzuranı ləğv etdik, Konstitusiya ilə təsbit olunmuş söz azadlığını, mətbuat azadlığını tamamilə təmin etdik, mətbuata geniş imkanlar yaratdıq. Mətbuat Azərbaycanda həqiqətən çox sərbəstdir, azaddır. Bu da o deməkdir ki, söz azaddır, fikir azaddır". Beləliklə, 1998-ci ildə Azərbaycanda senzuranın ləğvi, sonrakı illərdə KİV-lərin fəaliyyətini tənzimləyən qanunvericilik bazasının beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması, onların müstəqilliyinin inkişaf etdirilməsi, maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi istiqamətində həyata keçirilmiş çoxsaylı tədbirlər azad, demokratik medianın formalaşması üçün mühüm addımlar oldu. Hazırda Azərbaycan dövləti və cəmiyyəti keyfiyyətcə yeni inkişaf dövrünü yaşayır, ictimai həyatın bütün sahələri yeniləşir, dünya standartlarına cavab verən informasiya-kommunikasiya texnologiyaları tətbiq olunur, insanların rifahı yüksəlir. Vüsət alan inkişaf prosesləri təbii olaraq KİV-lərdən də yan keçməmişdir. Mətbuat orqanlarının vergi yükünün azaldılması, qəzetlərin borclarının dövlət vəsaiti hesabına silinməsi, aparıcı kütləvi informasiya vasitələrinə maliyyə yardımı göstərilməsi, jurnalistlərin mükafatlandırılması və sairə son illərdə Azərbaycanda həyata keçirilmiş mühüm tədbirlərdir. Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyevin 2008-ci il 31 iyul tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş "Azərbaycan Respublikasında kütləvi informasiya vasitələrinin inkişafına dövlət dəstəyi Konsepsiyası" ölkəmizdə söz və məlumat azadlığının, kütləvi informasiya vasitələrinin müasir dövrün tələblərinə uyğun inkişaf etdirilməsi və onların mövcud problemlərinin aradan qaldırılması üçün silsilə tədbirlər müəyyənləşdirmişdir. Konsepsiyanın tələblərinə uyğun olaraq 2009-cu il aprelin 3-də Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondu yaradılmış və KİV layihələrinin maliyyələşdirilməsinə başlanmışdır.
Azərbaycanda kütləvi informasiya vasitələrinin, xüsusilə televiziya və radio kanallarının inkişaf tarixi göstərir ki, onlar Azərbaycan ədəbi dilinin yaranması və inkişafında, xalqımızın maariflənməsində, mədəniyyətimizin, milli-mənəvi dəyərlərimizin təbliğində, dünya azərbaycanlılarının birliyi və həmrəyliyi ideyalarının yayılmasında əvəzsiz rol oynamışlar. Bundan başqa, ölkədə gedən ictimai-siyasi, iqtisadi və mədəni quruculuq prosesləri, dövlət siyasətinin mahiyyətinin xalqa çatdırılması, cəmiyyətin aktual problemlərinin müzakirəsi, günün nəbzinə uyğun verilişlər hazırlanması da televiziya və radio üçün daim prioritet istiqamətlər olmuşlar. Müstəqillik dövründə Azərbaycanda teleradio yayımı böyük inkişaf yolu keçmiş, nəzərəçarpacaq uğurlar əldə etmişdir. Cəmiyyətdə liberal dəyərlərin, demokratikləşmə prosesinin dərinləşməsi, həmçinin fikir plüralizmi, söz və məlumat azadlığının güclənməsi media qurumlarının müstəqilliyini, sərbəst fəaliyyətini şərtləndirən mühüm amillər olmuşlar. Ölkəmizdə teleradio fəaliyyətinə dair qanunvericilik təkmilləşdirilmiş, onun hüquqi-normativ bazası qabaqcıl dünya və Avropa standartlarına uyğunlaşdırılmış, müasir şəraitə və bazar iqtisadiyyatının tələblərinə cavab verən qaydalar, fəaliyyət normaları müəyyənləşdirilmişdir. 2002-ci ildə "Televiziya və radio yayımı haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunu qəbul edilmiş, 2003-cü ildə televiziya və radio yayımı sahəsində dövlət siyasətinin həyata keçirilməsini təmin etmək və bu fəaliyyəti tənzimləmək məqsədilə Milli Televiziya və Radio Şurası yaradılmışdır. 2004-cü ildə "İctimai Televiziya və radio yayımı haqqında" Qanun qəbul edilmiş və bir il sonra İctimai Televiziya və Radio Yayımları Şirkəti fəaliyyətə başlamışdır. Özəl televiziya kanalları ölkənin teleradio məkanını daha da zənginləşdirmiş, müasir informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının, son texniki nailiyyətlərin tətbiqi proqram siyasətinin müasir tələblər səviyyəsində həyata keçirilməsinə, keyfiyyətli verilişlər hazırlanmasına kömək göstərmişdir. Televiziya kanallarının texniki imkanları hədsiz dərəcədə genişlənmiş, qarşılıqlı əlaqə və kommunikasiyanın yeni formaları yaranmış, onların operativliyi yüksəlmiş, təsir dairəsi genişlənmişdir. Artıq ümumrespublika kanalları peyk vasitəsilə dünyanın ayrı-ayrı bölgələrinə yayımlanmağa başlamışlar. Heç şübhə yoxdur ki, ictimai fikrə təsir imkanları baxımından televiziya və radio bütün digər kütləvi informasiya vasitələrindən yüksəkdə dayanır. Televiziya və radio hər evə, ailəyə daxil olmuş, insanların gündəlik həyatının ayrılmaz tərkib hissəsinə çevrilmişdir. Teleradio ana dilinin inkişafına, milli adət-ənənələrin qorunub saxlanmasına, cəmiyyətin maddi və mənəvi dəyərlər sisteminin, ictimai şüurun və beynəlxalq aləmdə ölkə haqqında təsəvvürün formalaşmasına böyük təsir göstərir. Bununla yanaşı, etiraf etməliyik ki, KİV azadlığı fikir plüralizminin inkişafında, şəffaflığın təmin olunmasında mühüm şərt olsa da, onları müəyyən neqativ halların təsirindən sığortalaya bilmir. Məhz bu səbəbdən istər inkişaf etmiş Qərb ölkələrində, istərsə də Azərbaycanda mətbuatın özünütənzimləmə mexanizminin formalaşması, elektron KİV sahəsində dövlətin tənzimləyici funksiyasının həyata keçirilməsi zərurətə çevrilmişdir. Son dövrlər Azərbaycanın televiziya və radio kanallarının fəaliyyətində nöqsan və çatışmazlıqların artması bu məsələnin ictimai müzakirəyə çıxarılmasına, vəziyyətdən çıxış yollarının axtarılmasına, problemlərin aradan qaldırılması üçün əməli tədbirlərin həyata keçirilməsinə zəmin yaratmışdır. Məlum olduğu kimi, hal-hazırda dünyanın aparıcı televiziya və radio kanalları müasir dövrün tələblərini nəzərə alaraq fəaliyyətlərində ciddi dəyişikliklər edir, daim yeniləşir, auditoriyasını, ictimai rəyə təsir imkanlarını genişləndirirlər. Balanslaşdırılmış proqram siyasəti, yüksək efir mədəniyyəti, ictimai maraqlara xidmət, maarifləndirmə, operativ, obyektiv, hərtərəfli məlumatlandırma teleradio yayımı həyata keçirən qurumun müvəffəqiyyətinin əsas şərtləridir. Azərbaycan televiziya və radio kanallarının monitorinqi göstərir ki, maarifləndirici, məlumatlandırıcı və əyləncə funksiyaları arasında ciddi disbalans yaranmış, peşəkarlıq, yaradıcılıq, yeniliklərin tətbiqi, milli-mənəvi dəyərlərin qorunması kimi məsələlər teleradio rəhbərlərini o qədər də maraqlandırmır. "Televiziya və radio yayımı haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununun 3-cü maddəsində teleradio yayımının əsas prinsipləri sırasında digər vacib məsələlərlə yanaşı, milli-mənəvi dəyərlərin qorunması, peşə etikasına və əxlaq normalarına riayət edilməsi, proqramların keyfiyyətliliyi prinsipləri öz əksini tapmışdır. Qanunun 5-ci fəsli (Teleradio yayımının təşkili) ölkə ərazisində teleradio yayımının həyata keçirilməsi şərtlərini, proqrama verilən tələbləri, uşaqların və yetkinlik yaşına çatmayanların qorunması, reklam və digər məsələləri tənzimləyir. 32-ci maddədə proqram üçün qoyulmuş tələblər sırasında maarifçilik və mədəniyyət məsələlərinə üstünlük verilməsi, proqramların tarazlaşdırılması yolu ilə efirin kommersiya, informasiya, yaxud digər eynitipli verilişlərlə yüklənməsinin qarşısının alınması, habelə milli-mənəvi dəyərlərin qorunması, sosial yayımların təşkil edilməsi vacib şərtlər kimi göstərilmişdir. Qanunun 6-cı fəslində (Yayımçıların hüquq və vəzifələri) yayımçının hüquq və vəzifələri müəyyənləşdirilmişdir. Həmçinin Milli Televiziya və Radio Şurası (MTRŞ) qanunlara və Əsasnaməsinə müvafiq olaraq televiziya və radio yayımı sahəsində dövlət siyasətini həyata keçirmək və bu fəaliyyətin tənzimlənməsi istiqamətində müvafiq tədbirlər görmək səlahiyyətinə malikdir. Xüsusi qeyd edilməlidir ki, bu günə kimi MTRŞ televiziya və radio kanallarının monitorinqi, qanunun tələblərinin pozulması hallarının müəyyənləşdirilməsi və digər məsələlərlə bağlı müvafiq tədbirlər həyata keçirmiş, habelə mövcud nöqsan və çatışmazlıqların aradan qaldırılması üçün qanunvericilik təşəbbüsləri ilə çıxış etmişdir. Lakin MTRŞ teleradio qurumlarının yaradıcılıq, peşə və maliyyə fəaliyyətinə müdaxilə etmək səlahiyyətinə malik deyil və deməli, bu sahələrdə müşahidə olunan çatışmazlıqlara görə məsuliyyət teleradio qurumlarının rəhbərlərinin üzərinə düşür. Bu gün Azərbaycanın efir məkanında televiziya kanalları milli-mənəvi dəyərlərin təbliği, ictimai əhəmiyyət kəsb edən məsələlərin müzakirəsi, vətənpərvərlik, uşaqların və yeniyetmələrin intellektual inkişafı və digər sahələr üzrə keyfiyyətli maarifləndirmə proqramları nümayiş etdirmək iqtidarındadırlar. Məsələn, Heydər Əliyev Fondunun təşkilatçılığı ilə Azərbaycan Televiziyası ilə nümayiş etdirilən muğam müsabiqələri zəngin mədəni irsimizin, milli-mənəvi dəyərlərimizin qorunması və təbliğinə mühüm töhfə olmuşdur. Azərbaycan muğam sənəti ölkə hüdudlarından kənara çıxaraq bir çox Şərq ölkələrinin auditoriyasının rəğbətini qazandı. AzTV kanalında "Günün nəbzi", "Azərbaycan - yurdum mənim", "Ailə həkimi", "Məclisi-üns", İctimai televiziyada "Çarpaz baxış", "Gerçəyin özü", "Ortaq məxrəc", "İşgüzar zaman", "Körpü", "Din və cəmiyyət", "Ovqat" və digər verilişlər geniş tamaşaçı auditoriyası tərəfindən müsbət qarşılanır. Digər televiziya kanallarında da yüksək keyfiyyətinə, ictimai əhəmiyyətinə görə fərqlənən verilişlər hazırlanır. Göründüyü kimi, televiziya kanalları maraqlı, keyfiyyətli, peşəkar səviyyədə veriliş hazırlamaq potensialına malikdirlər. Lakin bu nümunələr heç də teleradio qurumlarının təqdim etdikləri bütün verilişlərə şamil edilə bilməz. Beləliklə, televiziya və radio kanallarının fəaliyyətində nöqsan və çatışmazlıqlar hansılardır və onların aradan qaldırılması üçün hansı tədbirlər görülməlidir? Hal-hazırda bu məsələ cəmiyyətimizdə müzakirə mövzusudur, həm mətbuat, həm də ayrı-ayrı ictimaiyyət nümayəndələri mövcud problemlərlə bağlı müəyyən fikir səsləndirmişlər. Lakin, görünür, məsələnin daha geniş ictimaiyyətin müzakirəsinə çıxarılmasına, nəinki nöqsanların müəyyənləşdirilməsi, həmçinin onların aradan qaldırılması, yeniliklərin tətbiqi barədə konkret təkliflərin irəli sürülməsinə ehtiyac yaranmışdır. İctimaiyyəti narahat edən və ən çox müzakirə olunan məsələlərdən biri televiziya kanallarında aşağı səviyyəli, keyfiyyətsiz əyləncə və şou-biznes xarakterli verilişlərin çəkisinin artmasıdır. Problemin ekspertlər səviyyəsində müzakirəsi göstərir ki, teleradio qurumlarının biznes maraqları, efir vaxtının mentalitetimizə yad verilişlərlə doldurulması, peşəkar kadrların azlığı və digər məsələlər bu kimi ciddi çatışmazlıqların yaranmasının əsas səbəbləridir. Nəyə görə Azərbaycan efirində belə problemlər yaranmışdır?
Milli Televiziya və Radio Şurasının telekanallarda apardığı həftəlik monitorinqin nəticələri göstərir ki, ATV telekanalı efirinin 32,3%-ni ("Xeyir ola", "Çal-çağır şou", "Yağ kimi", "10-lar", "Perfomans", "106 house", "Tam sərbəst-solo", "ATV maqazin", "Kim kimdir", "Yeni ulduz" verilişləri), "Lider" telekanalı 16,4%-ni ("Maşın şou", "Qızıl pillə", "Kim, harada, necə", "Cavaba sual var", "Solo", "Dostum", "Ən" verilişləri), "Xəzər" telekanalı 12%-ni ("Nar star", "Ulduzlu xəzər", "Mix şou", "Ay Zaur" verilişləri), "ANS" telekanalı 11,3%-ni ("Günəbaxan", "Çərşənbə axşamları Tural ilə", "El bilir ki", "Toylar kraliçası" verilişləri), "Space" telekanalı isə 8%-ni ("Bazar", "Bazar+", "Komedi-şou", "Azəri star" verilişləri) şou-biznes verilişlərinə həsr edir. Göründüyü kimi, ATV kanalında şou-biznes verilişlərinin faizi daha çoxdur. Bu verilişlərin əksəriyyəti ictimai əhəmiyyət kəsb etməyən mövzulara həsr olunur, müəyyən mənada cəmiyyətdə neqativ tendensiyaların yayılmasına istiqamət verir, gənclərin və yeniyetmələrin zövqünü, dünyagörüşünü korlayır, təlim-tərbiyəsinə mənfi təsir edir. Həmin verilişlərdə tamaşaçılara şou-biznes nümayəndələrinin dəbdəbəli həyat tərzi təbliğ olunur, onların bir-biri ilə münasibətləri, mübahisələri araşdırılır. Əksər əyləncə verilişlərinin ixtisaslı kadrlar tərəfindən deyil, aparıcılıq edən müğənni və ya şou-biznes nümayəndələrinin iştirakı ilə təşkil olunması yaxşı hal kimi qəbul olunmur. Çox hallarda bu tipli aparıcıların davranışlarından gənclər özləri üçün nümunə götürməyə çətinlik çəkirlər. Göründüyü kimi, Azərbaycanın efir məkanında cəmiyyətin mənəvi inkişafına mənfi təsir edən verilişlərin sayı artır. Belə verilişləri, məsələn, "Azəristar" müsabiqəsini "Yeni ulduz", "Xalq ulduzu", "Nar star", "De gəlsin", "Sözüm var" və digər variantlarda təkrarlamaqla televiziya kanalı reytinqini yüksəldə bilərmi? Təbii ki, burada yalnız biznes maraqları üstünlük təşkil edir, SMS və digər vasitələrlə gəlir əldə etməkdən söhbət gedə bilər. Düzgün olaraq artıq ictimaiyyətdə həmin müsabiqələrin gənclərin musiqi potensialının müəyyənləşdirilməsi məqsədindən daha çox, təşkilatçıların və televiziya kanallarının biznes maraqlarına xidmət etdiyi qənaəti formalaşmışdır. Qeyd edilməlidir ki, yaradıcılıq potensialının aşağı olması, yeni ideyaların və onların həyata keçirilməsi imkanlarının məhdudluğu kifayət qədər maraqlı olmayan verilişlərin, filmlərin növbəti gün təkrarlanması yolu ilə efir vaxtının doldurulmasına gətirib çıxarır. Heç də gizli deyil ki, belə hallar özəl yayımçının keyfiyyətli efir siyasəti həyata keçirməsinə, reytinqini və populyarlığını artırmasına mənfi təsir göstərir.
Bu gün Azərbaycanın aparıcı kanalları maraqsız, bayağı, mənasız verilişləri nəinki ölkənin daxilində, həmçinin peyk vasitəsilə dünyanın ayrı-ayrı bölgələrinə yayımlayırlar. Xaricdə Azərbaycan kanallarına baxan soydaşlarımızda, xaricilərdə ölkəmiz haqqında hansı təsəvvür yaradırıq? Biz onlara ölkəmizdə gedən ictimai-siyasi, sosial-iqtisadi, mədəni proseslər haqqında hansı məlumatı veririk? Teleradio qurumlarının rəhbərləri unutmalı deyillər ki, televiziya və radio təkcə daxili ictimai rəyi formalaşdırmır, həm də ölkənin simasını nümayiş etdirir, onun haqqında təsəvvür yaradır. Nəzərə almalıyıq ki, Azərbaycan teleməkanında "meyxana" və "ulduz" yarışmalarına meyllənmə intellektual təbəqənin yerli telekanallara marağının azalmasına gətirib çıxarır. Belə problemlərin mənfi təsirinin azaldılması məqsədilə beynəlxalq praktikada ictimai və dövlət yayımçılarının xidmətlərindən istifadə olunur. Bu mənada Azərbaycanın dövlət büdcəsindən maliyyələşən kanallar öz fəaliyyətini reklam cəlbetmə istiqamətində yox, əhalini düşündürən, cəmiyyət üçün aktual olan mövzuların işıqlandırılmasına, Azərbaycanın tarixi, mədəniyyəti, incəsənəti, xalqımızın adət-ənənələri, mənəvi dəyərlərimizin təbliğinə yönəltməlidirlər. Təəssüf ki, nəinki özəl kanallar, hətta dövlət büdcəsindən maliyyələşən televiziya kanalları bu sahədə potensiallarına uyğun fəaliyyət göstərmirlər. Təqdim olunan verilişlərin əksəriyyətində maarifləndirmə, jurnalist araşdırmaları, hazırlanan verilişlərin hamısı müasir tələblərə cavab vermir. Azərbaycanın müharibə vəziyyətində olması vətəndaşlarımızın, xüsusilə gənc nəslin milli vətənpərvərlik ruhunun yüksəldilməsi kimi vacib məsələyə daha məsuliyyətlə yanaşma tələb edir. Məsələn, AzTV "Əsgər anı", İTV "Salam əsgər", ANS "Marş", "Lider" "Lider əsgər" kimi verilişlərlə milli vətənpərvərlik mövzusunu yalnız ordu haqqında verilişlərlə məhdudlaşdırırlar. Halbuki, vətənpərvərlik vətənə sevgi, doğma yurdun inkişafı, çiçəklənməsi, vətənlə bağlı əsrlərlə formalaşmış idealların qorunması və təbliği və s. məsələləri əhatə edən geniş mövzudur. Televiziya kanallarının bu sahə ilə bağlı maraqlı, tamaşaçının diqqətini cəlb edə biləcək verilişlər hazırlamasına böyük ehtiyac tələb olunur. Bununla yanaşı, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi, Dağlıq Qarabağın tarixi, burada yetişib boya-başa çatan görkəmli dövlət, mədəniyyət və incəsənət xadimləri haqqında yüksək səviyyəli verilişlərin təşkili ictimaiyyət tərəfindən maraqla qarşılana bilər, Vətənə, torpağa bağlılığın artırılmasına kömək edər, insanlarda vətənpərvərlik ruhunu gücləndirər. Uşaq və yeniyetmələrdə, gənc nəsildə elmə və təhsilə maraq oyada bilən, onların intellektual səviyyəsinin yüksəldilməsinə xidmət edən verilişlərin hazırlanması zəruridir. Bu sahədə digər ölkələrin aparıcı kanallarının təcrübəsindən bəhrələnmək olar. Məsələn, Rusiyanın birinci kanalının "Umniki i umnitsı", STS kanalının "Samıy umnıy" verilişləri kifayət qədər populyar və geniş tamaşaçı auditoriyası qazanmış proqramlardır. Həmçinin, uşaqların milli ruhda tərbiyəsində maarifləndirici verilişlər, cizgi filmləri xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Təəssüf ki, son illər yerli cizgi filmləri istehsal olunmadığı üçün, televiziya kanalları uşaqların milli ruhda böyüməsinə heç də müsbət təsir göstərməyən xarici filmlər nümayiş etdirirlər. İctimai, siyasi, sosial, iqtisadi, mədəniyyət məsələləri ilə bağlı ciddi proqramların, jurnalist araşdırmalarının səviyyəsi müasir tamaşaçının tələblərinə cavab vermir. Bəzi televiziya kanallarında analitik verilişlər, cəmiyyət üçün maraq kəsb edən məsələlərin ekspertlər səviyyəsində müzakirəsi müşahidə olunmur. Televiziya kanallarında aparıcı problemi kəskindir. Bir çox hallarda aparıcıların peşəkarlıq səviyyəsi, nitqi standartlara uyğun gəlmir. Bəzi proqramların, əsasən də əyləncə xarakterli verilişlərin aparıcıları jurnalistikadan uzaq, efir mədəniyyəti, peşəkarlığı aşağı olan şəxslərdir. Bir sıra "aparıcıların" telejurnalistika sahəsində təcrübəsizliyi, qeyri-peşəkarlığı haqlı olaraq cəmiyyətdə narazılıq doğuran məsələlərdir. Xarici ölkələrin istehsal etdiyi filmlərin dublyajında problemlər qalmaqdadır. Məlum olduğu kimi, dublyajın keyfiyyəti peşəkar aktyorların, yaxşı nitq qabiliyyəti olan şəxslərin cəlb edilməsindən birbaşa asılıdır. Azərbaycanda hər televiziya kanalının öz dublyaj studiyası fəaliyyət göstərir. İstisna deyil ki, bu və ya digər səbəblərdən dublyaja peşəkarların cəlb edilməsi problemə çevrilir. Buna görə də, bədii, sənədli, cizgi filmlərinin mərkəzləşdirilmiş qaydada, peşəkar səviyyədə dublyajına ehtiyac yaranmışdır. Cəmiyyətin məlumatlandırılması, xəbər proqramlarının keyfiyyəti artırılmalıdır. Televiziya kanalları dünyanın ayrı-ayrı nöqtələrində baş vermiş hadisələr barədə əsasən xarici televiziya kanallarının və informasiya agentliklərinin xəbərlərini yayırlar. Bəzi televiziya kanallarının nəinki müxtəlif ölkələrdə, hətta Azərbaycanın bölgələrində belə müxbir məntəqələri yoxdur. Üstəlik, müasir texnikanın potensialından təyinatı üzrə istifadə məsələlərində də nöqsanlar müşahidə olunur. Məsələn, Səyyar Televiziya Stansiyaları təkcə konsertlərin canlı nümayiş etdirilməsi üçün istifadə edilməli deyil. Bu texnikadan xəbərlərin hazırlanması, hadisə yerlərindən birbaşa xəbər verilməsi üçün daha çox istifadə oluna bilər. Xüsusi qeyd edilməlidir ki, bu gün Azərbaycan televiziya kanallarında milli mentalitetimizə yad, mənəvi və əxlaqi dəyərlərimizə zidd film, serial və kliplər çoxluq təşkil edir. Yerli istehsal olan yeni müasir telefilmlərin olmaması ciddi problem kimi qalmaqdadır. Digər bir problem telekanallarda qaçan sətirlər vasitəsilə SMS-lərin yayımlanmasıdır. Həmin SMS-lərin məzmunu ciddi tamaşaçını narahat etməyə bilməz. Müşahidələr göstərir ki, qaçan sətirlərdə günün istənilən saatında qeyri-etik, milli-mənəvi dəyərlərə zidd məzmuna malik informasiyalar verilir. Müasir dövrdə internetin sürətli inkişafı müəyyən sahələr üzrə ixtisaslaşmış bir çox televiziya kanallarını balanslaşma istiqamətində səy göstərməyə məcbur edir. Məsələn, Fransanın BFMTV, ABŞ-ın Bloomberg, CNBC kimi biznes və maliyyə kanalları ənənəvi statuslarından imtina etməyə, siyasət və digər sahələr üzrə proqramlar hazırlamağa məcbur olurlar. Təəssüf ki, Azərbaycan telekanalları müasir tendensiyaları nəzərə almaqda, fəaliyyətlərini günümüzün tələbləri səviyyəsində qurmaqda passivlik nümayiş etdirirlər. Televiziya kanallarında müşahidə olunan neqativ hallar özünəməxsus formada radio kanallarında da təkrarlanır. Radio aparıcıları münasib hesab etdikləri, lakin cəmiyyət üçün əhəmiyyət kəsb etməyən, bir sıra hallarda isə etik normalardan kənar mövzularla bağlı saatlarla müzakirələr təşkil edirlər. Beləliklə, bu gün televiziya və radio kanallarının hazırladıqları verilişlər Azərbaycan tamaşaçısını qane etmir, onun istək və arzuları ilə uyğunlaşmır. Nəticə etibarilə tamaşaçı peyk və ya kabel televiziyası vasitəsilə daha keyfiyyətli proqram siyasəti həyata keçirən, maraqlı verilişlər təqdim edən xarici televiziya kanallarına baxmağa üstünlük verir. Televiziya kanalları öz fəaliyyətlərində ciddi dönüş etməli və tamaşaçının, cəmiyyətin maraqlarına xidmət edən efir siyasəti həyata keçirməlidirlər. İlk növbədə televiziya kanallarının konsepsiyası, strateji hədəfləri, onların siması müəyyənləşməli, bir-birini təkrarlamaq meyllərindən imtina olunmalıdır. Məsələn, xəbərlərin, süjetlərin təqdimatında dünyada mövcud standartlar (BBC və CNN standartları əsas kimi götürülə bilər) öyrənilməli, proqressiv yeniliklər tətbiq olunmalıdır. İdarəetmə, menecment, marketinq fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi, dünyada mövcud təcrübənin öyrənilməsi və yeniliklərin tətbiqi məsələləri diqqət mərkəzində olmalıdır. İxtisaslı kadr seçimi, yaradıcılığın səviyyəsinin yüksəldilməsi, xarici dilləri bilən professional jurnalistlərin hazırlanması, kadrların peşəkarlığının artırılması istiqamətində müvafiq tədbirlər həyata keçirilməlidir. Azərbaycanda televiziya məktəbinin inkişaf etdirilməsinə, müasir tendensiyaların öyrənilməsi və yeniliklərin tətbiqinə ehtiyac yaranmışdır. Ali məktəblərin jurnalistika fakültələri jurnalistika sahəsində təhsil verir, nəzəri cəhətdən jurnalistikanın əsaslarını öyrədir. Lakin praktikada, jurnalist konkret iş yerinə gələndə onu təzədən öyrətmək zərurəti yaranır. Bir sıra ölkələrdə Televiziya Akademiyası fəaliyyət göstərir və televiziya sahəsində olan problemlərin araşdırılması, telejurnalistlərin hazırlanması ilə məşğul olur. Hesab etmək olar ki, indiki mərhələdə telekanallarda çalışan kadrların ixtisaslarının artırılması məqsədilə ölkədə əsaslı tədbirlər haqqında düşünməyin vaxtı çatıbdır. Dünyanın aparıcı televiziya kanallarının təcrübəsi göstərir ki, təqdim olunan proqramların böyük əksəriyyəti müxtəlif şirkətlər (prodakşnlar) tərəfindən hazırlanır. Həmin şirkətlər həm televiziya kanallarının sifarişlərini yerinə yetirir, həm də hazır məhsulları onlara satır. Azərbaycan televiziya kanallarının nümayiş etdirdiyi əksər verilişlər teleradio qurumlarının özləri tərəfindən hazırlanır. Hər halda, Azərbaycanın teleradio məkanında prodakşnların fəaliyyəti hiss olunmayacaq dərəcədə aşağıdır. Azərbaycanda bu sahənin güclənməsi, telekanalların sifarişlərini yerinə yetirə biləcək şirkətlərin inkişaf etdirilməsi və ya yaradılması, onların səmərəli fəaliyyət mexanizminin formalaşdırılması vacibdir. Teleradio yayımının inkişaf etdirilməsi, onların dünyada mövcud yeniliklərə meylləndirilməsi üçün televiziya kanalları arasında sağlam rəqabət mühitinin gücləndirilməsi vacib amillərdəndir. Verilişlərin təqdimatında müasir standartlardan istifadə edilməsi aşağı səviyyədədir. Məsələn, dünyanın aparıcı televiziya kanalları "No comment" ("Şərhsiz" - video süjetlərin şərhsiz təqdim olunması) kimi yenilikdən geniş istifadə etdiyi halda, Azərbaycanda heç bir televiziya kanalı bu praktikadan yararlanmır. Maarifləndirmə xarakterli proqramlarda biznes maraqları üstünlük təşkil etməməli, daha çox maraqlı verilişlərlə tamaşaçı auditoriyasının rəğbətinin qazanılması qarşıya məqsəd qoyulmalıdır. Televiziya təkcə informasiya vermək və yaxud əyləndirməklə işini bitmiş hesab etməməlidir. O, həmçinin tamaşaçısını düşündürməyi, istiqamətləndirməyi bacarmalıdır. İnternetin sürətlə inkişaf etdiyi bir dövrdə onun imkanlarından maksimum istifadə edilməsi zəruridir. Məlumatların operativ ötürülməsində internetin imkanları genişdir. Dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən region dövlətlərində müasir 3G texnologiyasından (üçüncü nəsil mobil rabitə - mobil telefon vasitəsilə video əlaqənin yaradılması və sürətli internet) istifadə olunur. Bu texnologiyanın yaxın zamanlarda Azərbaycanda tətbiq olunması istiqamətində səylər artırılmalıdır. Milli Televiziya və Radio Şurası, televiziya kanallarının rəhbərləri, mütəxəssislər, ekspertlər cəmiyyətin tələblərini, ictimai marağı, tamaşaçıların istək və arzularını öyrənməli, efir məkanının tarazlaşdırılması, mövcud nöqsanların aradan qaldırılması istiqamətində əməli tədbirlər həyata keçirməlidirlər. Televiziya kanallarının konsepsiyası, strateji hədəfləri, efir siyasəti ictimai maraqlarla uzlaşdırılmalı, cəmiyyətimizin saflaşması, milli-mənəvi dəyərlərimizin qorunub saxlanması, Azərbaycan dövlətçiliyinin möhkəmlənməsinə töhfə verməlidir.
Milli Televiziya və Radio Şurası qanunla müəyyən edilmiş səlahiyyətləri çərçivəsində müvafiq tədbirlər həyata keçirməli, televiziya verilişləri arasında balansın qorunması, etik normalara riayət olunması və digər məsələlərlə bağlı zəruri tədbirləri daha ciddi səylə davam etdirməlidir. Bu gün Azərbaycan tamaşaçısı radio və televiziyalarından ölkəmizdə və dünyada baş verən taleyüklü hadisə və proseslər haqqında obyektiv, hərtərəfli informasiya çatdırılmasını, onların yüksək peşəkarlıqla şərh edilməsini, maarifləndirmə xarakterli keyfiyyətli verilişlər gözləyir. Radio və televiziya həm də milli-mənəvi dəyərlərimizin qorunmasında, azərbaycançılıq ideyasının təbliğ edilməsində, Azərbaycan dilinin, mədəniyyətinin, ölkəmizlə bağlı tarixi həqiqətlərin yayılmasında mühüm rol oynamalıdır. Ümid etmək olar ki, teleradio qurumları fəaliyyətlərini yeni dövrün tələblərinə uyğun quraraq cəmiyyətin aktual problemlərinə diqqəti artıracaq, tamaşaçıların və dinləyicilərin informasiya tələbatını ödəyəcək, müxtəlif peşə sahibi və sosial təbəqədən olan insanların zövqünə və maraqlarına cavab verən cəlbedici proqramlar hazırlayacaqlar. “Azərbaycan” qəzeti, 4 sentyabr 2009-cu il. MƏLUMATLARIMIZDAN İSTİFADƏ EDƏRKƏN RATİ-YƏ İSTİNAD EDİN Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutu (RATİ) Ünvan: Azərbaycan, Bakı şəh., Behbudov 8, mənzil 85/86 tel: (+99 412) 418-03-34, fax: (+ 99 412) 598-45-19 24 saat ərzində aktiv olan qaynar xətt: (+ 994 055) 816 40 04 e-mail: irfs.az@gmail.com web: www.irfs.az skype: irfs.az Yüklə 115,73 Kb. Dostları ilə paylaş:
|