Qadr tushunchasi va ma’rifatni turli bosqichlari Qadr tushunchasi ma’rifatning turli bosqichlarida turli darajada muayyanlashib boradi. U imon, ilm va amal darajalarida anglab etilishi mumkin. Imon darajasida barcha mavjudot qadri Alloh in’omi sifatida, barcha inson qadri imkon (potensiya) darajasida anglab etiladi.
Ilm darajasi har bir muayyan inson va ashyo qadri haqida aniq bilimlar hosil qilish bilan bog‘liq bo‘ladi. O‘zligini anglash darajasi, Borliqning mohiyatini anglash yo‘lidagi ijtihodi va amaliy faolligi bilan bog‘liq ravishda insonning insondan farqi, har bir insonning kechagi holatidan bugungi holati orasidagi farq doimiy o‘zgarib boradi.
Eng yuksak va mas’uliyatli daraja-amal. Amal riyozatsiz bo‘lmaydi. Riyozat ya’ni, tanlangan yo‘lda barcha sinovlarga bardosh berib olg‘a intilish uchun esa faqat haqiqiy Mehrgina ko‘mak bera oladi. Mehrsiz na imon baquvvat bo‘ladi, na amal riyozatiga inson bo‘y beradi.
Jamiyat hayotining turli sohalarida qadr tushunchasining o‘zga xos namoyon bo‘lishi Ma’naviyat- qadriyat, siyosat-mavqe, iqtisod-qiymat (Alloh hech bir Mavjudotni behuda yaratmagan) (maqom) (baho) Inson o‘zi va o‘zga qadrini taqqoslab o‘zaro muomalalarga kirishganda, ma’naviyatdan siyosatga o‘tiladi. Inson o‘z moddiy tabiatini ham hisobga olib, o‘zgalar bilan munsabatga kirishuvida iqtisodiy munosabatlar yuzaga keladi.
