27
iborat. Guli ikki jinsli. Ildizi popuk ildiz. Urug‘i uch qirrali, 1000 donasi 2,5–4 g.
Piyoz janubiy, g‘arbiy, sharqiy kenja turlarga bo‘linadi.
O‘zbekiston va Qozog‘iston janubida janubiy va qisman, g‘arbiy kenja turga
oid mahalliy navlar tarqalgan. Bularga Andijon oq piyozi (yirik, oq), Samarqand
qizil 172 piyozi (dumaloqyassi, qizil), Marg‘ilon piyozi yoki tuxum piyoz (cho‘ziq,
tuxumsimon, oq), Qoratol piyozi ( dumaloq, tillarang), Farobi (yirik,
dumaloqyassi, oq), Kaba 132 (yirik, dumaloq, jigarrangsariq), Tungani-56
(dumaloqyassi, to‘q binafsharang) va Ispan 313 (yirik, dumaloq, och sariq)
piyozlari va boshqalar kiradi.
2.2.4-rasm. Anzur piyoz.
O‘rta Osiyo,
jumladan, O‘zbekistonda 1-yili dalaga urug‘i sepilib, iste’mol
uchun osh piyoz (boshpiyoz) olinadi. 2-yili bosh piyoz ekilib, urug‘ olinadi.
O‘zbekiston sharoitida piyoz ekiladigan yer iloji boricha begona o‘tlar
chiqmaydigan
qilib tayyorlanadi, kuzgi shudgor erta o‘tkaziladi, kultivatsiya
28
qilinadi, mola bosiladi. Piyoz ekiladigan yerning gektariga 20–25 t chirigan go‘ng,
texnologiya talablariga ko‘ra mineral o‘g‘itlar solinadi. O‘rta Osiyoda piyoz 3
muddatda: erta ko‘klamda (fevral oxiri – mart boshlarida); yoz-kuzda (avgust oxiri
– sentabr boshlarida) va kech kuzda (noyabrda, “to‘qson bosdi”) ekiladi.
Piyoz sabzavot va dala almashlab ekish tizimida yetishtiriladi.
Eng yaxshi
o‘tmishdoshlar – karam, pomidor, bodring, kuzgi don ekinlari ang‘izi, kartoshka.
O‘suv davrida oziqlantiriladi, sug‘oriladi (yer osti suvlari chuqur joylashgan bo‘z
tuproqli yerlarda 12, o‘tloqi-botqoqi tuproqlarda 7–8 marta), qo‘lda yoki kimyoviy
usulda o‘toq qilinadi. Sentabr oxiri – oktabr boshlarida qazilib, avval dalada, keyin
usti yopiq joylarda quritiladi, saralanadi, har xil chiqitlardan tozalanadi.
Hosildorligi 120 dan 400–600 s ga. Urug‘
olishda saralangan, navdor piyoz
boshi (no‘sh) egatlarga ekiladi. Mayda piyoz boshchalarini no‘sh qilib erta bahorda
ko‘kpiyoz va yoz boshida bosh piyoz olish uchun piyoz boshi (no‘sh) ekiladi.
Piyoz urug‘i iyun oxiri – iyul boshlarida yetiladi. Gektaridan o‘rtacha 3–5 s,
ayrim xo‘jaliklarda 10 s gacha urug‘ olinadi.
Dostları ilə paylaş: