2 nolu yazim komisyonu tutanaklari iÇİndekiler

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Tabii beraber.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Bizim amacımız şuydu: Eğer sağlık hakkı deyip çok genel bırakmayalım.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Tabii doğru.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Orada birtakım şeylerin çok özel şey gerektirenlerin o şekilde vurgulanması.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Mutabık kaldığımız noktaları burada belirleyelim. Bir, şu var, bir defa sağlık haklarından yoksun bırakılamaz temel haklarından. Bu zaten sağlık hakkının tanımında var ama Anayasa’da açıklanması, Anayasa’da hem temel norm oluşturması bakımından hem siyasayı yönlendirme bakımından önemli. Doğru mu Hocam? Doğru. Bunu not alalım gençler, İbrahim. Temel sağlık hakkından yoksun bırakılamazlık birinci ortak nokta.

ÖZGÜR SEVGİ GÖRAL – Aslında herkes sağlık hakkına sahiptir.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – O var efendim içinde. Onda bir problem yok.

ÖZGÜR SEVGİ GÖRAL – Başkanım onları yazsak.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Tamam olur efendim. Birinci fıkrayı yazdık. İkinci nokta o.

ÖZGÜR SEVGİ GÖRAL – Şimdi temel sağlık hizmetlerinden yoksun bırakılmamaları.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – İkinci nokta… Bir dakika, yani bunun sıra düzenini aşağı yukarı yapabiliriz. Hasta hakları mutlaka geçmeli. Hasta hakları anayasal temele oturmalı. Hasta haklarıyla bu sağlık hakkını bitirelim. Hasta hakları önemli. Ücretsizlik unsur mu tartışmak lazım.

ÖZGÜR SEVGİ GÖRAL – Temel sağlık hizmetleri için olabilir mi?

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Tartışmak lazım, tartışma alanı, bu önemli.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – İki, hasta hakları diyelim.

ÖZGÜR SEVGİ GÖRAL – Ama yoksun bırakılama var ya ondan öncesinde.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Öyle mi diyelim? O daha mı şeydir?

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Tabii tabii.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Yoksun bırakmama o zaman. Temel sağlıktan yoksun bırakmama.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Ağabey bunları biz formüle edeceğiz, noktaları koyun, onları yazarız.

ÖZGÜR SEVGİ GÖRAL – Üç, hasta hakları.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Bir temel haklardan yoksun bırakılamazdı. Hasta hakları. Ücretsizliği tartışalım. Tartışalım, gerekli mi? Devletin yükümlülüğü. Bütün bunlarla ilgili gereken tedbirleri alma, önlemleri alma. Gereken tedbirleri gerekçeye… Zaten bunlar gerekçemiz, İbrahim’ciğim bunları siz yapacaksınız, bakın bizim zamanımız yok ona. Ama bunu gerekçeye işte diyelim ki sağlığın korunması, tıbbi yardım, sağlık hizmetlerinin denetimi, Avrupa Şartı madde 11, bunların hepsini gerekçeye yazmak lazım diye düşünüyorum.

Buyurun.

PROF. DR. YAVUZ ATAR – Ben şöyle bir şey yapsam, itiraz olursa lütfen belirtin: Şimdi herkes sağlık hakkına sahiptir. İtiraz eden var mı? Yok. İkinci cümle, şunu öneriyorum: Hiç kimse temel sağlık hizmetlerinden yoksun bırakılamaz. İtiraz eden var mı?

MEHMET PARSAK – Ben izahat yapayım da, şimdi bu farklı anlaşılıyor. Biz burada, buraya gelen mülteci ya da 10 milyona yakın turist temel sağlık hizmetlerinden yararlanmasın falan zinhar bunu söylemiyoruz ama Anayasa’daki bu hükümden hareketle birazdan görüşeceğiz, bunu hiç kimse de ücretsiz yapmayı, vesaireyi tartışacağız. Orada tartışırken ikisini birlikte…

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Ücret unsurunu koymayacağız bunun dışına.

ÖZGÜR SEVGİ GÖRAL – O bir tartışma alanı zaten Mehmet Hocam.

PROF. DR. YAVUZ ATAR – O zaman üçüncü cümle neydi orada?

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Hasta hakları.

PROF. DR. YAVUZ ATAR – Hasta hakları derken, zaten sağlık hak… Orada bir şey üretemiyorum. Kim önerdiyse buyursun. Hasta haklarına ne yazacağız hocam, buyurun.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Mesela biz bunu şöyle söylüyoruz, demin de söylediğim gibi, bunun formülünde anlaşırız. Yalnız biz şöyle bir şey düşündük: Sağlık hakkı dediğimizde bunun içeriği ne? Önleyici, sonradan koruyucu, bilmem ne, gebe kadınların… Biz o yüzden dedik ki bunların içerdiğini bir cümleyle de olsa: “Hasta hakları, yaşam hakkı, sağlığın korunması, tıbbi yardım hakkı esas alınarak kanunla düzenlenir.”

ÖZGÜR SEVGİ GÖRAL – Bilgi alma hakkı da esas değil mi hasta hakları için?

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Belki de olabilir, onu da söylerseniz onu da. Sonra siz dediniz ki burada, biz de hepimiz de doğru dedik, mesela kadınların üreme sağlığı ve doğurganlık hakları. Şimdi bunu biz aklımıza… Bu da önemli. Sağlık hakkı deyince, sadece sağlık hakkı deyince sen bunu göz önüne alıyor musun almıyor musun biz bunu bilemeyiz. Dolayısıyla koymak lazım bunu diye düşündük.

MEHMET PARSAK – Hocamın dedikler çok doğru, hasta hakları vesaire hepsi önemli ama emin olun ki bunlardan başka buraya yazamadığımız önemliler de çıkacaktır. Dolayısıyla bunların da unutulmaması bakımından bence, atlanmaması, daha da geniş olması bakımından “Sağlık hakkına ilişkin esaslar kanunda düzenlenir.” şeklinde bir genel ifade hem hasta haklarına hem o diğer söylediğiniz hususları, mesela mevcut mevzuatımızda olduğu gibi sağlığa ilişkin temel kanun işte Tababet ve Şuabatı Kanunu, ondan sonrasında ama Sosyal Güvenlik Kanunu’na buna ilişkin düzenlemeler var, başka tali kanunlarda buna ilişkin düzenlemeler var. İşte, orada bence yani Meclisini iradesine, yasa koyucuya bırakmakta fayda var hem de böylelikle atlanmamış olur. Şimdi biz bunlardan sadece bir, ikisini saydığımız zaman anayasanın yorumu yapılırken şunlar yok demek ki anayasa koyucu bunlarla ilgili ayrıca bir özel düzenleme öngörmemiş filan gibi yanlış birtakım değerlendirmelere de yol açabilir. O yüzden biz genel olarak “Sağlık hakkına ilişkin esaslar kanunda düzenlenir.” dersek bence hem sizin de muradınızı karşılar hem de diğer hani tereddütlerin de önüne geçer diye düşünüyorum.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Şimdi hocam bunun gerekçe dışında metinde üç tane yolu var. Birincisi aynen din özgürlüğünde olduğu gibi dün şunlar şunlar da bu hak kapsamı içindedir, o olabilir. O şey olmaz, pek şey değil, pek temel norm… Çünkü ayrı bir fıkra. İki, olabilir ise bunlarla ilgili bir fıkra düzeni konabilir. Neler hasta hakları? Hasta hakları sağlık hakkı içerisinde sanki sağlık hakkından ayrılmış, onun gibi genel bir form olarak kabul ediliyor literatürde. Sağlık hukukunun eksen kavramlarından birisi. İkinci, üçüncü formül bu. Burada bir fıkra olarak yazılabilir… Hasta hakları ne dedik Hocam? Onu yazabiliriz oraya veya Hocam yoksun bırakılma ikinci fıkra. En sonda şöyle olabilir Hocam, Sağlık Bakanlığının da böyle bir arzusu var: Hasta hakları dahil sağlık hakkının esasları özel bir kanunla…

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Yalnız orada bir tek şey var. “Kanunla düzenlenir” diyelim. Bir şey söyleyeceğim Sevgili Başkan…

ÖZGÜR SEVGİ GÖRAL – Yalnız bir şey esas alınarak desek. Mesela yaşam hakkı, sağlık hakkının geliştirilmesi yani öyle bir kavram söylesek.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Evet. Sayın Başkanım tamamıyla anlaştık.

Hasta hakları dâhil olmak üzere sağlık hakları…

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Değil değil. Dâhil olmak üzere sanki ayrı bir hasta hakkının kapsamı içerisinde. “Hasta hakları dâhil sağlık hakkının esasları kanunla düzenlenir.”

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Buraya kadar kabul ettik. Bir tek şey söylüyoruz burada, bir de buna bir cümle ekleyelim. Adama veya kadına zaman veriyor, sekiz ay sonraya, ölüyor. Bunu da devletin yazması lazım, demesi lazım ki “Yaşam hakkı ve tıbbi yardımdan yararlanma esas almak üzere kanunla düzenlenir.” diyelim, çerçeveyi çizelim, bitti. Uzatmak için değil ama yani şunu bilsin, e veriyoruz yardımı ya, sekiz ay sonra…

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Hangisi Hocam?

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Şunu diyoruz, sizin söylediğiniz formülü kabul ettik, yalnız diyoruz ki ona şöyle şöyle kanunla düzenlenir, sağlık hakları kanunla düzenlenir dediniz, ona bir şey ekleyelim, o kanunun neyi esas alacağını koyalım. Orada önemli olanı yaşam hakkı ve tıbbi yardımdan yararlanma esas alınmak koşuluyla… Çünkü şu manada söyledim Sayın Başkanım, yani demin söylediğim gibi örnek iki defa olmasın, ama bir tahlil yaptırmak için sekiz ay sonra veriyor. İşte geçenlerde oldu kızcağız öldü. Bir sene sonraya verdiler. Şimdi her halükârda devletin böyle bir yükümlülüğü olmalı, kanunu yaparken sağlık hakkını ön plana almalı, tıbbi yardım hakkını.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Hocam, şimdi bu esaslar deyince mecburen tıbbi hizmet ve diğer unsurlar orada yer alacak ama “bunlar nazara alınarak” dediğimiz zaman bu yasama organının elini kolunu bağlıyoruz. Temel esaslar kanunu onun dışında da esasları kapsayabilir. Onun için onu gerekçede yazalım.

Buyurun.

ATİLLA KART (Konya) – O konuda düşüncemi ifade edeyim. Olabildiğince bu tartışmaya müdahale etmek istemiyorum ama önemli gördüğüm bir konu olduğu için ifade etmek gereğini duyuyorum.

Şimdi bakın hasta hakları, sağlık hakkı bu nedir? Elli yıl evvelki, yetmiş yıl evvelki kavram. Bu kavram gelişen zaman içinde birtakım alt unsurlarla zenginleşiyor. Buna göre devletin sorumluluğu artıyor. Devletin niteliği değişiyor buna göre. Bu çerçevede hasta hakları -siz de, arkadaşlarımız da ifade etti- ne kadar önemli bir kavram. Başlı başına ayrı bir kavram. Ontoloji boyutu var, hasta hukuku boyutu var, hastane sorumluluğu boyutu var vesaire vesaire.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Hastalığı gizleme mesela.

ATİLLA KART (Konya) – Tabii. Yani devlet adamlarının o özel sırları vesaire. Hasta hakları mutlaka zikredilmesi gereken bir kavram. Yaşam hakkı o çerçevede ayrıca sağlık hakkı içinde başlı başına ayrı bir kategori. Yine sağlığın korunması ve tıbbi yardım hakkı, bunların hepsi çok temel tasnifler yani bunların hepsinden de ve bunların hepsi bir yerde o önleyici sağlık sorumluluğunun bunların unsurları yani bunların hepsini zikretmekte bir beis yok. Bundan kaçınmamak gerekir diye düşünüyorum. Temel sağlık hizmetlerine erişim oraya geldiniz mi bilemiyorum, o da son derece önemli.

MEHMET PARSAK – Yani bir yön göstermesi bakımından bir şeylere işaret edelim dedi Hocamın bence niyeti çok doğru ama mesela burada diyoruz ki öneride olduğu gibi: “Yaşam hakkı sağlığın korunması ve tıbbi yardım hakkı.” Bizim hazırladığımız cetvelde tıbbi yardım hakkı diye bir şey yok. Dolayısıyla burada bir teknik problemle de karşı karşıya kalıyoruz, yani sağlık hakkını tıbbi yardım hakkından esinlenerek, bundan ilhamla koruma amacında da böyle bir teknik sıkıntımız oluyor. O zaman bizim şu listemize tıbbi yardım hakkı diye ayrı bir başlık açmamız lazım, bunu da düzenlememiz lazım.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Yani bir yasa koyucuya bir çerçeve çizelim, yani şunu söyleyelim, diyelim ki: “Kardeşim -söylemek istediğim şuydu- yani yaşam hakkı de.” Mesela şunu diyoruz: “Yahu kardeşim sekiz ay sonraya verme, sen devletsin, on ay sonraya verme, adam ölüyor.”

ÖZGÜR SEVGİ GÖRAL – “Sağlığın korunması ve yaşam hakkı” desek.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Mesela.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Şimdi Hocam, Atilla, şurada mutabık kaldık: Biz bütün metinleri okuduk. Bütün metinlerdeki uzlaşabilir noktaları ortaya koyduk ve bilhassa sizin o geniş metindeki bazı unsurları hem gerekçeye yazalım dedik.

Ortak noktalar şu: Bir, temel sağlık hizmetlerinden yoksun bırakılamaz, bu çok önemli. İki, hasta hakları önemli. Üç, gebelik ve üreme hakları önemli. Bunları ayrı fıkralar hâlinde yazalım dedik. Devletin yükümlülüğüne özel işaret edelim dedik. Bir de en sonunda da belki de hastalık haklarını şöyle formüle edebiliriz çünkü sağlık hakkı, yani bugün hasta hakları sağlık hakkıyla çok bağlantılı ama sanki bir temel hak gibi bir şeylik kazandı. Hasta hakları dâhil -Atillacığım- sağlık hakkının esasları kanunla…

ÖZGÜR SEVGİ GÖRAL – “Yaşam hakkıyla sağlığın korunması esas alınarak” desek…

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Şimdi onun da sakıncası şu: Bakın siz kanuna… Gerekçeye yazacağız onu, şunlar esas alınarak. Onun dışındakiler esas alınmayacak mı?

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Hayır, Sayın Başkanım, şöyle bir şey koyalım, kabul eder misiniz?

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Nasıl?

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Hasta hakları dahil sizin formülünüz…

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Tamam.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Sağlık hakkının esasları yaşam hakkıyla sağlığın korunması gözetilerek kanunla düzenlenir.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Korunması da…

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – “Gözetilerek” dedik, “esas alınarak” demedik “Başka esas yok mu?” der diye.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Evet, devam et, ondan sonra ne? Başka ne var? Aşağıda ne var?

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Aşağıyı bırakın, ondan vazgeçtik.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Hocam, buyurun.

PROF. DR. YAVUZ ATAR – Sayın Başkanım, Değerli Hocam; şimdi, bakın, anayasa hukukçusuyuz. Biz, yaşam hakkını, hayat hakkını zaten ayrı bir maddede tanzim ettik.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Ayrı düzenliyoruz.

PROF. DR. YAVUZ ATAR – “Sağlık hakkı” demek, zaten insanın sağlığını korumak, yaşamını sürdürmesini sağlamaktır. Şimdi, burada bakın, Başkanımızın formüle ettiği hasta hakları dâhil sağlık hakkının esasları…

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Zaten sağlığın korunması esas alınacak.

PROF. DR. YAVUZ ATAR – …kanunla düzenlenir, çok geniş ve bize daha imkân veren bir formül. Bunun içerisini niye daraltıyoruz ve aslında yaşam hakkı ayrı bir maddede tanzim edilmişken alakasız bir şekilde…

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Gereksiz.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Bir şey söyleyeceğim: Yaşam hakkında koruduğunuz -hep beraber biliyoruz- devletin kişinin yaşam hakkını korumasıdır, müdahale etmemesidir.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Güvenlik hakkı mı sadece?

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Biz burada diyoruz ki… Sadece güvenlik değil ama yaşamını her türlü dış etkilere ve başka kişilerden gelecek ve kendinden gelecek müdahalelere karşı koruması. Bizim burada söylediğimiz şu: Sağlık hakkını korurken önceliğe yaşam hakkını al yani şunu ifade ediyorum ama söyleyebilirsiniz bana. Yani bizim istediğimiz -çok net söylüyorum- on ay sonra veren bir devlet olmamalıdır. Türkiye Cumhuriyeti, vatandaşlarına öyle bir şey yapmalıdır ki “On ay sonraya gün verdim, bana ne kardeşim, benim yükümlülüğüm bitti.” dediği anda, adam öldüğünde de “Aa, Allah aldı, Allah verdi.” dememek zorundayız. Biz Türkiye Cumhuriyeti devletiyiz. Diyeceğiz ki: “Sağlık hakkını düzenle.” Ama hayat hakkı orada şu: Kişinin, devletin adamı öldürmemesi. Burada söylediğim yaşam hakkı ise onun o insan kimliğini koruması.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Hocam, şimdi mesele şu: Bir, buradaki yapılan şey. Hasta haklarını, bana göre ayrı bir temel hak olduğu için, sağlık hakkının bir alt fıkrası olarak düzenlemek yerine “…dâhil sağlık hakkına ilişkin esaslar kanunla düzenlenir.” dediğiniz zaman, yaşam hakkı gözetilmeyecek mi burada? Sağlığın korunması gözetilmeyecek mi? Veya “korunması gözetilerek” dediğimiz zaman bu esasları sınırlamış olmuyor muyuz? Sınırlamış oluyoruz.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – O yüzden “gözetilerek” dedik.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Yine sınırlar o. Bu esasta, bu temelde çıkaracaksın. Bence bunlar gerekçenin şeyi, Anayasa kesin karşılıyor.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Yani diyorsunuz ki: “Bu esasları kanunla düzenlemek yeterli.”

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Kesinlikle. Gerekçeye de yazalım bunu, not olarak koyalım.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Vallahi aynı kanaatte değilim.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Peki Hocam.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – İşi uzlaştırmamak için söylemiyorum ama amacımız şurada…

MEHMET PARSAK – “Da” desek.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – “Da” olacak zaten Hoca. O olursa olacak, o olmazsa olmaz çünkü sınırlıyorsunuz.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Tamam. “Korunması da gözetilerek” de.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – “Da” diyeceksin ama “dâhil”in bir başka tarzı.

MEHMET PARSAK – “Korunması da gözetilerek” dediğimiz zaman başka şeyler de gözetecek ama bunu özellikle gözetecek…

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Bravo, tamam.

MEHMET PARSAK – …gibi bir anlam çıkar mı?

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Zaten “da” olacak.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Hiç karşı değiliz. Karşı mıyız Hocam?

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Başka şey gözetilecek tabii kardeşim.

MEHMET PARSAK – Ben hemen işin en başında “Vallahi de karşıyız.” denilince yani “Vallahi de karşıyız”la değil de çöze çöze gidebilelim diye bunu öneriyorum.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Çöze çöze gidiyoruz.

Değerli dostlar bunu da kabul ettik mi?

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Bir dakika Hocam. “Herkes sağlık hakkına sahiptir.” Tamam, bu olacak, doğru. “Hiç kimse temel sağlık hizmetlerinden yoksun bırakılamaz.” Tamam. “Temel sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkından yoksun bırakılamaz.”

ÖZGÜR SEVGİ GÖRAL – Hizmetlerden.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – “Hizmet” mi diyelim? Hangisi daha iyi Hocam?

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – “Hizmetlerinden.”

AHMET İYİMAYA (Ankara) – “Herkes sağlık hakkına sahiptir.” Kimse bir şey diyor mu?

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Hayır, demiyor.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Diyor muyuz?

ÖZGÜR SEVGİ GÖRAL – Onu geçtik ama.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Bir dakika efendim. Kızım bırakın ya, yapmayın ya, Allah Allah. Pekiştirici tekrar kesinliği ifade eder, öbürü ise dönmelere sebebiyet verir. İkincisi tamam mı?

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Evet Hocam, tamam, bitti.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – “Hiç kimse temel sağlık hizmetlerinden yoksun bırakılamaz” mı?

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Evet.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – “Temel sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkından yoksun bırakılamaz” mı? Hangisi daha iyi olur Hocam?

PROF. DR. YAVUZ ATAR – Başkanım, Süheyl Bey’in niyetini ben anladım. Onun daha hoşuna gidecek bir öneri yapacağım. Süheyl Hoca şunu istiyor…

AHMET İYİMAYA (Ankara) – İkiye mi Hocam? İki için mi?

PROF. DR. YAVUZ ATAR – Üç.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Yahu, üçe gelmedik, dur Hocam ya. İki için var mı?

MEHMET PARSAK – Bu hâliyle daha iyi.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Peki.

Evet, üç: “Sağlık hakkının esasları yaşam hakkı ile sağlığın korunması da gözetilerek kanunla düzenlenir.”

O zaman şöyle diyelim: “Hasta hakları, yaşam hakkı ve sağlığın korunması da…” Yok, tamam.

Buyurun Hocam.

PROF. DR. YAVUZ ATAR – Şimdi, Süheyl Hocamın meramını anladım. O diyor ki: “Bir insan ölürken buna öncelik verelim, yaşam hakkına öncelik verelim.”

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Tabii, “Randevu ver.” diyor.

PROF. DR. YAVUZ ATAR – O yüzden, bunun öncelik olduğunu belirten bir şey yapalım. Şimdi, “İnsan yaşamının veya insanın yaşamasını sürdürmesinin veya yaşam hakkının önceliğine dikkat edilerek.” filan diye bir şey demek lazım. Ben anladım, demek istediği bu yani insan ölmesin, önce yaşamasını sürdürebilmeli. Ona bir “öncelik” kelimesi eklememiz lazım. Herhâlde demek istediği bu Hocamın.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Bir sağlık politikasının bir önceliği…

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Hocam da o zaman karşı değil, tamam.

PROF. DR. YAVUZ ATAR – “Yaşam hakkının önceliği” diyelim ona.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Hocam, yaşam hakkını önceliği var mı?

PROF. DR. YAVUZ ATAR – Onu demek istiyor.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Tedavinin önceliği, tedavi önce olsun.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Hayır, yaşam hakkı önceliği gözetilerek.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Hocam, öyle bir şey yok, öyle bir hak yok. Tedavinin önceliği, bırak Hocam ya. Yaşam hakkının önceliği olmaz, tedavinin önceliği olur; yapmayın ya.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Tamam, bir dakika. İbrahim Bey yazdı. Beğenmezseniz değiştirirsiniz.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Bence Hocam “hasta hakları dâhil” diyelim, gerisini kaldıralım, hiç gerek yok.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Hocam, emin olun siz şundan yapıyorsunuz: “Acaba söylemekten fazla bir şey mi söyledik?” diye. Yok, çok güzel söyledik. Dedik ki burada, devlet bir biçim çizdi “Adamın sağlığını koru.” dedi.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Tamam Hocam. Hocanın önerisi gibi kalsın o.

MEHMET PARSAK – Eğer öncelik getirdiysek, burada sağlığın korunmasını çıkarmakta fayda var. Tam da Hocamın dediği gibi yaşam hakkının öncelik verilerek falan…

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Hocam, Anayasa öncelikle uğraşmaz. Hocam, Anayasa'da şu farklı düzenlenmez, bırakın, kaldırın onu ya, tamam. Esasları da kanun koyucuya verin ya. Kanun koyucu da acemi değil ki. “Korunması da gözetilerek...”

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Değiştirdiniz mi tekrar?

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Yok, öncelik olmaz ağabey.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Peki. “Korunması da gözetilerek.” dedik.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Tamam, kanunla düzenlenir.

Evet, öbürü ne?

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Devletin yükümlülüğüne gelmeden önce…

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Evet, ne var ağabey? Gebelik var.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Dilek Hanım söyledi bir şey.

MEHMET PARSAK – Özür dilerim, sağlığın korunmasında ısrarlı mısınız?

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Tabii tabii. Amacımız şu…

MEHMET PARSAK – Yoksa “Yaşam hakkı gözetilerek” demek onu da kapsamıyor mu zaten?

AHMET İYİMAYA (Ankara) – “Da” olsun.

MEHMET PARSAK – “Da” olsun zaten Sayın Başkanım. “Sağlığın korunması da” demeye gerek var mı? Yoksa, hasta hakları dâhil sağlık hakkının esasları yaşam hakkı da gözetilerek…

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Olur, olur. Güzel, güzel Hocam.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Şu manada kullandık sağlık haklarını, bunda önleyici hizmetler de var. Dikkat et, önleyici hizmet de var, tedavi edici de var yani biz “Bunlara ağırlık ver.” diyoruz. Anladın mı? O yüzden içimiz rahat olsun.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Hocam, şu gebeliği formülleyelim.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Bir şey soracağım Sayın Başkanım.

Arkadaşlar, “Hasta temel sağlık hizmetlerinden yoksun bırakılamaz.” dedik, bunda hemfikiriz. Peki, bir şey söyleyeceğim: Mesela aşılama.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Ne aşılama?

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Çocukları aşıladık.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Tamam, evet.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Burada bir yerden geliyor adam, aşılıyorsun. Faraza, Suriye’den geldi adamlar, şey taşıması ihtimali var, aşı yapma. Peki, bu içerisinde mi temel sağlık hizmetinin?

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Tabii girer ya. Tabii Hocam, onun için “da” dedik zaten. Seksen tane ihtimal var, tabii o girer Hocam. Bak kızım, gerekçeye yazalım onu.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – Tamam.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Eğitim hizmetlerinin burada ilgisi yok kızım ya. Eğitim hizmetlerinin ne ilgisi var doğurganlıkla?

PROF. DR. YAVUZ ATAR – Diğer kelimeler tartışılacak da, destekleyici politikaları hayata geçirmek değil de, politika değil de “destekleyici hizmetleri” filan dememiz lazım. Politika belirlemeyi zaten belirleyip emrediyoruz. “Destekleri hizmetleri hayata geçirmekle yükümlüdür” yada “tedbirleri” diyelim.

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Bırak, destekleyici politikayı o anayasa unsuru olmaz zaten.

PROF. DR. YAVUZ ATAR – Politika olmaz, destekleyici hizmetleri…

AHMET İYİMAYA (Ankara) – Bakın, ne diyor? “Devlet, kadınların üreme sağlığı ve doğurganlık konularında ücretsiz sağlık ve…” Eğitim hizmetleri buranın şeyi olmaz, eğitime koyacaksın onu.

PROF. DR. YAVUZ ATAR – “Sağlık hizmetleri sağlamakla yükümlüdür.” desek.

ÖZGÜR SEVGİ GÖRAL – Buradaki eğitim, formal eğitimden bahsetmiyoruz. Normal üreme konusunda mesela sağlık ocağında verilen eğitim var ya kadınlara, onu kastediyoruz. Onun için bu eğitimle falan olmaz, ya çıkaralım ya da olursa burada olsun. Yani her eğitim olunca o eğitim hakkının içine giriyor anlamına gelmiyor.

DİLEK KUMCU – Bir de Sağlık Bakanlığının hâlihazırda bu üreme sağlığı merkezleri var.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – “Hasta hakları ve kadınların gebelik ve sonrasındaki hakları dâhil veya üreme sağlığındaki hakları dâhil…”

ÖZGÜR SEVGİ GÖRAL – Üreme sağlığı ve doğurganlık hakları.

BEDİİ SÜHEYL BATUM (Eskişehir) – “Ve hakları.” peki. “…dâhil sağlık hakkının esasları kanunla düzenlenir.” desek…