2014 yili finlandiya ülke raporu
Sosyal Göstergeler (2013)
Yüklə 1,97 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.3. Ekonomik Göstergeler (2013)
- 3. FİNLANDİYA HAKKINDA GENEL BİLGİLER 3.1. Ülkenin Kısa Tarihçesi
- 3.2. Siyasi ve İdari Durum 3.2.1. Yasama
- 3.2.2. Yürütme
- 2011-2013 yılları arasında Finlandiyanın nüfus değişimi
- Sıralama Şehirler Nüfus
- Yaşa Göre Nüfusun Dağılımı Yaş ve Cinsiyete Göre Nüfus 2012 *
2.2. Sosyal Göstergeler (2013)
Kaynak: Statistics Finland, Bank of Finland, Natinal Board of Customs, Finnish Tourist Board 2.3. Ekonomik Göstergeler (2013)
Kaynak: Statistics Finland, Bank of Finland, Natinal Board of Customs. 3. FİNLANDİYA HAKKINDA GENEL BİLGİLER 3.1. Ülkenin Kısa Tarihçesi Buzul Çağı sonrası, bundan yaklaşık 10 000 yıl önce, Ural Dağları ile Volga Nehri arasında yer alan bölgelerde yaşayan Fin halkının ,bölgeye göçüyle günümüz Finlandiya Cumhuriyeti'nin sınırları oluşmuştur. Bazı kaynaklara göre ise, Fin halkının genetik yapısının Batı Avrupa German ve Baltık halklarına daha yakın olduğunu vurgulamaktadır. Finlandiya 1155 tarihinde İsveç Krallığına dahil edilerek 600 yıldan fazla bir süre İsveç egemenliği altında kalmıştır. İsveç hakimiyeti süresince (1809 tarihine kadar süren dönemde), Finlandiya’da batı tarzında yargı, kamu idaresi, siyasi sistem ve sosyal hizmetler alanlarında sağlam kuruluşların temelleri atılmıştır. Söz konusu süre boyunca, İsveç ve Rusya, bölgeye egemen olmak için çatışmış, Finlandiya topraklarında çoğunlukla silahlı olmak olmak üzere güç savaşı sürdürmüşlerdir. 1323 yılında yapılan Pähkinäsaari Barışı’na göre, günümüzdeki Batı ve Güney Finlandiya topraklarının İsveç’in, Doğu Finlandiya topraklarının da Rusya’nın egemenliğine verilmesi yolunda anlaşmaya varılmıştır. Ülke topraklarının genişlemeye başlaması ise 1500’lü ve 1600’lü yıllarda başgösteren savaşlar sonucunda, İsveç egemenliği süresice olmuştur. Ancak, 1700’lü yıllarda giriştiği savaşlarda İsveç, egemenliği altında tuttuğu toprakları yitirmiş, ve sonunda 1809 yılında Finlandiya topraklarının tümü Rusya egemenliğine geçmiştir. Rusya egemenliği altındaki Finlandiya özerk bir bölge niteliğini taşımıştır; kendi yönetimi üzerinde söz hakkına sahip bir büyük dükalık konumunu kazanmıştır. Bu büyük dükalığın yönetiminden Finlandiya özerk yönetimi yani Finlandiya Senatosu sorumlu olurken, Büyük Dükalık görevini Rus Çarının kendisi yürütmüştür. Rusya egemenliği sırasında Finlandiya kendi para birimine de kavuşmuş ve Rus Çarlık Ordusu’nda ayrı bir Fin birliği uzun süre görev yapmıştır. Finlandiya kendi hukuk sistemini, gelişen ulusal ekonomisini ve ordu birimlerini korumuştur. 1865 tarihinde Finlandiya kendi para birimi olan Markka’yı çıkarmıştır. Parlamenter bir hükümet sistemi ile hukukun üstünlüğüne dayalı bir hükümet geliştirmiştir. Böylece Bağımsız Finlandiya yolunda önemli bir adım atılmıştır. Finler, özerk yönetim statülerini kendi ülkelerinin çıkarlarını gözetip ilerleme amacıyla son derece ustaca kullanmayı bilmişlerdir. Fin dili, Fin kültürü ve Finlandiya geçim dünyası Rusya egemenliği altında kalınan süre içinde önemli bir biçimde güçlenerek gelişim göstermiştir. 1900’lü yılların başında Finlerle Rusya yöneticileri arasındaki ilişkileri, Rusya Çarlığı’nın başlattığı ve de Finlerin kabullenmediği ‘Ruslaştırma’ politikası gerginleştirmiştir. Rusya’da gerçekleşen Ekim Devriminin ardından, Finlandiya parlamentosu 6 Aralık 1917 tarihinde bağımsızlığını ilân etmiş, ve bu bağımsızlık ilânı, Finlandiya’nın Rusya egemenliğinden bütünüyle kopuşu anlamına gelmiştir. 1918 yılının başında Finlandiya acı bir içsavaşa tanık olmuştur; işçi sınıfını savunan ‘Kızıllar’la, kentsoyluları ve küçük çiftçileri temsil eden ‘Beyazlar’ birbirlerine karşı savaşmışlardır. Savaş, 1918’de ‘Kızıllar’ın yenilgisiyle sonuçlanmıştır. Bağımsız Finlandiya, kral ve çarın yerine, cumhurbaşkanı altı yılda bir halk tarafından seçilen ve yasaları yine halkın seçtiği parlemento tarafından düzenlenen cumhuriyet yönetimini, yönetim biçimi olarak benimsemiştir. Komşu devletler ve batı ulusları tarafından da tanınma süreci hızlı bir şekilde gerçekleşmiştir. Fransız sistemine benzeyen Finlandiya Anayasası, 17 Temmuz 1919 tarihinde kabul edilmiştir.Sovyetler Birliğinin Finlandiya’ya 1939’da düzenlediği saldırının ardından, tarafsız Finlandiya bir anda II. Dünya Savaşı'nın içine çekilmiştir. Finlandiya 1939-1940 ve 1941-1944 yılları arasında Sovyetler Birliği ve 1944-1945 yılları arasında Almanya ile savaşmıştır. Savaşın sonunda Finlandiya topraklarının %10’u ile 100,000 insan kaybetmiştir. Bu sonuç ile zamanında dört milyon nüfusa sahip olan ulus çok ağır bir bedel ödemiştir. Sovyetler Birliği 30.11.1939 tarihinde Finlandiya’ya saldırmış, böylece iki ülke arasında ‘Kış Savaşı’ başlamıştır. İkinci Dünya Savaşı sırasında Finlandiya, Sovyetler Birliği’ne karşı iki ayrı savaşta savaşmıştır; 1939-1940 yıllarındaki ‘Kış Savaşı’nı, 1941-1944 yılları arasında süren ‘Devam Savaşı’ izlemiştir. Savaşların sonucu olarak Finlandiya, hem Karelya’yı, hem de başka bölgeleri yitirmiş, bu gölgeler Sovyetler Birliği egemenliğine geçmiştir. Bu bölgelerde yaşayan 430 000 Fin, kendi topraklarından ayrılıp sığınmacı konumuna düşmüştür. Bu sığınmacı göçmenler, savaşlar sonrasında geriye kalan Finlandiya topraklarına yerleştirilmişlerdir. Lapland büyük oranda tahrip edilmiş ve yeniden yapılandırmak zorunda kalınmıştır. Sovyetler Birliği ile yapılan barış antlaşması Finlandiya’nın zamanında birçok ekonomi uzmanının imkânsız gördüğü oranlarda savaş tazminatı ödemesine neden olmuştur.Bununla birlikte, İkinci Dünya Savaşı sırasında Finlandiya’nın hiçbir biçimde işgal edilmemiş ve toprak yitimlerine karşın bağımsız bir ülke statüsünü korumuş olması son derece önemli bir noktadır. 1947 Paris Antlaşması çerçevesinde, Finlandiya Sovyetler Birliğine savaş tazminatı ödemek ve belli bir toprak parçasını bırakmak zorunda kalmıştır. Finlandiya’nın iyi bir ekonomik yönetime sahip olmasından gelen ünü, I inci ve II. Dünya Savaşları arasındaki dönemde yabancı borçlarını ödemesine ve II. Dünya Savaşının ardından Marshall yardımı almadan yeniden yapılanmasına dayanmaktadır. Finlandiya, 1948 Paris Anlaşması takiben Sovyetler Birliği’ne komşu coğrafi konumunu dikkate alarak batı tipi demokrasi modeli ile birlikte askeri tarafsızlık politikası izlemektedir. 3.2. Siyasi ve İdari Durum 3.2.1. Yasama Finlandiya parlamenter demokrasi ile yönetilen Cumhuriyettir. Yasama yetkisi Parlamento ve Cumhurbaşkanı tarafından kullanılmaktadır. Önemli bir anayasal reform 2000 yılında gerçekleşmiştir. Tadil edilen Anayasa çerçevesinde, Cumhurbaşkanının yetkileri kısıtlanmıştır. Parlamenter gruplar hükümetin kurulmasında öncü bir rol üstlenmiştir. Cumhurbaşkanının kararname çıkarmaya ilişkin yetkileri Kabinenin kararına bağlanmıştır. Başbakan ve kabinenin merkez rolü üstlendiği Avrupa Birliği konuları dışında Cumhurbaşkanı dış politikadaki öncülüğünü korumuştur. Parlamento, Anayasa çerçevesinde Hükümetin en üst düzeyidir. Parlamento her biri dört yıllık görev süreleri için seçilen 200 Parlamento üyesinden oluşmaktadır. Finlandiya Parlamentosu, yasama görevine ilaveten, Hükümetin hem Avrupa Birliği ile ilgili politikalarının hangi sebeblere dayandığını, hem de Hükümetin Avrupa Birliğinin karar verme sürecine ilişkin faaliyetlerini geniş bir şekilde denetleme yetkisine sahiptir. Uygulamada Parlamento'nun yasa yapması, Hükümet tekliflerine dayanmaktadır. Ülkenin genel politik yönü, parlamenter seçimlerin ardından Kabinenin kurulması ile tasarlanan Hükümet programında beyan edilmektedir. Yeni Hükümet, programını oylamaya sunarak, Parlamento tarafından verilen güven oyu belirlenmektedir. Söz konusu Hükümet bu dönem içinde gensorular gibi Parlamento denetimine tabidir. Devlet Başkanı, doğrudan çoğunluk oyları ile altı yıllık görev süresi için seçilen Finlandiya Cumhuriyeti'nin Cumhurbaşkanı'dır. Cumhurbaşkanlığı için aynı kişi sadece iki kez seçilebilir. Cumhurbaşkanı, yabancı ve güvenlik politikaları hususunda karar verme, Bakan, üst düzey kamu çalışanları, hakimler ve devlet memurlarını atama ve işten çıkarma yetkisine sahiptir. Cumhurbaşkanı ayrıca savunma güçlerinin komutanı sıfatını taşımaktadır. Cumhurbaşkanı, Hükümet tasarılarını Parlamentoya sunar, Parlamento yasalarını onar ve idari konular ile uygulanmalarına ilişkin kararnameleri tasdik eder. Cumhurbaşkanının yabancı politikada sahip olduğu liderlik yıllardır kendisine tanınan bir ayrıcalıktır. Yeni Anayasaya göre ise Cumhurbaşkanı dış politikadaki liderliğini koruyarak Hükümetle yakın işbirliği içinde kararlarını uygular. 29 Ocak 2006 tarihinde yapılan Finlandiya'da devlet başkanlığı seçimini, ikinci turda oyların yüzde 51.8'ini alan Sosyal Demokrat Devlet Başkanı Tarja Halonen kazanmıştır. Tarja Halonen aynı zamanda Finlandiya'nin ilk kadın Cumhurbaşkanı sıfatına sahiptir. 5 Şubat 2012 tarihinde Finlandiya’da yapılan Cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turunda oyların yüzde 60’ını alan eski Maliye Bakanı Sauli Niinistö, ülkenin 12. Cumhurbaşkanı olmuştur. 22 Ocak’ta yapılan ilk tur seçimlerinde yüzde 37 oranında oy alan Cumhurbaşkanı Niinistö, yüzde 50 oy çokluğuna ulaşamamıştı. Avrupa Birliği yanlısı olmakla bilinen Finlandiya’nın yeni Cumhurbaşkanı, Türkiye’nin de AB üyeliğine destek veriyor. Fin siyasi sahnesinde en çok yer tutan partiler Merkez Parti (Suomen keskusta), Milli Koalisyon (Kansallinen kokoomus) ve Sosyal Demokrat Parti (Suomen sosialidemokrattinen puolue)’dir. 1918’deki İç Savaş'ın ardından, Sosyal Demokrat Parti, işçi hareketini batı tipi bir demokrasiye doğru yönlendirmiştir. Sosyal Demokratlar güçlü işçi sendikaları ile yakın ilişkilere sahiptir. Esasen kırsal kesimlerde temsil edilen Merkez Parti ise tarım nüfusunun giderek hızla azalmasına karşılık ülkedeki güçlü pozisyonunu korumaktadır. Orta sınıf kent partisi iken ulus çapında beyaz yakalı işçi partisi olarak kendini geliştirmiştir. Kuzey Baltık Denizindeki Åland Adaları, uluslararası bir antlaşma ile askerden arındırılmış bölge olarak ilan edilmiş özel bir statüde bulunmaktadır. Bu statünün kökleri tarihte ondokuzuncu yüzyılın ortalarında yapılan Kırım Savaşına dayanmaktadır. Adanın uluslararası pozisyonu ve özerkliği Åland Özerk İdare Yasası ile teyit edilmektedir. 1920’lerde yürürlüğe giren yasa, Åland’ın İsveççe konuşan halkının dil ve kültür haklarını korumaktadır. 3.2.2. Yürütme Finlandiya hükümeti Başbakan ve 12 Bakan'dan oluşmaktadır. Bakanlar, kendi Bakanlıkları ve alt kuruluşlarını idare etmek üzere kapsamlı ve bağımsız yetkilere sahiptir. Parlamentoya sunulan Hükümet tasarıları Bakanlıklarda hazırlanmaktadır. Bakanlar kurulu yürütme erkini Cumhurbaşkanı ile paylaşır ve devlet idari mekanizmalarının işleyişinin esas sorumlusudur. Finlandiya’da 200 üyesi bulunan bir parlamento vardır. Parlamento seçimleri dört yıl arayla düzenlenir. Finlandiya, Avrupa Birliği’ne üye bir ülkedir. Avrupa Parlamentosu’ndaki Finlandiya temsilcileri beş yılda bir seçilmektedirler. Ülkede 2011 yılında yapılmış olan parlamento seçimleri sonucunda Milli Koalisyon Partisi 44, Sosyal Demokrat Partisi 42, Gerçek Fin Partisi 39, Merkez Partisi 35, Solda Birlik Partisi 12, Yeşiller 10, İsveç Halkının Partisi 10, Hıristiyan Demokratları 6 ve Sol Gruplaşma partisi ise 2 üye ile temsil edilmektedir. 2011 yılında yapılan seçimlerin ertesinde oluşturulan hükümette Başbakan olarak Milli Koalisyon Partisinden Jyrki Katainen görev yapmaktadır. 3.3. Nüfus Finlandiya'nın nüfusu, 2013 yılı sonu itibariyle 5,450,769 kişidir. Kadın nüfusu 2,770,663 erkek nüfusu ise 2,680,106dur. 2013 yılında Finlandiya’nın nüfusu 25,713 kişi artmıştır. 2011-2013 yılları arasında Finlandiya'nın nüfus değişimi 
Kaynak: Statistics Finland 2013 yılında ülkeye gelen göçmen sayısı 30 300 olmuştur. 2013 yılında ülkede 58 120 lik çocuk doğumu yaşanmış ve doğum oranında 2,3 oranında azalma olmuş bir önceki yıla göre 1,370 kişilik azalma olmuştur. Ölüm oranı ise 520 azalarak 51 190 olmuştur. Finlandiya’da 336 adet belediye alanı bulunmaktadır. 2013 yılında en büyük nüfus artışı ülkenin güneyinde bulunan Uusimaa bölgesinde yaşanmıştır. Bölge nüfusunda 18,190 kişilik artış meydana gelmiştir. Finlandiya’daki Nüfusa Göre En Büyük Kentsel Alanlar
Kaynak:Finlandiya İstatistik Ofisi Finlandiya’da 2013 yılında, 1,176,976 nüfusu ile ilk sırada gelen en büyük kentsel alan Helsinki’dir. Ülkede 317,316 nüfusu ile Helsinki`yi takip eden ikinci büyük kentsel alan ise Tampere’dir. Yaşa Göre Nüfusun Dağılımı Yaş ve Cinsiyete Göre Nüfus 2012 * 
Kaynak:Finlandiya İstatistik Ofisi, * 2013 verileri henüz açıklanmamıştır. Bölgelere Göre Ön Nüfus İstatistikleri
1) Bölgesel bölünme 1.1.2013, Kaynak:Finlandiya İstatistik Ofisi 2013 yılı Mart ayı istatistiklerine göre; Uusimaa bölgesinde nüfus 17 777 kişi, Pirkanmaa bölgesinde 3 831 kişi artmıştır. Böylece Finlandiya’nın nüfus artışını oluşturan en büyük iki bölge Uusimaa ve Pirkanmaa olmuştur. Nüfusun en fazla azaldığı bölge Güney Savo bölgesi olmuştur (1096 kişi) ve bunu Kainu (613 kişi ) bölgesi ve Laponya (486 kişi) izlemiştir. Nüfüs artışının en fazla yaşandığı belediye 8,584 kişi artışı ile Helsinki olurken, Espoo belediyesinde 4,385 kişi ve Oulu belediyesinde 2,733 kişi artış gözlenmiştir. Nüfusunda en çok düşüş yaşanan belediye Salo belediyesi (425 kişi) olmuştur. Yüklə 1,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||