6 olmosh ravish fe’l olmosh


-sa edi shakli ba’zan -saydi



Yüklə 93,03 Kb.
səhifə39/48
tarix01.01.2022
ölçüsü93,03 Kb.
#107545
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   48
2 5208808312203643257

-sa edi shakli ba’zan -saydi tarzida talaffuz qilinadi va shunday yoziladi.

Shart mayli shakli kerak so’zi bilan kelganda, taxmin-gumon ma’nosini bildiradi. Misol: Tunda yomg'ir yog’sa kerak. Poyezd soat uchda yursa kerak.

-sa qo’shma gaplarda payt ma’nosini ham ifodalaydi. Misol: Bahor kelsa, boshlanar bog'da bulbul xonishi.

4. Maqsad mayli. Harakatning biror maqsadda bajarilishini bildirgan fe’l shakli maqsad mayli deyiladi. Maqsad mayli shakli -moqchi qo’shimchasi yordamida yasaladi. Misol: Erta-indin rejani to'ldirgani haqidagi xushxabarni topshirmoqchi.


MAYL QO’SHIMCHALARINING USLUBIY XUSUSIYATLARI
1. Bordim, bording, bordi; 2. Boray, borgin, borsin; 3. Borsam, borsang, borsa;

4. Bormoqchiman, bormoqchisan, bormoqchisizsingari bormoq fe’lining turli shakllari ma’nosiga e’tibor bering. Bulardan birinchi guruhdagilar bilan ikkinchi, uchinchi va to'rtinchi guruhdagilar zamon ma’nosi bilan farq qiladi. Birinchi guruhdagilar o'tgan zamonni, qolgan guruhdagilar kelasi zamonni bildiradi. Ular o'rtasidagi farq faqat shu bilangina cheklanmaydi.

Yuqoridagi to'rt guruhdagi fe’llar so'zlovchining harakatga bo'lgan munosabatiga ko'ra ham farq qiladi. Birinchi guruhdagi fe’llar harakat-holatni uning bajarilgan vaqti bilan bog'liq holda ifodalaydi. Harakat-holatning bajarilish-bajarilmasligi aniq bilinib turadi.

Ikkinchi guruhdagi fe’llarda harakatni bajarishga buyruq ma’nosi, uchinchi guruhdagi fe’llarda harakatning bajarilish sharti ma’nosi, to’rtinchi guruhda esa harakatning bajarilish ma’nosi ifodalanadi va bu guruhning har qaysisi ana shu ma’nolariga ko'ra o'zaro farqlanadi.
SHAXS-SON SHAKLLARI
Fe’ldan ifodalangan harakat va holatni bajaruvchi shaxsini, bu shaxsning bitta yoki ko‘p ekanligini bildiruvchi shakllar shaxs-son shakllari sanaladi. Masalan, keldim, yozding, boraman.

Akademik litsey ta'rifi:

Fe'ldan ifodalangan harakatning shaxslarga munosabaini bildirgan qo'shimchalarga shaxs-son


Yüklə 93,03 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   48




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin