A research on the application of participatory rural appraisal approach

4.2. Kolaylaştırıcılarla ilgili genel problemler

Kolaylaştırıcıların motivasyonları ile ilgili problemler önceki kısımlarda belirtilmiştir. Kolaylaştırıcıların ikili bir yapısı olduğu izlenmiştir. Kolaylaştırıcıların önemli bir kesimi bir kısım üreticinin kendisini aştığını düşünmekte, bir kısmını ise kendisinden bilgi açısından geri görmekte, bilgi ve yeniliklere açık olmadığını düşünmektedir. Yayımcıların zaman içinde meslek içi eğitimlerin az yapılması veya yapılanların etkili olmaması; kitap, broşür vb. yayınların ellerine geçmemesi, bunlardan daha önemli olarak da belirtildiği gibi başarılı olan veya olmayan arasında hiç bir ayrım yapılmamış olması, daha bilgili olmanın hiç bir yarar getirmemekte olması yayımcıların önemli bir kısmının bilgi ve beceri açısından geri kalmalarına yol açmaktadır. Yayımcıların bir kısmı yeni bir şey öğrenmek için yayın aramak, başkalarına ziyaret yapmak gibi hiç bir çaba göstermemektedir. Halbuki geçim mücadelesi içindeki üreticiler bilgi nerede ise gidip bulmakta girdi satıcıları da bunları ziyaret ederek informasyon aktarmaktadırlar. Hatta bazı üreticiler yurtdışına bile tarım fuarlarına giderek ziyaretler yapmakta, üretim uygulamalarını yerinde görmektedirler. Sonuçta yayımcıların bir kısmı üreticilerden kendilerini geri hissetmekte, artık bunlarla temas etmek istememekte, üreticilerden korkmaktadırlar. Üretici fobisi ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle yayımcıların bir kısmı ısrarla bilgi düzeyleri daha yüksek olan ova köylerine değil dağ köylerine gitmemiz gerektiğini söylemişlerdir. Bazen ise üreticiler geri olarak suçlanmakta, ilgisiz oldukları söylenmektedir. Her iki halde de yayımcıların bir kısmı mesleklerini uygulamak konusunda felç olmuş vaziyettedirler.

5. Projede izleme ve değerlendirme

Kolaylaştırıcıların her oturumdan sonra dolduracakları bir sayfalık bir form geliştirilmiştir. Bu form basitçe köyün adı, toplantı yeri, tarihi, katılan sayısı ve toplantı gündemi, konuşulanlar, varılan sonuçlar, eylem kararları ve geçmiş haftalarda ne gibi eylemlerin gerçekleştirildiği gibi konuları içermektedir. Bu raporun bir sayfayı geçmeyebileceği söylenmiştir. Ancak yalnızca bir kolaylaştırıcı bunları çok düzenli olarak hazırlamış, biri ise bazı oturumlar için hazırlamıştır. Diğerleri hazırlamamıştır. Projenin koordinatörleri (bu eserin yazarları) bu raporlardan izleme ve çalışmalara katkıda bulunmak amacıyla yararlanmak istemişlerse de bu genel olarak gerçekleşmemiştir. Bazı kolaylaştırıcıların bu raporları “denetleniyoruz” düşüncesi ile vermedikleri düşünülmüştür. Kendinden ve çalışmasından emin olan kolaylaştırıcıların raporları hazırladıkları gözlenmiştir. Bu yayımcılarda raporlar sözü edildiği gibi bir rahatsızlık yaratmamıştır.

Koordinatörler bazı toplantılara sık sık (hatta bazı köylerdekinin yaklaşık hepsine) bazılarına da daha seyrek katılarak gelişmeleri izlemeye hatta etkilemeye çalışmışlardır. Kolaylaştırıcıların çoğundan telefon vb. yollarla geri besleme gelmemiştir.

Kolaylaştırıcılarla Tarım İlçe merkezinde iki üç ayda bir toplantı yapılarak gelişmeler gözden geçirilmiş, tartışılarak sorunlar aşılmaya çalışılmıştır. Yöneticiler toplantılara ilgi göstermemiş, biri ise katıldığı bazı toplantılarda da Tarım Bakanlığının işlevinin bittiğini söyleyerek moral kırıcı etki yapmıştır.

6. Köylerde Grup Toplantıları ve Sonuçları

Bu bölümde köylerde yürütülen grup toplantıları, eylem kararları ve sonuçları hakkında bilgiler verilmiştir. Bazı gruplardan istenilen ayrıntıda bilgi kolaylaştırıcıların düzenli veri akışını sağlamaması nedeniyle verilememiştir. Bu bölümün hazırlanmasının bir amacı da KKD çalışmalarında ölçek büyütme ve kurumsallaşma yapmak isteyenlere uygulamadan bazı fikirler verebilmektir. Grup çalışmalarında kolaylaştırıcıların ve katılan uzmanların ve üreticilerin bilgisi içerisinde sorunlara tartışarak birlikte çözüm bulunmaya çalışılmıştır. Bu çalışmalarda bulunan çözümlerin bu paydaşların elde ettikleri ve sahip oldukları bilgi hazinesi içinde kaldığı ve başka daha iyi çözümlerin de mümkün olduğu dikkate alınmalıdır.

6.1. Süleymanlı Köyü Erkek Grubu

1. oturum (12.02.1999)

Tanışma ve Sorun Belirleme

İlk toplantıda kolaylaştırıcı ve araştırmacılar birlikte yer almışlar ve çiftçilere çalışmanın amacı, yürütülüşü ve beklentileri konusunda bilgi verilmiştir. Bu tanışma ve ön bilgilendirmenin ardından çiftçilere sorunlarını öncelik sırasına göre listelemeleri istenmiştir. Belirtilen sorunlar büyük bir kağıda satırlar halinde herkesin göreceği şekilde afiş kalemleri ile yazılmıştır. Sorunların önceliklerinin belirlenmesi için 100 fasulye tanesi bir çiftçiye verilerek sıraladıkları sorunların önemlerine göre kağıt üzerinde karşılarına dağıtması istenmiştir. Daha sonra bütün katılımcılarla tartışılarak ağırlıkların uygun olup olmadığı irdelenmiştir. Bazı taneler yer değiştirilerek, gerekli düzeltmeler katılımcılar arasında uzlaşmaya varılarak yapılmıştır.¹¹ Daha sonra hızla fasulya taneleri sayılarak problemlerin ağırlıkları toplamları 100 olacak şekilde belirlenmiş ve kağıt üzerine yazılmıştır. Bu ağırlıklar esas alınarak tarımsal üretim dönemi de dikkate alınarak çalışma takvimi belirlenmiş ve grup toplantıları yürütülmüştür.

İlk toplantı sonucunda öncelik sırasına göre belirlenen sorunlar aşağıda verilmiştir (Çizelge 6.1).

Çizelge 6.1. Süleymanlı Köyü’nde çiftçilerin belirtmiş oldukları sorunlar ve öncelikleri

Önem sırası	Köyün sorunları	Fasulyelerin dağılımı (%)
1	Yeşilliklerde mantari hastalıklar	16
2	Ova yollarının bozukluğu	11
3	Mandalinlerde sararma	9
4	Gediz Nehri’nin kirliliği	9
5	Sağlık personelinin yetersizliği	8
6	Mandalin ve zeytinde budama	8
7	Taşımalı eğitim sorunu	8
8	Akciğer kanserinin çoğalması	8
9	Zeytinde kanser ve halkalı leke hastalığı	7
10	Silajda bilgi yetersizliği	6
11	Domates virus hastalığı	5
12	Bağlarda bilinçsiz ilaçlama	5
	Toplam	100

Köyün sorunları incelendiğinde bazılarının “sorun” değil başka “sorunlar için olanakların yokluğu” olduğu görülmektedir. Örneğin silajda bilgi yetersizliği yerine silaj yapmayı bilmeme veya yapılan silajların küflenmesi gibi gerçek sorunların yazılması gerekirdi. Burada sorunun ne olduğu tam olarak anlaşılamamaktadır. Kolaylaştırıcı katılımcılara yeni sorular yöneterek bazı sorunların daha iyi belirmesine yol açabilirdi. Sağlık personelinin yetersizliği de benzer şekilde başka sorunları altında gizlemektedir. Köyde bazı sağlık sorunları mı (bu listede ifade edilen akciğer kanseri dışında) vardır? Bu sorunlar belki de sağlık personeli yetersizliğinden değil de yanlış beslemeden kaynaklanabilir. Burada yapılan yanlış şöyle ifade edilebilir. Doktor olmadığı için mi hasta oluyoruz, yoksa mikrop bulaştığı için mi hasta oluyoruz? Şüphesiz sağlık personelinin yeterli olması da bir sorundur, ama burada bunun deşilmemiş olması başka sorunların ve bunların yerel çözümlerinin ortaya çıkmasını gizlemiş olabilir.

Köyün sorunları belirlendikten sonra fırsatlar üzerinde de tartışılmıştır. Bu tartışmaların ardından yapılabilecek olanlar da aşağıdaki gibi sıralanmıştır. Kolaylaştırıcıların sorunlar ile fırsatları karıştırmaması gereklidir. Bu oturumda bu konuda bir problem yoktur.¹²
Çizelge 6.2. Süleymanlı’da Köyün Fırsatları ve Önceliği

Öncelik	Fırsatlar
1	Eski köy deresinin sulamada kullanılması
2	Rızalar mevkiinin tarlalarının sudan kurtarılması
3	Kaynak sularının (içme suyu) değerlendirilmesi
4	Seracılığın geliştirilmesi
5	Sıcak su kaynaklarının değerlendirilmesi

2. oturum (19.02.1999)