A zərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti Niyazi Əlikram oğlu Həsənov Bİznesin strateji İdarə ediLMƏSİ (Dərslik)

XIII FƏSİL.
İnkişaf strategiyası


13.1. Biznesin inkişaf srategiyasının elmi - nəzəri cəhətdən əsaslandırılmış mərhələləri

Biznesin inkişaf strategiyasında, adətən rəqabət üstünlüyü və ya uzunmüddətli "qlobal" məqsədlərə nail olmaq üçün bir plan və ya proqrama bənzər bir məqsəd nəzərdə tutulur. Hər hansı bir şirkətin inkişaf strategiyasını hazırlamaq çox önəmli məsələdir.

Əvvəllər strategiya yalnız hərbi məqsədlər üçün tətbiq edilirdi. Hələ eramızdan əvvəl bir çox dövlətlər hərbi doktrinaları tərtib edərkən strategiya sözündən istifadə etmişlər. Bu "müharibə sənəti" hesab olduğu üçün "Strateji hücum" prinsipinin ifadəsi ilə ilk dəfə olaraq yazılmış və ilkin ehtimal edilir ki, onun vacibliyi hələ o dövürlərdə vurğulanmışdır.
Düşmənin hücumunun zəif yerlərinə görüntü yaratmaq, öz zəifliyinin zamanla müxtəlif təşkilati strategiyalar vasitəsi ilə inkişaf etdirmək, bölmə qoşunlarının təchizatı, xətlərin qorunması bütün bunlar, öz əksini nəzəri cəhətdən tapmışdır.
Şirkətin inkişaf strategiyasının əsl hərbi köklərini nəzərə alaraq, onun əsas tərifi təxminən belədir: şirkətin inkişaf strategiyası uzunmüddətli davranış xətti, şirkətin rəqabət üstünlüyünün saxlanması prinsipinin daimi axtarışı və onun rəhbəriliyi tərəfindən qoyulmasıdır .
Biznesin inkişaf strategiyalarının hansı növləri var?
Demək olar ki, hərbi mövzuya aid iki növ strategiya var: Hücum və müdafiə. Lakin, təcrübə və nəzəriyyəçilər biznesin inkişaf strategiyalarının daha ətraflı təsnifatını verib. M.Porterin inkişaf strategiyalarının təsnifatı ən məşhur yanaşmalardan biri hesab olunur:
- Xərclərin azaldılması strategiyası. Bu model təşkilati davranışın inkişaf strategiyasında nəzərdə tutulur ki, şirkətin inkişaf strategiyası üçün istənilən xərclərin azaldılması mümkünlüyü maksimum olmalıdır ki, rəqabət üstünlüyü yarana bilsin;
- Fərqləndirmə strategiyası− şirkət artmalıdır və ya hətta öz təklifləri ilə yeni istehlak dəyəri yaratmalıdır. Biznesin inkişaf strategiyasında icra üsullarının fərqi yoxdur. Lakin bəzi hallar­da fərqləndirmə strategiyası daha bahalı olduğundan, onun minimuma en­diril­məsi seçimi ilə fərqlənir. Bu strategiyanın istifadəsinə caterpillar şirkətini misal göstərmək olar. Caterpillar şirkəti müştərilərin xidmətini yüksək səviyyədə təmin edil­məsinə nəzarət edir. Fərqləndirmə strategiyası − daha bahalı, minimuma endirilməsi seçimi ilə fərqlənir.
- Diqqət strategiyası. Bu şirkətin inkişaf strategiyasının əsas prinsipidir. Şirkət, zəif və ya güclü rəqiblərin olduğu bazar seqmentlərinin aradan qaldırıl­ma­sını nəzərdə tutur. Bu inkişaf strategiyasında adətən heyətin bazar payı qəsdən azaldılmaya daxil edilir və xərcləri minimuma endirmək üçün fərqlən­dirmə strategiyalarından istifadə edir. İqtisadçı alimlərin bəziləri, təşkilati strategiyalarda öz versiyalarını və ya fantastik adları təklif edirlər. Məsələn: P Draker vaxtilə "sahibkarlığın möcüzəsi" strategiyasını ayırıb, digərləri isə "mavi okean strategiyasını" təklif ediblər.
Hər bir şirkətin inkişaf strategiyasının mərkəzi aşağıdakı suallardan ibarət olmalıdır:
- Hansı idarəetmə qərarı doğrudur?
- Rəqiblərimizdən kimi xüsusi vurğulamaq olar?
- Mənfəəti harda əldə etmək olar?
Vaxtilə tətbiq edilən biznesin inkişaf strategiyalarının qalibi sayılan yüzlərlə ad altında toplanmış Xeroxunin, "Star inkişaf strategiyasının uğurunu təmin edən" bu kitabda, demək olarmı ki, hamı düşünürdü onların tətbiqində həqiqətən nəyisə dəyişmək olar? Yəqin ki, düşünmədən əməl inkişaf strategiya­ları belə bir sadə səbəbdən yaxşı heç nəyə gətirib çıxarmayacaq, onlar şirkətlə­rin bacarıqlarını ehtiyatların müəyyən qurumlar altında idarə edilməsinin məq­sədəuyğun hesab edirlər.
Biznesin inkişaf strategiyasının hazırlanması - çoxmərhələli prosedurdur. Fərdi və ya ayrı - ayrı fəaliyyət üçün təşkil olunmuşdur. Məsələn:
- Mövcud regionların marketinq tədqiqatlarının aparılması sahələri;
- Şirkətin fəaliyyətinin alış analitiki;
- Regionların sosial-iqtisadi inkişaf proqnozuna uyğun şirkətin iştirakı;
- Biznesin inkişaf strategiyasının müəyyən dövr üçün hazırlanması;
- Biznesin fəaliyyətinin planlaşdırılması işlərinin üfüq çərçivəsində hazırlanması;
- Şirkətin biznes - proseslərinin inkişaf strategiyası altında həyata keçrilməsi;
- Biznesin inkişaf strategiyası üçün strateji xəritənin hazırlanması.
Biznesin inkişaf strategiyasının kopyalanması və ya mənimsəniləməsi olma­dan birini digərindən ayıra bilmərik. Bir şirkətin inkişaf strategiyasına əsasla­naraq digərləri bu strategiyadan istifadə edərlərsə, yalnız inkişaf edə bilərlər. Etalon strategiyalar şirkətlərin artımı üçün dörd müxtəlif yanaşmaları əks etdirir və aşağıdakı elementlərin vəziyyətinin dəyişməsi ilə bağlıdır:
- məhsul;
- market;
- sənaye;
- sahənin daxilində şirkətin vəziyyəti;
- texnologiyalar.
Bu beş elementlərin hər biri iki vəziyyətdən birində ola bilər: Yeni vəziyyəti və mövcud vəziyyəti.
Birinci qrup - strategiyada toplanmış artım.
Bu qrupa dəyişən məhsul və bazarlar daxildir və digər üç elementlərə təsir etməyən strategiyalar vardır. Yəni, şirkət məhsulun inkişafında və ya sənayedə dəyişmədən artım almaq mümkündür. Bazar strategiyası yeni bazara keçidin mövcud bazarda, ya da öz vəziyyətinin yaxşılaşdırılması imkanlarının axtarışını nəzərdə tutur.
Aşağıdakı tiplərə strategiyasının doğru toplanmış artımı aiddir:
- Bazar mövqeyini gücləndirmək üçün strategiya: şirkət mövcud bazarda ən yaxşı mövqe qazanmaq üçün bütün ehtiyyatlarını yönəldir. Bu strategiyanın həyata keçirilməsi üçün böyük marketinq səyləri tələb olunur. Bu strategiya həmçinin "üfüqi inteqrasiya" (rəqiblər üzərində nəzarət) həyata keçirilməsi üçün imkan yaradır.
- Bazarın inkişaf strategiyası: artıq istehsal edilən məhsul üçün yeni bazarların tapılmasından ibarətdir.
- Məhsulun inkişaf strategiyası: müəyyən bazarlarda yeni bir məhsulun və onun istehsalı, təşviqi ilə şirkətin artımı bura daxildir.
İkinci qrup − inteqrasiyanın artım strategiyası.
Bu qrupa yeni qurumların əlavə edilməsi yolu ilə tələb edilən şirkətin genişləndirilməsi daxildir. Şirkətin genişləndirilməsi yolu ilə alınan mülkiyyət, eyni zamanda, daxildən artım inteqrasiya strategiyasını həyata keçirə bilər. Bu zaman hər iki halda şirkətin vəziyyətinin dəyişməsi sahənin daxilində baş verir.
İnteqrasiya artım strategiyasının növləri aşağıdakılardır:
- Geriyə şaquli inteqrasiya strategiyası: Tədarükçüləri üzərində nəzarətin gücləndirilməsi hesabına təchizatı həyata keçirən törəmə strukturların yaradıl­ması və biznesin artımına yönəlməsi nəzərdə tutulur. Bu strategiyanın həyata keçirilməsi üçün əmtəələrin və maliyyə ehtiyyatlarının tədarükçüləri, qiymət dəyişkənliyi ilə bağlı asılılığının azalmasına müsbət təsir göstərə bilər (bu zaman tədarük xərclərinin mərkəzi, şirkət üçün gəlir mərkəzinə çevrilə bilər).
-İrəli şaquli inteqrasiya strategiyası: paylanması və satışı (şirkət ilə isteh­lak­çı arasında olan qurumlar üzərində) sistemi üzərində nəzarətin gücləndiril­mə­si hesabına şirkətin artması ifadə olunur. Belə strategiya o hallarda əlveriş­li­dir ki, vasitəçilik xidmətləri daim genişlənir, kifayət qədər keyfiyyətlidir. La­kin onun keyfiyyətsiz ola biləcəyi də istisna edilmir.
- Üçüncü qrup - çoxsahəli inkişaf strategiyası: Bu strategiya o halda həyata keçirilir ki, şirkət bu bazarda bu məhsul ilə sahənin çərçivəsində fəaliyyətini həyata keçirsin.
Çoxsahəli inkişaf strategiyasının növləri aşağıdakılardır:
a) mərkəzi diversifikasiya strategiyası: mövcud biznes çərçivəsində yeni məhsulların (və ya xidmət) istehsalı üçün əlavə imkanlar axtarışında olan istifadəçilərdir. Bu cür yanaşma ilə mövcud istehsalın mərkəzi özəyi qalır, güclü tərəfləri və ya digər şirkətin istifadə etdiyi texnologiyalara əsaslanaraq, mənimsənilmiş bazarın imkanları yenidən yaranır.
b) üfüqi diversifikasiya strategiyası: yeni texnologiya tələb edən yeni məhsulların mövcud bazarda artım imkanlarının axtarışını nəzərdə tutur. Bu strategiya şirkətin imkanlarını və mövcud ehtiyyatlardan istifadə ilə bağlı olmayan məhsulların istehsalı üçün texnoloji baxımdan belə bir tələbi irəli sürür. Yeni məhsul istehlakçı tələbinə cavab verən əsas məhsul olmalıdır.
-c) kanqomerativ strategiyası: şirkətin yeni bazarları artıq istehsalı həyata keçirməyi planlaşdırır.
Dördüncü qrup – Strategiyanın azaldılması.
Bu strategiyanın artımı uzun müddət sonra iqtisadiyyatda tənəzzülün və fundamental dəyişikliklərin dövrünü, ya da yenidən qruplaşmayan qüvvələrin zəruriliyi ilə bağlı səmərəliliyin artırılması zərurəti ilə şərtlənir. Bəzən bu strategiyanın reallaşması firma üçün ağrısız keçirilir. Lakin dəqiq anlamaq lazımdır ki, əksər hallarda yenilənmə və ümumi sürətləndirilmə - biznesin inkişafı üçün qarşılıqlı prosesləri inkar edir.
Strategiyaların azaldılmasının növləri aşağıdakılardır:
1). Strategiyanın aradan qaldırılması. Hazırda strategiyanın azaldılma­sı­nın məhdudlaşdırılması zamanı şirkət vaxt keçdikcə özünün gələcək biznesini apara bilər.
2). “Məhsul yığımı” strategiyası. Qısamüddətli perspektivdə olan uzunmüd­dətli planları və maksimum gəlir əldə etməsini nəzərdə tutur. Satmaq əsas deyil, perspektivsiz biznes barəsində tətbiq edilə biləndir, lakin "məhsulu yığmaq" olar.
3). Strategiya məhsul yığımı və satışı mövcud məhsul istehsalının (alınması üçün xərclərin azaldılması və işçi qüvvəsi) azaldılmasını nəzərdə tutur.
4). Strategiyanın azaldılması. Şirkət bağlanır və ya uzunmüddətli iş hüdudlarının dəyişdirilməsi üçün o bölmələrinin birini (sahələrini) satmağı qarşıya məqsəd qoyur. Bəzən bu strategiya çoxsahəli şirkətləri digərlərinə nis­bətən zəif istiqamətləndirir. Eyni zamanda, strategiya ehtiyyatları daha inkişaf etmiş və ya başqa işə başlamaq yeni biznesin inkişafı üçün lazım olduğu halda tətbiq oluna bilər.
5). Xərclərin azaldılması strategiyası: bu strategiyanın ideya mərkəzi, xərc­lərin azaldılması üzrə tədbirlərin həyata keçirilməsi və məsrəflərin azaldıl­ma­sı imkanlarının axtarışı, həyata keçirilməsi, istehsal xərc­lərinin azaldılması ilə məhsuldarlığın artması, və s. ilə bağlıdır. Bu strategi­yanın həyata keçrilməsi müvəqqəti və ya qısamüddətli tədbirlər xarakterini daşıyır.
İnkişaf şirkətin istənilən vəziyyətinin formalaşması prosedu­rudur və şirkətin inkişaf strategiyası kimi xarakterizə olunur: Strateji xəritə vasitəsilə və cədvəllərin KPI şirkətin məqsədlərinin müəyyənləşdirilməsi, müşahidə missiyasını vizual hala gətrilməsi kimi nəzərdə tutulur. Güclü və zəif tərəflərin nivilirdə nəzərə alınmayan təhlükələrin maksimum imkanlar əldə etmək üçün istifadə edilməsi üzrə konkret tədbirlər planıdır. Strategiyasının hazırlanmasının məqsədi – biznes ilə daha məhsuldar və səmərəli məşğul olmaq anlamına gəlir.
Biznes inkişaf strategiyasının hazırlanması prosesində aşağıdakı vəzifələr öz səmərəli həllini tapır:
- Biznesin yüksək səmərəli istiqamətlərinin ayrılması. Yeni və ya mövcud mövqeyin güclənməsi, azad bazarda olan səmərəsiz fəaliyyət növlərinin alınması;
- İdarəetmə prinsiplərinin formalaşması;
- Rəqabətli üstünlüklərə nail olmaq üçün biznes istiqamətlərinin optimallaşdırılması;
- İnvestisiya üçün ən cəlbedici prioritet istiqamətləri müəyyən etmək;
- Şirkətin missiyasının hazırlanması, KPI, strateji xəritələrin məqsədinə uyğun obrazın formalaşması;
- İnkişaf strategiyasının həyata keçrilməsi planının yaradılması.
İnkişaf strategiyasının hazırlanmasını özündə birləşdirir:
- Strategiyanın müəyənləşdirilməsi, işin qaydası, müddətləri;
- Şirkətin ali rəhbərliyinin biznes və strateji məqsədlərinin formalaşması;
- Xarici mühitin təhlili, sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi zamanı qarşıya qoyulan məqsədlərə nail olmaq üçün bazarların müəyyən etdiyi çərçivədə həyata keçirilməsi;
- Güclü və zəif tərəflərin, imkan və təhlükələrin qiymətləndirilməsi, şirkətin biznesinin prioritet növlərinin aşkarlanması;
- Biznes seqmentləri əvvəlki mərhələdə seçilmiş hər biri üçün bazarında vəziyyətin təhlili, inkişaf proqnozu;
- Optimallaşdırılmış biznes-portfelinin formalaşması şirkətin potensial maraqlı istiqamətlərindən biri kimi;
- Korporativ mərkəzin rolunu və şirkətin portfelinə daxil olan ayrı-ayrı biznes bölmələrinin müstəqillik dərəcəsinin müəyyənləşdirilməsi.
Şirkətin biznesinin inkişaf strategiyasının hazırlanması. Strategiya şir­kətin uzunmüddətli uğurunu müəyyənləşdirir. Şirkətin biznesinin inkişaf stra­tegiyasının hazırlanması, onun istənilən vəziyyətinə uyğun çıxış yollarının və inki­şafının hazırlanması prosedurudur: Missiya, məqsəd və (xəritələrdə səmə­rəliliyinin əsas göstəricilərinin hesablanması şirkətin məqsədləri) konkret təd­birlər əsasında imkanların əldə edilməsi üçün güclü, yaxud zəif tərəfin istifadəsi üzrə xüsusi fəaliyyətdir və bunlar aşağıdakılardır:
1. Strategiyanın hazırlanması məqsədi − idarəetmə qərarlarının qəbul edilməsi hesabına personalın təlimi və biznesin idarə edilməsini artırmaqdır;
2. Vəzifələrin həlli;
- şirkətin gələcək fəaliyyət tərzinin formalaşdırılması;
- missiya və məqsədləri, göstəricilər əsasında hesablama xəritəsinin hazırlanması;
- 5 il üçün strategiyanın həyata keçirilməsi planının işlənib hazırlanması;
- 1-ci il üçün plan - qrafik strategiyanın hazırlanması.
Biznesin inkişaf strategiyanın hazırlanması zamanı aşağıdakılar müəyyən olunur:
- şirkətin fəaliyyətində güclü və zəif tərəflərin əhəmiyyəti;
- nail olmaq və cəlbedici imkanlar və təhlükələr;
- güclü və zəif tərəflər arasında səbəb-nəticə əlaqəsi, təhdid imkanları;
- güclü tərəflərin və zəif tərəflərin imkanlara nisbəti, güclü tərəflərin və zəif tərəflərin təhdidlərə nisbəti əsasında qərarların xəritəsi;
- şirkətin inkişafının strateji, ortamüddətli və operativ məqsədləri;
- müxtəlif dövrləri xarakterizə edən göstəricilərin məqsədləri;
- ardıcıllıq və ağır qərarların yerinə yetirilməsi, əmtəə və icraçılar.
3. Şirkətin inkişaf strategiyasının hazırlanması texnologiyası:
İlkin mərhələdə, strategiyanı hazırlamaq və təqdim etmək üçün şirkətin əmri ilə işçi qrupu yaradılmalıdır.
I mərhələdə, biznesin inkişaf strategiyasının hazırlanması güclü, zəif tərəflərin müəyyən edilməsi şirkətin daxili sisteminin, xüsusi şablon əsasında müstəqil ekspertizası aparılır.
II mərhələdə, biznesin inkişaf strategiyasının hazırlanması şirkətin xarici mühitində biznesin inkişafı imkanları və təhlükələri müəyyənləşir.
III mərhələ biznesin inkişaf strategiyasının hazırlanması ekspertin qiymət strategiyasının hazırlanması, birgə müşavirədə ekspertləri müəyyən etməsi ki, hansı ümumi siyahının təqdim etdiyi həqiqətlərə əsaslanaraq, güclü (zəif) tərəflərin imkanları, təhdid və müxtəlif parametrlər üzrə onların təsnifləşdirilməsidir. Nəticədə təsnifləşdirilmiş siyahı əsasında, hər bir kateqoriya üzrə bir ifadə seçilir, qalanları isə azlıqları ifadə edir. Sonda ekspert qiymətlən­dirilməsi həyata keçirilir və bu müstəqil olur, yığılır, sistemləşdirilir və təhlil edilir. Orta hesab və ya orta çəki (0-dan 1 ilədək) nəzərə alınmaqla hər bir ekspert, yekun qiymətləndirmə aparır.
Üçüncü mərhələnin nəticəsinin siyahısı sonradan verilən qərar əsasında hakimiyyətdə olacaq.
IV mərhələ, biznesin inkişaf strategiyasının hazırlanması zamanı şablona uyğun səbəblərə əsasən təhlil əlaqələrin qurulmasıdır. Hazırlanmış şablona uyğun səbəblərə əsasən təhlil əlaqələrin hazırlanması və qiymətləndirilməsi üçün hər bir ekspert eşidilir. Ümumi qaydada, iki obyekt arasında bu mərhələdə qaydalar müəyyənləşdirilir.
V mərhələ, biznesin inkişaf strategiyasının hazırlanması biznesin inkişafında səbəblərə əsasən təhlili aparılır və əlaqələrin qurulması imkanları araşdırılır. Güclü tərəflərin arasında yaranan əlaqələr müəyyən edilir. Bu mərhələdə ekspertlərlə birgə müşavirə keçirilir və onlar birlikdə aparılmış müəyyən təhlilin nəticələrinə uyğun qərar qəbul edirlir.
VI mərhələ, biznesin inkişaf strategiyasının hazırlanması şablon matrislərin mümkün həllinin qiymətləndirilməsidir. Bu mərhələdə, mümkün həll yolları masa üzərində hazırlanır və onların fikrincə tək şirkətlərin möv­cud­luğunu müəyyən bir və ya bir başqa faktor arasında əlaqə” –“ bir qəfəs "+ " işarəsi qoyulması kimi qiymətləndirilir. Yaddan çıxarmaq lazım deyil ki, bu yalnız bir boş işarədir.
VII mərhələdə, biznesin inkişaf strategiyasının hazırlanması matrisaların kəsişməsində sətir və sütunlardan istifadə olunur. Mümkün qərarların ekspert qiymətləndirilməsi, ekspertlər tərəfidən əvvəlcədən müəyyən edilir sonra yığıncaq keçirilir.
VIII mərhələdə, biznesin inkişaf strategiyasının hazırlanması zamanı ba­lans hesablanılır və gücləndirilməsi zəifləməsi və ya həddindən artıq ehti­yat­ladan istifadə ümidləri güclü tövsiyələrin formalaşmasının iddiasıdır. Mümkün həllərin sayı aşkar həllərin sayında faiz nisbəti kimi müəyyən edilmişdir.
IX mərhələdə, biznesin inkişaf strategiyasının hazırlanması güclü tərəflərin müəyyən edilməsi üçün beyin hücümu lazımdır. Nəticələrin toplusuna uyğun olaraq qərarlar qəbul edilir.
X mərhələdə, biznesin inkişaf strategiyasının hazırlanması güclü tərəflər və təhlükələri müəyyən etmək üçün beyin hücümu lazımdır. Nəticələrin toplusuna uyğun olaraq qərarlar qəbul edilir.
Bu nəticələri əldə etmək üçün aşağıdakı suallara cavab vermək lazımdır:
1. Yaranmış təhlükənin qarşısını almaq üçün hansı güclü tərəfdən istifadə etmək olar?
2. Əgər təhlükə yaranıbsa nə etməli?
3. Əgər təhlükə varsa, güclü tərəf üçün yox, zəif tərəf üçün nə etmək lazımdır?
XI mərhələdə, biznesin inkişaf strategiyasının hazırlanması güclü tərəfləri və imkanları müəyyən etmək üçün beyin hücümu lazımdır. Nəticələrin toplusuna uyğun olaraq qərarlar qəbul edilir.
Bu nəticələrin əldə olunması üçün aşağıdakı suallara cavab vermək lazımdır:
1) zəif tərəf güclü olmaq üçün hansı imkanlardan istifadə etməlidir?
2) zəif tərəfin imkanlarının həyata keçirilməsi üçün nə mane olur?
XII mərhələdə, biznesin inkişaf strategiyasının hazırlanması zəif tərəflərin və təhlükələri müəyyən etmək üçün beyin hücümu lazımdır. Nəticələrin toplusuna uyğun olaraq qərarlar qəbul edilir. Bu nəticənin əldə olunması üçün aşağıdakı, suallara cavab vermək lazımdır:
1. Bir təhlükənin qarşısını almaq üçün bunun zəifliyi ilə nə etmək lazımdır?
2. Zəif tərəfin təhdidi zamanı nə etməli?
XIII mərhələdə, biznesin inkişaf strategiyasının hazırlanması qərarları ilə həll olunması istiqamətində matrisin formalaşması.
XIV mərhələ, biznesin inkişaf strategiyasının hazırlanması müəssi­sənin strateji, uzunmüddətli və qısamüddətli məqsədləri, dəyərləri, rəhbər prinsipləri, missiyanın hazırlanmasıdır.
Şirkətin əhəmiyyətli töhfəsi, şirkətin qlobal təyinatını necə, hansı ölkənin, regionun, sahənin inkişafında sosialyönümlü olmalıdır?
Şirkətin missiyası:
Missiya şirkətin fəaliyyətinin əsas məqsədini, onun mövcudluğunun səbəblərini, onun ictimai-sosial əhəmiyyətini dəqiq ifadə edir. Hazırda bazarda, demək olar ki, bütün şirkətlər, rəsmi olaraq öz missiyasını yazılı hazırlayır. Missiyanın planlaşdırması zamanı hazır məhsullar və ya xidmətlərin marketinq tədqiqatları əsasında şirkətin bütün fəaliyyəti müəyyən edirlir.
Şirkətin dəyərləri - şirkətin əsas istiqamətlərini bildirir.
Şirkətin rəhbər prinsipləri: şirkət öz məqsədlərinə nail olmaq üçün nə varsa istifadə etməyi nəzərdə tutur.
Şirkətin strateji xəritəsi (SX) vahid formaya uyğun olaraq formalaşır. Strategiya xəritəsində təşkilatın strateji məqsədləri və əsas səbəbi tədqiqata uyğun onların arasında əlaqələri kəsilmiş, müştəri, maliyyə, daxili və heyətin perspektivi göstərilməlidir.
Müəyyən bölmələr üzrə xəritədə strategiyanın məqsədlərinin sayı çox olmamalıdır. Səbəb əsasında münasib əlaqələrin sayı minimal olmalıdır. Xəritədə strategiyanın və funksiyaya uyğun proseslərin təşkili istiqamətində, həyata keçiriləcək layihələri qabaqcadan bəyan etmək olmaz. Məqsədlərin ümumiləşmiş xarakteri olmalıdır. Hesablama üzrə xəritə bütövlükdə şirkətin növbəti formasına uyğun olaraq formalaşır. Bu hesablama strateji xəritədə təşkilatın strateji məqsədləri (strategiyasının xəritəsinə köçürülür) ölçülən göstəricilərin düzgün olduğu zaman strateji məqsədlərə nail olmaq mümkündür.Məqsədli meyarlar strateji məqsədlərə nail olmaq üçün planlaşdırılan dövrlərdə birinci səviyyəli biznes prosesi ilə birləşdirilməsini, detallaşdırılmasını göstərir.
XV mərhələdə, biznesin inkişaf strategiyasının hazırlanması zamanı ortamüddətli, uzunmüddətli strateji zaman müəyyən edilir və qərarlar həyata keçirilir. Təkrar təhlil aparmaq, strateji tədbirlərin (eyni tədbirlərə çatmaq üçün müxtəlif imkanlardan istifadə etmək lazımdır və ya əl ilə İnternetdə axtarış nəzərdə tutulur) və tətbiqi layihənin rəhbərini müəyyən etmək lazımdır ki, tədbirlərin yerinə yetirilməsini qiymətləndirmək olsun.
XVI mərhələdə, biznesin inkişaf strategiyasının hazırlanması zamanı qərarlarının həyata keçirilməsinin ardıcıllığının müəyyən edilməsi bu mərhələdə başa çatır. Ardıcıl qərarların həyata keçirilməsi üçün quraşdırılmış səbəblər üzrə müəyyənləşdirməyə əsaslanan ekspert qiymətləndirilməsinin vacibliyi və cəlbediciliyidir.
XVII mərhələdə, biznesin inkişaf strategiyasının hazırlanması strategiya ardıcıllığının təhlükələrinin qarşısını almaq üçün tədbirlər həyata keçirir. Ardıcıllığı məqsədlər ağacı əsasında əlaqələr müəyyən edilərək hazırlanır.
XVIII mərhələdə, biznesin inkişaf strategiyasında balans ehtiyyatları və müddət hazırlanır. Balans prosedurunun mahiyyət inkişafı və cari fəaliyyəti haqqında sıralama əsasında bölmələrin rəhbərləri tərəfindən düzəlişlər edilir.
XIX mərhələdə, biznesin inkişaf strategiyasında sifariş strategiyasının inkişaf mərhələsi və konsepsiyası qəbul olunub. Zəruri halda, təşkilati strukturu dəyişdirmək üçün təkliflər verilir. Şirkətin seçimi biznesin inkişaf strategiyala­rına əsaslandırılmalıdır.