Abulqosimov m. H., Umarov a. T., Qulmatov a. A. Institusional iqtisodiyot

Ekstreal vaziyatlar
– mulk huquqini qayta taqsimlashni qonunning qabul 
qilinishi natijasida zarar ko‗rgan tomonlarni xufyona harakat qilishga undaydigan 
holat.
 
Xufyona iqtisodiyot
– bu jamiyat tomonidan nazorat qilinmaydigan tovar 
moddiy boyliklar va xizmatlarning harajati. Alohida fuqarolar va ijtimoiy guruhlar 
o‗rtasidagi davlat boshqaruv organlaridan yashirinadigan ijtimoiy-iqtisodiy 
munosabatlarni ham ifodalaydi. 
Rasmiy iqtisodiyot
– bu davlat tomonidan kuzatiladigan va nazorat qilinishi 
mumkin bo‗lgan iqtisodiyot. 
Yashirish yoki norasmiy iqtisodiyot
– rasmiy hisobotlarda va rasmiy 
shartnomalarda aks ettirilmaydigan xo‗jalik munosabatlari yig‗indisi. 
Korrupsiya – 
lotincha (corruptio) so‗zidan olingan bo‗lib, buzilish degan 
ma‘noni anglatadi. korrupsiya – xavfsizlikka tahdid soluvchi hodisa va xufyona 
iqtisodiyotning ko‗rinishidir. 
MAVZUGA DOIR AMALIY MISOLLAR VA KЕYSLAR: 
 
1–misol. 
Mamlakatning noqonuniy sektoriga nimalar kirishi va ular asosan 
soliqdan qochishga urinishlari haqida bilsangiz kerak. ―San‘at‖ firmasi san‘atkorlar 
konsert dasturlarini tashkil qilish bilan shug‗ullanadi va ular odatda negadir 
konsert dasturlari uchun biletlarni belgilangan narxdan 1,5-2 barobarga 
qimmatroqqa ―qora‖ bozorda sotadi. Bu holat qanday salbiy oqibatlarga olib 
kelishi mumkin?
Javob, 
―San‘at‖ firmasiga bo‗lgan ishochni yo‗qolib borishiga olib keladi. 
2-misol.
Davlatning iqtisodiyoti quyidagi ma‘lumotlar orqali ifodalangan: 
Ko‗rsatkichlar 
Pul birliklari 
YaIM 
600 
Uy xo‗jaliklari iste‘moli 
320 
Sof investitsiyalar hajmi 
110 

---

396 
Davlat xarajatlari 
90 
Eksport 
120 
Import 
90 
Budjetga tushuvchi bevosita soliqlar hajmi
40 
Bilvosita soliqlar hajmi 
30 
Tadbirkorlarga subsidiyalar
25