Ajiniyoz nomidagi nukus davlat pedagogika instituti

Asosiy adabiyotlar
1. M.Hamroyev, D.Muhamedova, D.Shodmonqulova, X.G‘ulomova, Sh.Yo‘ldosheva. Ona tili. (darslik) MOLIYa- IQTISOD, Toshkent, 2007-yil. 81.633.1 U-6793(10ta)
2. R.Ikromova, D.Muhamedova, M.Hamrayev. Ona tilidan mashqlar to’plami. (o’quv qo’llanma) TDPU, -Toshkent, 2009-yil. 81.663.1137 921993(60 ta)
3. M.Hamrayev. Ona tilidan jadvalli mashqlar to’plami. Nizomiy nomidagi TDPU, T., 2019-yil.(60 ta)
4. М.Кенжаева, О.Курбонова. Она тили укитиш методикаси. Молияиктисод, Тошкент-2021.s

AMALIY MASHG`ULOT-6

Mavzu: Ona tilida tinish belgilarining ishlatilishi
Tinish belgilarining yozma nutqda qo‘llanish qoidalarini o‘rga nuvchi bo‘lim punktuatsiya deyiladi. Savodxon bo‘lish, yozuv madaniyatini egallash uchun tinish belgilarini to‘g‘ri qo‘llay bilish kerak.
O‘zbek tilida 10 ta tinish belgisi mavjud.
Topshiriq .Mashqni ko‘chiring. 1- va 3-gaplardagi tirening, 2- va 4-gaplardagi chiziqchaning ishlatilishiga diqqat qiling.
1. Navoiy fi kricha, Vatanni tark etmoq – ranji g‘urbat, alamga to‘la ayriliq.
2. Navoiy “Lison ut-tayr ” dostonida usturlob (teleskop) haqida ma’lumot beradi. Usturlob bu asar yozilgandan 100 yil keyin yaratilgan, demak, Navoiyning boy fantaziyasi (xayoloti)ga shak-shubha yo‘q. (O. Madayev. “Navoiy suhbatlari” )
3. Vatanning vayronasi – umrning g‘amxonasi. (Maqol)
4. El-u yurting bo‘lmasa, oy-u kuning bo‘lmasin. (Maqol)
Topshiriq .Hikmatni yozing, undagi tire va chiziqchaning qo‘yilishiga e’tibor bering.
Uquv ko‘rki – bilim, bu til ko‘rki – so‘z,
Kishi ko‘rki – yuz-u, bu yuz ko‘rki – ko‘z. (Yusuf Xos Hojib)
Topshiriq .Uyga vazifa. Boshqa shahar yoki qishloqda yashayotgan tengdoshingiz ga maktub yozing. Maktubingizda o‘z joyingizda amalga oshirilayotgan bunyodkorlik va yaratuvchanlik ishlari haqida gapiring.
Topshiriq .Quyidagi belgilar // o‘rniga zarur tinish belgisini qo‘yib, gaplarni ko‘chiring. Qo‘yiladigan belgining nima sababdan ishlatilayotganiga diqqat qiling.
1. To‘ti olti kun deganda podsho saroyiga yetib kelibdi // (“Uch og‘a-ini botirlar ” ertagidan)
2. To‘qayda bir yirtqich sher bor edi // Vahshatda osmon sheridek qo‘rqmas edi // (Navoiy. “Sher bilan durroj” hikoyati)
3. Bola // Bolaning ko‘ngli – poshsho // (Oybek)
Tire (–) bilan chiziqcha ( - )ni farqlash lozim. Tire tinish belgisi, chiziqcha (defi s) esa imlo qoidalarida o‘rganiladigan belgidir.