№
|
Sintaktik aloqalar-ni ifodalovchi vosi-talarning turlari va xususiyatlari
|
Biriktiruvchi vositalarning turlari va morfalogik ko’rsatkichlari
| Misollar |
1.
|
So’z shakli. Bir so’zning boshqa so’zga bog’lanishini ko’rsatadi. Grammatik ma’noni bildiradi
|
Shakliy-grammatik vositalar:
A)kelishik affikslari: -ga, -ning, -ni, -da, -dan
B)egalik affikslari: -im, -ing, -i,- ingiz, -imiz
V)shaxs-son affikslari: - m,-k,-ing, -ingiz
|
Maktabga bormoq; uydan chiqmoq; jurnalni o’qimoq
Mening kitobim; sening ukang; uning daftari
Men keldim; biz keldik; siz keldingiz
|
2.
| Yordamchi so’zlar
Kelishik affikslariga o’xshash funktsiyani baja-radi. Otni fe’lga bog’laydi.
|
Leksik-grammatik vositalar:
A) ko’makchilar: bilan, uchun, kabi, singari
B)bog’lovchilar: (uyu-shiq bo’laklarni va gaplarni bog’laydi)
V)bog’lamalar: edi, bo’ldi (ega va kesimni bog’laydi)
|
Diqqat bilan tinglamoq. O’quvchilar uchun olmoq
Dadam fermer edi, hozir rais bo’ldi.
|
3.
| So’z tartibi
So’zning sintaktik vazi-fasi maxsus ko’rsatkich-lari bilan ifodalanma-ganda, tartib bosh rolni o’ynaydi. Tartib o’zgarsa, grammatik vazifa ham o’zgaradi
|
Joylashishi
|
Qizil qalam.- Qalam qizil
Sovuq suv. – Suv sovuq
Qalin daftar. – Daftar qalin.
|
4.
| Ohang
Pauzaning o’zgarishi birikmaning bog’lanishini o’zgartiradi
| |
