Anadolu üNİversitesi yayini no: 2900 AÇIKÖĞretim faküLtesi yayini no: 1857

İİçilerin Sendikaya Katılma Nedenleri

İİçilerin sendikaya katılma nedenleri birbirinden çok farklı olabilir. Ancak çalıİan- ların çoğunluğu üye olmak koİuluyla bazı yararlar elde edebileceklerine inandık- ları için sendikaya üye olmaktadır. Buna bağlı olarak, iİçilerin sendikalara üye ol- ma nedenlerini birkaç baİlık hâlinde genellemek mümkündür (Bingöl, 2003, ss.390- 391; De Cenzo; Robbins, 1999, ss. 483-484).

1. 
   Ekonomik Yararlar: Sendikalar, iİverenle yaptıkları toplu pazarlıklar sonu-
   

cunda üyelerine, bireysel olarak pazarlık yapan iİçilere göre genellikle daha yük- sek ücretler ve sosyal haklar sağlamaktadırlar. Özellikle genel ekonomik koİulla- rın olumsuz olduğu durumlarda, çalıİanları sendikaya üye olmaya iten en önemli neden ekonomik faktörler olmaktadır. Ekonomik ve sosyal bir güç olarak kabul edilen sendika, iİçinin refahını arttırmak ya da en azından mevcut durumunu ko- rumak için mücadele etmektedir. Sendikaların bu iİlevi çalıİanların sendikaya üye olma isteğini arttırmaktadır.

2. 
   İİ Güvencesi: Sendikalar, iİverenle yaptıkları toplu iİ sözleİmelerine çalıİan-
   

ların iİten çıkarılma koİullarını zorlaİtırıcı hükümler koyma yönünde mücadele ver- mektedirler. Sendikaların, yönetimin iİe alma, terİ ve iİten çıkarmadaki keyİ tutu- munu sınırladığı düİüncesi çalıİanlara bir güvence teİkil etmektedir. Bu nedenle, iİ güvencesi çalıİanların sendikaya üye olmalarında önemli rol oynamaktadır.

3. 
   Yönettimin Tuttumuna Karİı Güvence: Sendikalı olma, çalıİanlara yönetimle
   

iliİkilerinde ek bir güvenlik ve destek sağlamaktadır. Sendikalar, iİçileri yönetimin haksız ve keyİ tutumuna karİı koruyacak mekanizmaların kurulması için iİverene baskı yapmaktadırlar. Örneğin, üçüncü tarafın ara buluculuğu ya da disiplin kurul- ları, çalıİanlara iİi hakkında duygularını özgürce ifade edebilme ve uygun görme- diği tutumlar karİısında itiraz etme imkânı vermektedir.

4. 
   Sosyal İhttiyaçları Karİılama: Sendikalar, iİçilere yeni ilgi kaynaklarını, boİ
   

zamanlarını değerlendirme imkânı sağlarken statü, tanınma ve bir gruba ait olma arzularını da tatmin etme olanağı yaratmaktadır. Sendika üyeliği sayesinde iİçiler, daha iyi tanınmıİ olma ve benzer arzulara, ilgilere, sorunlara ve sıkıntılara sahip di-

ğer kiİilerle dostluk kurma fırsatı bulmaktadır.

İİçilerin sendikaya katılmalarının en önemli nedenleri arasında ekonomik çıkarlarını geliİtirmek, iİ güvencesi sağlamak, yönetimin haksız uygulamalarına karİı korunmak ve sosyal ihtiyaçlarını karİılamak gelmektedir.

5. 
   Sendikanın Sunduğu Hizmettlerden Yararlanma: İİçiler, sendikaların üye- lerine direkt sağladığı bazı yararlar nedeniyle de sendikaya üye olmak istemekte- dir. Özellikle Avrupa ülkelerinde birçok sendika, üyeleri ve onların aileleri için ki- İisel yarar ve hizmetler sunabilmektedir. Örneğin tatil olanakları, klinikler, huku- ki yardım, ev kiralama, kreİler, düİük faizle kredi temin etme, spor yapma ola- nakları gibi. Sendikaların sundukları yarar ve hizmetler, iİçilerin sendikaya üye olmalarını özendirebilmektedir.
   

Sendikaların Türleri

Sendikaların örgütlenme modelleri her ülkede farklılık göstermekle ve her ülkenin kendine özgü ekonomik, siyasi ve yasal koİullarına bağlı olarak oluİmakla birlik- te genel olarak sendikalar meslek, iİ yeri ve iİ kolu esasına göre örgütlenmekte- dirler. Ayrıca sendikalar faaliyetlerinde koordinasyon, iİ birliği ve merkezîleİme sağlayabilmek için bir araya gelerek üst örgütler oluİturmaktadırlar. Üst örgütler arasında birlik, federasyon ve konfederasyon bulunmaktadır.

İİ Yeri Sendikaları: Aynı iİ yerinde çalıİan iİçileri bir araya getiren ve faaliyeti o

iİ yeri ile sınırlı olan sendikalardır. İİ yeri sendikalarının kurulmasında, iİçilerin bü- yük iİletmelerde yoğunlaİması önemli rol oynamıİtır. Bu sendikacılık tipinin sendi- kalararası rekabete yol açtığı ve iİçilerin çıkarlarının etkin biçimde korunmasına en- gel olduğu ileri sürülmektedir. İİ yeri sendikacılığı ABD ve Japonya’da yaygındır.

Meslek Sendikaları: İİ kolu ve iİ yeri ayrımı yapmaksızın aynı meslekte çalıİan

iİçileri bir araya getiren sendikalardır. Örnek olarak elektrikçiler sendikası ve ma- rangozlar sendikası gibi. Meslek sendikaları, sendikacılığın doğuİu ve geliİimini izleyen ilk yıllarda, az sayıda ancak yüksek vasıİı iİçilere dayanan bazı endüstri- lerde geliİmiİ ve sendikal hareketin temelini oluİturmuİtur. Günümüzde ise yerle- rini iİ yeri ve meslek sendikalarına bırakmıİlardır (Tokol, 2001, ss. 35-36; Adal, 2001, s. 338).

İİ Kolu Sendikaları: Mesleki farklılıklarını dikkate almaksızın bir iİ kolunda ya

da endüstride çalıİanların tümünü örgütleyen sendikalardır. Örneğin metal, tekstil, ulaİım, maden gibi. Aynı iİ kolunda çalıİanların benzer çalıİma koİulları ve ortak çıkarları bulunduğu düİüncesinden hareketle iİ kolu sendikacılığına eğilim artmıİ- tır. Ayrıca güçlü bir sendikal hareket oluİturma düİüncesi de meslek ve iİ kolu sendikalarını birleİmeye yönelterek iİ kolu sendikasını temel örgüt modeli hâline getirmiİtir. Özellikle Avrupa’da oldukça yaygın bir örgütlenme modelidir (Koray, 1992, s. 95; Tokol, 2001, s. 37).

Birlik: Belirli bir bölgede ya da İehirde farklı iİ kollarındaki sendikaların bira-

raya gelerek kurdukları üst örgütlerdir. Günümüzde pek çok ülkede önemini yitir- mekle birlikte, Fransa’da önem taİıyan bir örgütlenme modelidir.

Federasyon: Bölgesel ya da ulusal düzeyde aynı meslekte ya da aynı iİ kolun-

da faaliyet gösteren sendikaların biraraya gelmesiyle kurulan üst örgütlerdir.

Konfederasyon: En üst sendikal örgütlenme modelidir. Farklı iİ kollarında faali- yet gösteren sendikaların biraraya gelmesiyle kurulurlar. Birçok ülkede konfede- rasyonlar; hükûmetle, siyasi partilerle ve iİveren örgütleriyle olan iliİkileri yürüt- mekte; yasaların hazırlanmasında ve uyuİmazlıkların çözümlenmesinde aktif bir rol oynamaktadırlar (Tokol, 2001, ss. 40-41; Adal, 2001, s. 339).