Tablo: İşletme mülkiyetinin kadın ve erkekler arasında paylaşımı yüzde olarak aşağıdaki tabloda yansıtılmıştır:
|
1991
|
1997
|
2004
|
2011
|
Erkek
|
79
|
70
|
60
|
55
|
Kadın
|
21
|
30
|
40
|
45
|
Toplam
|
100
|
100
|
100
|
100
|
İşletmelerin gelirleri ve giderleri
2011 yılında KOBİ’lerin gelirleri bir önceki yıla göre % 10,4 oranında yükselerek 150.230,7 Milyon Leva olmuştur. Büyük işletmelerde de % 10,5 oranında benzer bir yükselme ile gelirleri 71.510,3 Milyon Levaya ulaşmıştır. 2011 yılında KOBİ sektörü finans dışı işletmelerin bir önceki yıla ait toplam gelirlerindeki % 67,7 olan payını korumaktadırlar. KOBİ sektörünün her türden işletmelerinde yükselme kaydedilmiştir. Mikro işletmelerde gelirler % 5,1 yükselerek 47.694,9 Milyon Leva ve küçük işletmelerde gelirler % 14,1 yükselerek 50.998,8 Milyon Levaya ulaşmıştır. 2011 yılında toplam gelirlerde mikro işletmelerin payı azalmıştır (1,1 puan ile % 21,5’e), küçük işletmelerde ise hafif yükseliş (0,7 puanla) ile payları % 23 olmuştur. Gelirlerde bu düşüş 2009 yılında, işletme sayısında azalma ve sektörde istihdamda daralma nedeniyle başlamıştır. Orta büyüklükte işletmelerde gelirlerde 51.536,1 Milyon Levaya kadar yükselme (% 12) gözlemlenmektedir. Bu işletmelerin toplam gelirlerdeki payı % 23,2 oranına kadar hafif yükselmiştir (Tablo 3-9).
KOBİ sektöründeki işletmelerin giderleri 2011 yılında 2010 yılına göre % 10,3 oranında yükselmiştir. Gelirler 147.129,2 Milyon Levaya ulaşmış olup, bu rakam 13.756,9 Leva daha fazladır. Toplam giderlerde KOBİ’lerin payı % 68 olan 2010 yılı paylarını korumuştur. Büyük ölçekli işletmelerin giderleri daha yüksek oranda artmıştır – 2010 yılına göre % 10,5 artarak 68.978,3 Milyon Levaya ulaşmıştır. Mikro işletmelerde gelirlerde giderlere göre büyüme temposunun daha yüksek olduğu (gelirlerde % 5,1, giderlerde % 4,6), toplam giderlerdeki paylarının % 22’e gerilediği (1,3 puan) gözlemlenmektedir. Bu işletmelerin düşük ekonomi aktiviteye uyumları gecikme süresiyle gerçekleşmektedir. Küçük ve orta büyüklükteki işletmelerde tersi görülüyor – giderleri gelirlere göre daha yüksek tempo ile artmakta (giderler % 14,3 ve gelirler % 12,3) ve elde ettikleri gelirlerle artan giderleri telafi etmeyi başaramamaktadırlar.
2. Burgaz Bölgesinde şirketlere ilişkin istatistiki veriler – adet (işletme, şirket), sektör, faaliyet alanı, şirketin türü (mikro, küçük, orta), ciro, kadınlara ait işletmeler.
Burgaz İli Bulgaristan’ın 28 İli arasında en büyük ildir. Güneydoğu Bulgaristan’da bulunan Burgaz İlinin yüzölçümü 7.748,1 km2. Nüfusu 415.817 kişi30. Karadeniz’e sahili olan Varna ve Dobriç İlleri ile kıyaslandığında en uzun sahil şeridine sahiptir.
Burgaz İlinde yüksek düzeyde sanayileşme mevcuttur. İlde üretimin % 79’unu sağlayan, uzun vadeli aktiflerin % 80’inin kullanan ve çalışanlardan % 47’sine istihdam sağlayan başlıca sektör sanayidir. Petrokimya üretimi başta olmak üzere sanayinin tüm ana sektörleri temsil edilmiştir. Temsil edilen ana sanayi sektörleri: kimya ve petrokimya sanayii, gıda sanayii, şarap ve tütün sanayii, elektrik ve elektronik sanayii, makine imalatı ve metal işletme sanayii.
Çok yönlü özelliği ile sanayi Burgaz’ın ekonomi yapısında önde gelen sektördür. Otomobil üretimi, düşük ve yüksek voltajlı tesisatlar ve kısmen elektronik dışında tüm sektörlerde faaliyet gösterilmektedir. Üretimlerden bazıları ülke çapında tektir veya belirleyici rol oynamaktadırlar, örneğin açık ve koyu petrol ürünleri, sentetik lifler, plastik ve diğer kimya ürünleri, gemi inşaatı, havalandırma ve arıtma cihazları, yük vagonları üretimi, balık sanayii vb.
Aşağıdaki sanayi dalları büyük önem taşımaktadır:
-
Petrokimya /petrol rafinerisi/ - sanayi üretiminin % 70’ini sağlamaktadır;
-
Gıda sanayii ve şarapçılık - % 12,2;
-
Elektrik ve ısı enerjisi üretimi - % 3,6;
-
Tekstil sanayii - % 2,4.
Burgaz İlinin gelişmesinde en önemli etki “Hizmet” sektörü yapmaktadır – ilde oluşan brüt katma değerden % 63,8. İkinci sırada sanayi % 31,4 ile ve sonunda tarım % 4,8 ile yer almaktadır. Son yıllarda hizmet sektörünün payında, sanayinin payı ve özellikle tarımın payına göre artış gözlemlendiği belirtilmelidir.
Aşağıdaki tabloda Burgaz İlinde faaliyet gösteren işletmelerin sayıları sektör bazında gösterilmiştir31:
Ekonomik faaliyetler (А21)
|
İşletmeler
|
Adet
|
BURGAZ İLİ İÇİN TOPLAM
|
25 546
|
A TARIM, ORMANCILIK VE BALIKÇILIK SEKTÖRÜ
|
740
|
B MADENCİLİK VE TAŞ OCAKÇILIĞI
|
22
|
C ÜRETİM SANAYİİ
|
1 311
|
D ELEKTRİK, ISI VE GAZ ŞEKLİNDE YAKIT ÜRETİMİ VE DAĞITIMI
|
101
|
E SU TEDARİKİ; KANALİZASYON HİZMETİ, ÇÖP YÖNETİMİ VE DÖNÜŞÜMÜ
|
30
|
F İNŞAAT SEKTÖRÜ
|
1 976
|
G TİCARET; OTOMOBİL VE MOTOSİKLET TAMİRİ
|
9 776
|
H ULAŞIM, DEPOLAMA VE POSTA HİZMETLERİ
|
1 730
|
I OTEL VE RESTORAN İŞLETMECİLİĞİ
|
2 950
|
J ENFORMASYON VE SANAT ÜRÜNLERİ OLUŞTURULMASI VE DAĞITIMI, TELEKOMÜNİKASYON
|
272
|
L EMLAKÇILIK
|
2 067
|
M MESLEKİ FAALİYETLER VE BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR
|
1 727
|
N İDARİ VE YARDIMCI FAALİYETLER
|
655
|
P EĞİTİM
|
114
|
Q SAĞLIK VE SOSYAL FAALİYETLER
|
620
|
R KÜLTÜR, SPOR, EĞLENCE
|
311
|
S DİĞER FAALİYETLER
|
1 144
|
Burgaz Bulgaristan’ın beşinci zengin ilidir. İlde kişi başına düşen gayrisafi milli hâsıla ülke ortalamasının % 90’ına eşittir. Hanede kişi başına düşen gelir de yaklaşık aynı düzeydedir. Burgaz’ın önünde Sofya (Başkent) ve Sofya, Varna ve Stara Zagora İlleri yer alıyor. İl Bulgaristan’ın gayrisafi yurtiçi hâsılasının % 5,22’sini sağlamaktadır. İl ekonomisinin çeşitlilik özelliği düşüktür. İl ekonomisi için en önemli sektörler turizm ve ticarettir. Burgaz İlinde 2011 yılı itibarıyla ülkenin yatak kapasitesinin % 37’isi yer almakta ve geceleme gelirlerinde üçte biri elde edilmektedir. Ekonominin bu yapısı zafiyettir – uzun vadede az sayıda sektöre bağlı olmak, işgücü piyasasında da etkisi gözlemlenen olası yapısal sorunların yaşanması demektir.
-
Sofya (Başkent)
|
Varna
|
Sofya
|
Stara Zagora
|
Ülke ortalaması
|
Burgaz
|
Gabrovo
|
Plovdiv
|
Ruse
|
Vratsa
|
Smolyan
|
Blagoevgrad
|
Loveç
|
Veliko Tırnovo
|
Pazarcik
|
Dobriç
|
Şumen
|
Küstendil
|
Pernik
|
Yambol
|
Pleven
|
Haskovo
|
Kırcali
|
Tırgovişte
|
Montana
|
Razgrad
|
Vidin
|
Sliven
|
Silistra
|
Kaynak: Kişi başına düşen gayrisafi milli hâsıla – 2011 yılı illere göre kıyaslama verileri.
İstihdam geleneksel olarak ülke ortalamasının gerisinde kalmakta ve özellikle 2010 yılından sonra sert bir düşüş kaydedilmektedir. İşsizlik hızlı artışla 2011 yılında % 12,6 oranına ulaşmıştır. Bu gösterge itibarıyla Burgaz, aralarında Blagoevgrad, Vratsa, Gabrovo, Loveç, Pleven gibi diğer 15 ilin arasında yer almaktadır. Turizm, inşaat, ticaret ve taşımacılık sektörlerinde mevsimlik istihdam halk için büyük önem taşımaktadır.
İlde denize kıyısı olan belediyeler ile il içerisinde yer alan belediyelerin gelişiminde çok büyük farklılıklar gözlemlenmektedir. Denize kıyısı olan belediyeler oldukça daha zengindir ve burada işsizlik oranı daha düşüktür. Diğer belediyelerde geçim genellikle emekli maaş ve sosyal yardımlarla sağlanmaktadır.
Burgaz 2000-2010 yılları arasındaki dönemde birikimli olarak yapılan yabancı yatırım açısından Sofya’dan sonra ikinci sırada ve kişi başına yapılan yabancı yatırım sıralamasında üçüncü sıradadır. Ancak verilerin analizi gerçekleştirilen yabancı yatırımların miktarı ile uzun vadeli duran varlıkların edinilmesine yönelik genel giderler arasında çok zayıf bağ olduğunu göstermektedir. Buradan yola çıkarak yabancı yatırımların genellikle üretim dışı faaliyetlere (örneğin tatil mülkleri satın almak) yöneldikleri tahmininde bulunulabilir. Bu nedenle söz konusu yatırımlar yeni kalıcı işyerlerinin oluşturulmasını etkilememektedir (örneğin Sofya Başkent ve büyük ölçüde Varna’da). Burgaz İlinde yer alan belediye idareleri Avrupa Birliği’nin operasyonel programlarından mutlak değer olarak en çok kaynak kullanmışlardır (2011 yılı sonu itibarıyla 72,3 Milyon Euro). Fakat kişi başına bölününce ilimiz bu konudaki sıralamada, ülke ortalamasının % 67 üzerinde oranla sekizinci sırada yer almaktadır.
İşletmelerin hukuki şekilleri bu işletmelerin boyutlarının bir göstergesidir. ET (Adi Şirket) ve EOOD (Tek Kişilik Limited Şirketi) türünden şirketlerin ağırlıkta olması küçük işletmelerin söz konusu olduğunu göstermektedir. Tersi, AD (Anonim Şirketi) ve EAD (Tek Kişilik Anonim Şirketi) şirket türleri kural olarak büyük organizasyonların hukuki şekilleridir, fakat Burgaz İlinde sayıları azdır.
Burgaz Limanı ülkenin en büyük limanıdır. Balkan Dağlarının güneyinde tek petrol terminalini de içermekte olup, iyi gelişmiş demir ve kara yolu ağı mevcuttur. Elverişli iklim koşulları sayesinde Burgaz Havaalanı Balkan Yarımadasının en kullanışlı havaalanıdır ve sadece burada ses hızını aşan uçaklara hizmet verilebilmektedir.
1989 yılında Burgaz’da Serbest Gümrük Bölgesi hizmet vermeye başlamıştır. Bir turizm merkezi olan Burgaz, “Slanchev Briag” (Sunny Beach) tatil merkezi, “Elenite” ve “Düni” tatil köyleri, Nesebar ve Sozopol müze şehirleri, Ropotamo koruma alanı ve Istranca Doğa Parkı için çıkış noktasıdır.
Ulaşım altyapısı ve komünikasyonlar karayolu altyapısının, enerji, elektrik dağıtım ve komünikasyon ağlarının gelişmesine vesile olmaktadır.
Aşağıdaki tabloda ciro ve Burgaz İlinin Gayrisafi Milli Hâsılaya katkısına ilişkin 2011 yılı verileri özetlenmiştir:
|
Üretilen ürünler1
|
Faaliyetten elde edilen gelir
|
Satışlardan elde edilen net gelir
|
Faaliyet için yapılan masraflar
|
Kazanç
|
BURGAZ İLİ İÇİN TOPLAM
|
10 770 783
|
15 226 068
|
14 053 142
|
15 189 950
|
530 170
|
A TARIM, ORMANCILIK VE BALIKÇILIK SEKTÖRÜ
|
180 182
|
256 163
|
183 773
|
239 344
|
28 195
|
B MADENCİLİK VE TAŞ OCAKÇILIĞI
|
38 558
|
45 405
|
37 847
|
53 133
|
..
|
C ÜRETİM SANAYİİ
|
7 357 957
|
7 168 449
|
6 772 629
|
7 325 806
|
42 505
|
D ELEKTRİK, ISI VE GAZ ŞEKLİNDE YAKIT ÜRETİMİ VE DAĞITIMI
|
153 022
|
196 266
|
185 978
|
189 207
|
7 933
|
E SU TEDARİKİ; KANALİZASYON HİZMETLERİ, ÇÖP YÖNETİMİ VE DÖNÜŞÜMÜ
|
62 516
|
64 776
|
61 922
|
59 869
|
4 882
|
F İNŞAAT SEKTÖRÜ
|
1 005 317
|
1 271 138
|
968 910
|
1 214 945
|
122 217
|
G TİCARET; OTOMOBİL VE MOTOSİKLET TAMİRİ
|
509 134
|
4 434 331
|
4 352 414
|
4 376 500
|
114 477
|
H ULAŞIM, DEPOLAMA VE POSTA HİZMETLERİ
|
500 280
|
542 167
|
504 441
|
520 040
|
45 918
|
I OTEL VE RESTORAN İŞLETMECİLİĞİ
|
346 167
|
471 473
|
426 506
|
471 856
|
48 193
|
J ENFORMASYON VE SANAT ÜRÜNLERİ OLUŞTURULMASI VE DAĞITIMI, TELEKOMÜNİKASYON
|
57 194
|
59 061
|
54 268
|
53 660
|
5 891
|
L EMLAKÇILIK
|
144 225
|
261 740
|
125 415
|
268 917
|
44 014
|
M MESLEKİ FAALİYETLER VE BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR
|
106 161
|
110 749
|
82 398
|
94 074
|
20 504
|
N İDARİ VE YARDIMCI FAALİYETLER
|
114 650
|
121 784
|
112 950
|
118 742
|
8 732
|
P EĞİTİM
|
14 190
|
16 734
|
14 078
|
8 650
|
..
|
Q SAĞLIK VE SOSYAL FAALİYETLER
|
77 569
|
94 521
|
75 115
|
82 294
|
12 501
|
R KÜLTÜR, SPOR, EĞLENCE
|
82 344
|
89 123
|
73 501
|
93 719
|
11 643
|
S DİĞER FAALİYETLER
|
21 317
|
22 188
|
20 997
|
19 194
|
4 025
|
Dostları ilə paylaş: |