convertantur ad cor. Ex eo profectò quòd se-
quitur Apostolus Rom. 1. v. 21. Evanuerunt inRom. 1. v.|21. & 22.|Superbia|ingens stul-|titia.
cogitationibus suis, & obscuratum est incipiens cor
eorum. Unde non incongrua versio juxta He-
tur Vulgatæ conformare. Et super Sanctos, &Card. Bel-|larminus.|Notanda|versio circa|citatum|Psalmilocũ.
non revertentur ad stultitiam: cui præmiserat sic:
cogitatio devolvatur. Superbia autem mera
238. col. 1. Desivere pro Deficere. Dico pro Diu.
Num. 239. col. 2. Definitionem pro Definitio.
Regregia pro Egregia. Ubi posset quispiam no-
docti Grammatici observant. Sed placet emen-
datio. Sic enim pro Si enim. Num. 249. col. 1.
cet alij secus Græcam Originem requirentes.
ineptum fabricari. Sed id alijs relinquamus; si
sine quibus stare illa non poterit. Sublimes
pondere apud prudentes appendi. Domini enim2. Reg. 2.|v. 8.
sunt cardines terræ, & posuit super eos orbem. Sic
Anna S. Samuelis alma parens suo in Cantico,
& ita magistra musicæ spiritalis. 1. Reg. 2. v. 8.
Ubi D. Hieronymus in traditionibus Hebrai-
super istos à Deo est orbis constitutus. Quòd
tes, ex quibus genuina elegantia P. Gaspar
38. v. 37. & concentum cæli quis dormire fa-
dictu, pronuntiatum. Dum autem pro Citra
@@0@
@@1@136 Recognitio II. Amphitheatri Misericordiæ.
<-P>cum D. Thoma 3 p q. 39. arti. 6. ad 2. esseq́ue
id certum affirmat P. Suarez Tomo 2. in 3. p.
Disput. 27. Sect. 2. & uti error Tertulliani lib.
de Carne Christi Cap. 3. notatur apud P. Mal-
donatum in Matth. 3. circa Vers. 16. & Pater
ipse affirmat esse cavendum. Sed P. Joannes
Ludovicus de la Cerda Tomo 2. in TertullianumCirca men-|tem Tertul-|liani quid|P. Cerda.
circa citatum Caput, illius sententiam uti ab eo
propositam vult locum habere defensionis,
non enim ita cruda sunt verba, ut in bonum
sensum explicari nequeant, sicut à P. Suarez
citato loco factũ: quod ut stare possit illius sunt
verba proponenda. Sic enim ibi: Qui Spiritus
cùm hoc esset, tam verè erat & columba, quàm &
Spiritus: nec interfecerat substantiam propriam,
assumpta substantia extranea. Circa hæc citatus
Pater ait extrema verba eò dumtaxat protulis-
se, ut ostenderet contra Marcionem, non quo-
tiescumque forma aliqua & natura acquiritur,
necesse esse perire antiquum esse, sicut Mar-
cion existimabat. Priora autem verba etiam
mitigantur, si particula Vera non appellet su-
per copulam verbi est, sed super columbam &
Spiritum, ut sensus sit Spiritum ad Christum
advolantem esse columbam veram, non appa-
rentem, sicut & Spiritum verum, sed diverso
nimirum modo. In qua expositione firmari se
ait ex eo quod Tertullianus Cap. 4. indicat re-
putare se indecens Deo assumere creaturam
irrationalem, ut lupum, taurum, aut etiam
cygnum: quod ex vi argumentationis ejus li-
cet colligere ab Jove, qui in taurum aut cyg-
num conversus est. Sic dictus Scriptor ingenuaNon ad-|mittitur.
in Tertullianum pietate ductus, sed immeri-
ta: cùm enim tot fuerit erroribus ab Ecclesia
condemnatis obstinatissimè depravatus, quid
mirum si in eum deprehendatur lapsus, qui non
ita damnatus ab illa est, & illius verba adeò
apertè præseferunt: ut si ex instituto illum
proferre vellet, nullis clarioribus verbis id fa-
cere potuisset. Tam verè erat & columba quàm
& spiritus. Quid hoc clarius? Sed falsius quid?
Theologi omnes in hanc conspirant verita-
tem, unde minima censura erit insignis teme-
ritatis, in re gravissima, & levissimo fundamen-
to. Sin minus dicatur etiam Spiritus sanctus
linguas igneas, aut ventum vehementem pa-
riter assumpsisse, pro eo quod habetur Act. 2.
Dicatur ergo citra, non circa personalem
unionem.
393. Num. 268. col. 1. Materialem pro Ma-Errores ali-|quot.
teriale. Num. 269. col. 1. In Divo Petro Michae-
le. Immanis error, illud enim Petro superfluit
sensum fœdè corrumpens. Num. 270. col. 1.
Existimantur pro Existimentur col. 2. Quo pro
Qui. Num. 274. col. 1. in principio claudendum
parenthesi à verbis illis Deo scilicet usque ad lu-
strali exclusivè. col. 2. Milites pro Miles. DeCornelius|Centurio ut|dici plures|queat.
Cornelio sermo, qui unus pro multis, in quo
primitiæ sunt Gentium conversione multiplici
dedicatæ. Et quidem sicut Deus plurali nomi-
ne dictus Eloim, ita & qui ipsi per veram ad
ipsum conversionem adhærent, & inserviunt,
evadunt virtute, & æquivalentia quadam plu-
res, ut cum Davide aliquando pro decem milli-
bus computentur. Num. 277. col. 3. Fidelium1. Tim. 2.|v. 11.
pro Fidelem. In loco ex 1. Tim. 1. v. 11. ubi de<-P>@@
<-P>se Apostolus loquitur. Qui fidelem me existima-
vit ponens in ministerio. Et standum quidem le-
gitimæ lectioni: cùm tamen veritate constan-
te posset etiam errans lectio non penitus im-
probari. Apostolus siquidem à Christo in mi-Apostolicus|minister non|suus, sed|proximorum|esse debet,|D. Pauli|instar.
nisterio positus, totum futurum se fidelium
existimavit, quorum saluti prorsus impensus.
Sed & si immolor supra sacrificium, & obsequium
fidei vestræ, gaudeo, &c. Philip. 2. v. 17. Ecce se
in sacrificium offerentem propter obsequium
fidelium. Ubi Græcè est Liturgia, quod cum
alijs exponit P. Cornelius, Sacrum ministerium.Philip. 2.|v. 17.
Quia ergo sacro ministerio traditus, se jam
non suum reputat, sed pro illis se sacrificium
contendit offerre: sacrificium enim res alterius
est. Unde qui paratus est in ministerio, & prop-
ter ministerium immolari, cōsequens est, ut ad
omnia, quæ tanti momenti sunt, obsequentis-
simum se debeat exhibere. Audiant hoc mini-
stri Evangelici. Ibidem Potest pro Post. Num.
278. col. 2. & minùs dignè Ante Minùs ponen-Errores cir-|ca D. Pau-|lum ob il-|lius excel-|lentias.
dum Nil, aut Nihil. Et statim Quamquàm pro
Quàm. De Divo Paulo est sermo, cujus magi-
sterium passim incurrit, & dolendum quando
in divinam imaginem transformatus asseritur,
& per excellentem Deitatis participationem
Deum redditum, errores admisceri. Sed id cer-
tè non novum, adeò enim sanctus, illustris,
excellens, & privilegijs cœlestibus singularis,
ut circa illum hæretici quidam exerrarint, sen-
tientes, & clamantes fuisse illum Spiritum san-
ctum à Christo promissum, & ex narratione
Divi Lucæ etiam constet, Act. 14. v. 11. & 28.
v. 6. Quod quidem & erga S. Franciscum Xa-
verium accidisse affirmant quidam, sed nullo
fidem faciente Luca, sed auctore merenti nul-
lam his noto in regionibus: unde ego pro il-
lius laudibus nihil tale sine magno scrupulo
auderem usurpare.
§. X.
Errorum emendatio doctrinalis.
394. NVm. 280. col. 2. Accipimus pro Ac-D. Petrus|semper in|Ecclesia do-|cet.
cepimus, sic enim apud D. Clemen-
tem de Divo Petro magistro suo loquentem.
Cùm aliàs stare verissimè queat, quod acce-
pimus aliquando, etiam modò accipere:
semper enim fons ille doctrinæ cœlestis
emanat, & quod semel tradidit, curat
nobis efficaciter instillari. Sicut enim Chri-
stus Petra est, cujus extitit antiqua illa à Moy-
se percussa figura, Apostolo teste 1. Cor. 10. v.
4. Petra autem erat Christus. Et ex illa egressæ5. Cor. 10.|v. 4.|Num. 20.|v. 11.
sunt aquæ largißimæ, Numer. 20. v 11. circa quod
nonnulli improbanda confingunt: quæ tamen
ad spiritalem redacta sensum, eam indicant, de
qua Apostolus, veritatem. Bibebant autem de
spiritali consequente eos Petra: quia doctrina
Christi largissimè fluit, ut nova quotidie vi-
deatur. Ad eum modum & Petrus, quia Petra,
& ipsa largissimas ministrat aquas, usque ad
sæculi finem profluxuras. Num. 285. col. 2.
Quidam pro Quidem, sensu inepto. Num. 287.
col. 2. Vnda pro Vnde. Ibidem Societati à Jesu<-P>
@@0@
@@1@§. X. Circa Part. I. Emendatio doctrinalis. 137
<-P>pro Societatis Jesu. Licet enim stare queat ut
Societas à Jesu Religio nostra dicatur, in lo-
co tamen illo id legitima constructio non pati-
tur. Ubi quidem de B. Stanislao sermo est, quiB. Stani-|slaus in Pe-|ruvio mira-|culosus post|Beatifica-|tionem.
tunc temporis eum non fuerat assecutus hono-
rem judicio Apostolicæ Sedis, quo jam felicis-
simè gaudet, propediem supremo omnium
expectato. Et quidem post illum gloriosior
juvenis beatissimus apparuit, tum alibi, tum
in hoc Peruviano regno, & præsertim in hac
Limana Civitate miraculorum varietate, de
quo dixi in ultimo Tomo Auctarij Thesauri In-
dici, sed post laborem illum prælo transmis-
sum pergit divina potentia mirabilium multi-
tudine circa cultum præstitum beneplaciti sui
singularem rationem ostendens, ut ipsam am-
plam beatificationem Canonizare quodam-
modo videatur. Ut etiam pariter ostendat de-
ferendam quantocyùs, cùm dicere Majestas di-
vina possit digniori sensu, quod indignissimi
aliàs: Quid adhuc egemus testibus: Matth. 26.Matth. 26.|v. 65.
v. 65. Vulgaris est apud Nostrates paræmia:
Aquien Dios se la diò, San Pedro se la bendiga. Cui
eam dedit Deus, S. Petrus benedicat. Sed qui-
dem inverso videbatur ordine dicendum, quod
& in negotio præsenti compertũ habemus? cui
enim eam dedit D. Petrus, Dominus benedixit. A
D. Petro datum censendum est, quod ab ejus
Sede descendit, unde Pontifices in talibus ejus
solent auctoritatem protestari, non quia Vica-
rij, quod solùm respectu Christi contingit, sed
ut successores, cum recognitione debita prima-
rij in illo principatus. Sic ergo & amplificata
Beatificatio à D. Petro data, & illi est à Do-
mino benedictio glorificati per multiplicia
miracula nominis impertita. Pro quo pulchrè
succurrit ea laus, de qua David Psal. 20. quæ
ad Regem quidem dirigitur, & præcipuè ad
Christum spectat, sed ut ait Titelmanus, pos-
sunt ea, quæ in illa dicunt, pro Sanctorum
gloriosa Victoria, & salute post pugnam secu-
ta, Deo decantari. Hi enim omnes reges sunt, re-Titelmanus
gnaturi cum Christo Imperatore suo, qui illis dedit
esse Reges in sæcula sæculorum. Ut autem hoc ve-
rum aliàs sit, in B. Stanislao cum quadam spe-
ciali proprietate decurrit, cui illud bellissimèPsal 20.|v. 3.
congruit: Quoniam prævenisti eum in benedictio-
nibus dulcedinis: posuisti in capite ejus coronam de
lapide pretioso. v. 3. Præventus siquidem est ab
incunabulis ipsis benedictionibus dulcedinis
erga Jesum, & Mariam, quibus cor & cor-
pus ejus redundabant: unde brevi in capite ejus
imposita corona de lapidibus pretiosis: qui
unius tantùm nomine designati, eo quòd li-
cet multi & varij, quod ad pretium attinet
unus sunt, quia circa illud ita certant, ut nul-
lus alium videatur superare: Et unde adeò de-
properata felicitas? Ex eo sanè quod sequitur.
Vitam petijt à te, & tribuisti ei longitudinem die-Vers. 4.
rum in sæculum sæculi. v. 4. Quàm hoc peculia-
re, quàm & mirabile in illo! Per epistolam pe-
tijt ad Virginem directam, de quo historia, à
qua & amanter ac feliciter exauditus, impetrā-
te à Filio, ut post quinque dies jucundus suæ
interesset festivitati, omnium quidem maxi-
mæ, Assumptionis inquam incomparabiliter
gloriosæ. Magna inde & gloria ejus in salutari<-P>@@Vers. 5.
<-P>Dei, quod v. 5. subnectitur, In salvatione ut Titel-
manus exponit, cui & quod annectitur, copu-
latum: Magna est gloria ejus in salutari tuo: gloriā
& magnum decorem impones super eum: fuit enim
magna cum gloria & decore salvatio, dum eum
Deus & in cælo & in terra reddidit gloriosum,
miraculis, titulis, cultu, & Reliquiarum cele-
berrima transmissione. Et quid jam ultra? Quo-Vers. 6.
niam dabis eum in benedictionem in sæculũ sæculi.
v. 6. Quod quidem ad mirabilia post Beatifica-
tionem meritò referendum: propter illa enim
benedictiones in ipsum multiplices, ij de quibus
bene meritus, & qui vident, aut audiunt, jacu-
lantur. Benefici enim sic soliti more Scripturæ
salutari. Genes. 24. v. 31. Ingredere benedicteGen. 24.|v. 31.|2 Reg. 2.|v. 5.|Eccli. 31.|v. 28.
Domini; cur foris stas? 2. Reg. 2. v. 5. Benedicti vos
à Domino, qui fecistis misericordiam hanc. Eccli.
31. v. 28. Splendidum in panibus benedicent labia
multorum. Inter quos & ego meas etiam bene-
dictiones, dum semel & iterùm de illo loqui
gestio, jactare studui, & quoties opportuna
pro ijs occasio inciderit, studebo, juxta eum
modulum, iterare.
395. Num. 288. col. 2. Hustic pro Hus. Di-
gnus cujus nomen inter errores & fœdas litu-
ras recondatur. Ibid. Impendi pro Impendendi.
non constante sensu. Num. 292. col. 1. Fideli-
tates pro Fideliter. Ineptissimè. col. 2. Mos proMortis ite-|randa me-|moria.
Mors. Jam de mutatione hujusmodi superiùs
dictum, sed verò non potest non memoria ista
sæpiùs repetita prodesse. Utinam & mihi, ejus
januas, quotidie pulsanti, & valenti cũ D. Paulo
profari 2. Cor. 1. v. 9. Et ipsi in nobismetipsiis re-2. Cor. 1.|v. 9.
sponsum mortis habuimus, ut non simus fidentes in
nobis &c. Sed quale responsum? Illud equidem,
quod apud Isaiam 28. v. 10. Expecta, reexpecta;Isai. 28.|v. 10.
expecta reexpecta: modicum ibi, modicum ibi. Itaq;
cum S. Job inter mutationes istas litterarias
cunctis diebus, quibus nunc milito, expecto donec
veniat immutatio mea. Job 14. v. 14. Utinam
ex illis unus, de quibus dictum, Expectatio ju-
storum lætitia, Proverb. 10. v. 18. Num. 294. col.
1. Custodem pro Custodes. Num. 297. col. 2.
Quam pro Qua. Angelo pro Angulo. Neque an-Angelus|custos quo-|modo &|angulus.|Isai. 19.|v. 13.
guli nomen adeò Angelo indignum, ut non
possit juxta stylum Scripturæ loquendo ipsi
convenienter adaptari. Isai. 19. v. 13. Decepe-
runt Ægyptum, angulum populorum ejus, id est,
præsidium & firmamentum, ut doctè P. Sancius;
in angulis enim ædificij firmitas illius est: un-
de & Christus lapis angularis dictus. Isai. 28.
v. 16. & 1. Pet. 2. v. 6. Sunt autem Custodes An-
geli præsidium & firmamentum nostrum ad
quod possumus amicabili fiducia confugere, &
juvamen infirmitati nostræ opportunissimum
expectare. Unde quod in Oratione habetur pro
D. Gabriele, ad Custodem quisque suum po-
test derivare: Vt nos recurrentes ad præsidium
tanti Paranymphi, fortitudinem adversus visibiles
& invisibiles hostes concedere digneris &c. Id
quod etiam ostendunt à Nobis adducta §. illo
20. Num. 300. col. 2. inter D. Francisci Xa-
verij epitheta sit habetur; Dignus resurrectionis,B. Francis-|cus Xave-|rius quomo-|do dignus|resurrectio-|nis.
pro Pignus resurrectionis. In eo enim quod di-
gnus, nihil peculiare designatum, secus cùm
pignus dicitur, neque de resurrectione pro-
pria, sed aliorum accipiendum insinuatur &<-P>
@@0@
@@1@138 Recognitio II. Amphitheatri Misericordiæ.
<-P>Dominus Episcopus, ac noster Sacerdos, de
quibus ibi, licet non mortui penitus, quia se-
pulti tamen, & opitulante ipso vivi evaserunt,
quodammodo resurrexisse visi sunt, & ita Præ-
latus dictus judicavit. Cùm aliàs tot sint mor-
tui beneficio illius suscitati, ut meritò possit di-
cto epitheto celebrari.
396. Et quidem licet Decreto quodam
Clementis VIII. quod adducit Lauretus de
Franchis in Controversiis inter Episcopos & Re-Litaniæ|novæ ut|prohibitæ.
gulares Pag. 52. sint litaniæ prohibitæ, quæ à
sacra Rituum Congregatione non fuerint ap-
probatæ: id quidem absolutam prohibitionem
non continet, sed publicum usum, sic enim
ibi: Quicumque alias Litanias edere, vel jam edi-Decretum|Clementis|VIII.
tis, in Ecclesiis, sive Oratorijs, sive Proceßionibus,
uti voluerint, eas ad Congregationem Sacrorum
Rituum recognoscendas, & si opus fuerit, corrigen-
Dostları ilə paylaş: