Ayrımcılık Yasağı: Kavram, Hukuk, İzleme ve Belgeleme

Sözleşme’nin Uygulanmasının Denetimi

Taraf devletlerin bu Sözleşme ile üstlendikleri yükümlülükleri yerine getirme konusunda kaydettikleri ilerlemeleri incelemek amacıyla, bağımsız uzmanlardan oluşan Çocuk Hakları Komitesi⁶⁵ kurulmuştur. Komite, Sözleşme’de yer alan haklarla ilgili genel yorum yayımlama yetkisi ile donatılmıştır.

Taraf devletler, Sözleşme yürürlüğe girdikten sonra iki yıl içinde, daha sonra ise her beş yıl içinde, Komite’ye rapor sunar. Bundan sonra izlenen usul, diğer denetim mekanizmalarının uyguladıklarına benzerdir. Taraf devletlerce sunulan raporlar Komite tarafından değerlendirilir ve taraf devletin Sözleşme’ye uyumuna ilişkin değerlendirmeler “Sonuç Gözlemleri” başlığı altında yayınlanır.

Türkiye’nin Komite’ye sunduğu ilk ülke raporuna ilişkin Komite’nin 2001 yılında açıkladığı sonuç gözlemlerinde, 1923 Lozan Barış Andlaşması kapsamında tanınmayan azınlık gruplarına dâhil çocukların yeterli şekilde eğitim ve sağlık hizmetlerine erişimleri bağlamında ayrımcılık yasağının tam olarak uygulanmamasından dolayı endişelerini ifade etmiştir. Bu çerçevede özellikle Kürt kökenli çocuklar, mülteci ve sığınmacı çocuklar, yerinden edilmiş çocuklar ve güneydoğu ve kırsal bölgelerde yaşayan çocuklardan söz edilmiştir. Komite Türkiye’ye ayrımcılığın önlenmesi ve ayrımcılıkla mücadele için uygun önlemlerin alınmasını tavsiye etmiştir. Ayrıca tüm çocukların, özelikle de yukarıda belirtilen mağdur olma potansiyeli taşıyan gruplara mensup çocukların, maruz kaldıkları her türlü ayrımcılığın ortadan kaldırılmasına yönelik kapsamlı stratejiler geliştirilmesi için uygun ayrıştırılmış verilerin toplanmasını tavsiye etmiştir.

Ayrıca Komite, ayrımcılıkla mücadelenin etkisinin artırılması için Türkiye’nin Sözleşme’ye koyduğu mevcut çekincelerin geri alınması gerektiğini belirtmiştir. Çocuk Hakları Komitesi, Türkiye’nin sunduğu ilk rapora ilişkin sonuç gözlemlerinde bu yönde kaygılarını dile getirmiş, çekincelerin, ayrımcılık yasağının kapsamını daraltması nedeniyle kaygılarını ifade etmiştir.⁶⁶ Türkiye, ikinci ve üçüncü periyodik ülke raporunu birleştirerek Komite’ye sunmuştur.⁶⁷