Azərbaycan folklorunun ilkin nəşrləri” seriyası HÜMMƏT ƏLİzadə azərbaycan el əDƏBİyyati



Yüklə 1,73 Mb.
səhifə16/116
tarix01.01.2022
ölçüsü1,73 Mb.
#110319
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   116
1.H.Elizade-Nağıllar,Kitab,Super!

Şahzada İbrahim:

Bu qaptanlar buyurdular

Gör nə işlər qayırdılar,

Məni yardan ayırdılar

İbrahim düşdü dəryaya.
Səkinə söylər sözünü

Kim çekər işvə nazını

Ağlar qoydun sən gözünü

İbrahim düşdü dəryaya.

Qızılgülü bəs dərsən

Siyah zülflərinə örsən

Asdan adlı şahı görsən

İbrahim düşdü dəryaya.

Şahzada İbrahim sözünü tamam edən kimi onu bir insaflar san­­dığa qoyub dəryaya atdılar. İbrahim dəryaya qərq olduqdan son­­ra Şəmun yəhudi Səkinənin yanına gəlib ərz etdi.

– Ey nazənin, gəl məni eşqin oduna yandırma, nə olar bir qəl­­­bin yumşalıb rəy verəsən.

Səkinə xanım əqilli bir qız idi, hilə yolu ilə:

– Ey alicanab! Mən eşitmişəm əqilli adamlar tədbir və səbir sa­­hibi olur. Səd heyf onlar sizdə yoxdur. Çünki İbrahim öləndən sonra mənim kimim var. Daha mən səninəm. Ancaq bu şərtilə gə­­midən düşən kimi hankı şəhər olursa olsun orada mənim üçün bir elə otaq tikdirəsən, başı bulutdan, ayağı dəryadan nəm çekə. Mən otağa daşınandan sonra toy edib mənim visalimə ye­ti­şər­sən.

Şəmun yəhudi qızdan bu sözü eşidib məhəbbəti daha da art­dı, bir gönüldən min gönülə ona aşiq oldu.

– Ey can, mən can-baş ilə rəva edərəm.

Səkinə o bi əqlə belə yalan vədələr vermək ilə sakit etdi. Cə­mi bir neçə gün yol gedib, axırda bir şəhərə çatdı. Bu şəhər də ha­­man İbrahimin qardaşı Asdan şah olan Bibahat şəhəri idi. Elə ki şəhərə yetişdilər, Şəmun yəhudi pul zoruna şəhərin bir tərə­fin­­­də yer aldı. Az vaxtda yeddi mərtəbə minarə kimi qəşəng otaq­­­lar qurdurdu. Otaqlara həmişə yuxarıdan nərdivan sallayıb çı­­xardılar. Səkinə xanım haman otaqlara gelib dedi:

– Tacir, gərək bir Bibahatda qərib olduğumuzdan ehtiyatlı olaq. Ona görə gərək sən altı aylıq azuqə alıb bu sarayda hazır edə­sən.

Şəmun yəhudi altı aylıq azuqəni haman imarətə yığdı. Səkin al­tı ayın azuqəsi imarətdə hazırlanandan sonra yəhudini ba­şın­dan əkmək üçün dedi:

– İndi visalə yetişmək vaxtıdı. Get mənə bir dəst gözəl toy li­bası al.

Şəmun yəhudi Səkinədən toy sözünü eşidib gözü üç təpə sağ­­­sağanın gözünə döndü. Libas almaq üçün bazara getdi. Şə­mun yəhudi bazara gedəndə Səkinə firsət tapıb, nərdivanı yuxarı çek­­di. O yandan yəhudi şəhərdən toy libasın alıb qayıdanda nə gör­­dü, nə tas var, nə hamam. Səkinə nərdivanı çekib, yeddinci mər­­­təbənin eyvanında xuraman-xuraman gəzir.

Yəhudi hərçi yalvardı, “Nərdivanı endir mən də çıxım”. Qız ra­zı olmadı.

– Mən səni onda buraya yaxın qoyaram ki, İbrahimin ölüm xəbərini mana getirəsən.

Şəmun yəhudi Səkinədən bu sözü eşidib, dinməz-söyləməz İbrahimi axtarmağa getdi.

Şəmun yəhudi gündüzləri Bibahat və başqa şəhərlərdən xə­bər dutardı. Bu nişanda cavan gördünüzmü. Gecələr sarayın ət­ra­fında keşik çəkərdi. Yəhudi keşik çəkməkdə olsun, gəlin sizə şah­zada İbrahimdən xəbər verim.

Elə ki o cavanı dəryayə atdılar, dərya movc vurub bir müd­dət­­­­­dən sonra onu Bibahat şəhərindən bir az kənarda qırağa çı­xart­dı.

Sandıq dəryanın qırax tərəfində bir uçurum yanında durur­du. Asdan şahın dəli çobanı haman o uçurumun üstündə qoyun ota­rırdı. Sandığı görcək gedib dəryanın kənarına gəldi. Sevinə-se­vinə onu qucağına alıb qoyun sürüsünün yanına çıxartdı. Dəli çoban hərçi etdi kilidli sandığı aça bilmədi. Acığı dutub çomağı çə­kib kilidə bir elə çomaq vurdu ki, kilid ilə sandığın bir yanı yer ilə yeksan oldu. Çoban nə gördü: sandığın içində bir cavan hu­­­­şə getmiş ki, dünyadə misli manəndi yoxdu. Xətti-xalı bə­nəf­şə kimi, əmma başına gələn bəlalərdən və dərya üzündə ac və su­­suz qaldığından o gül camalı zəfəran sarılı yüzünə ölüm sifəti çö­­kübdü. Dəli çoban diqqət ilə baxanda gördü ki, İbrahimin ya­nında dalı yekə qabağı nazik uzunsoy, üstündən məftu uzanmış çömçəyə bənzər bir şey var. Dəli çoban istədi ki, çömçəyi qırsın. Ya­nındakı dünyagörmüş qoca çoban:



– A... ağa o çömçəni qırma, çünki bu cavan aşıqdır. Çömçə də onun sazıdır.

– Dəli danışma, aşıq qoyunun incıqındə (diz qapağının al­tın­da) olar. Bu adam deryadan çıxdığına görə yəqin ki, su ada­mı­dı.

Bu dirilən zaman burada durmaq olmaz.

– Ey allahın dəlisi, bu da bizim kimi adamdır. O dediyim çöm­çə də yaxşı səslənən sazdır.

Dəli çoban qeyzə gəlib, qoçun boynunun dalından bir ço­maq vurdu, qoç öləndən sonra əli ilə incıqın parçalayıb aşağı çı­xartdı.

– A mənim çörəgim sana haram olsun, bax aşıq budu.

Qoca çoban dəli çobanın bu avam hərəkətindən xoşlanıb, o qə­dər güldü ki, az qaldı bihuş olub yerə yıxılsın. Çobanların səs- kü­­yündən və öz bədəninin bir az yaxınlaşdığından şahzada gü­lün­dən ayrılmış bülbül kimi yavaş-yavaş huşa gəldi. İki çobanı ya­­nında görüb “barı ilahi sana çox şükür ki, dəryada balıqlara qis­­­­mət olmadım”.

Dəli çoban soruşdu: Qardaş, bir onu de görüm, hələ bu ya­nın­­­dakı çömçə nədir. Özün də haradan gəlib haraya gedirsən ki, bu dərya sənin yolun olmuşdur.

Şahzada İbrahim gördü ki, bu çoban heç dünya görməmiş və is­tiot dadmamış bir nadandır. Şahzada çobanın gönlünə uyğun söh­­bətlər ilə həm sazı nişan verdi və həm də bir az dərdindən söy­­­lədi.

Çoban sazı çalmağı şahzadadan dilədi. İbrahim sazı sinəsinə ba­sıb, bir xoş hava çaldı.

– Mən indiyə qədər bunun belə ötdüyünü bilmirdim. Bu nə yax­şı ötürmüş, hərgah bunun ipini (simini) yoğun eləsən daha da yax­şı ötər.

– Bəli, çox yaxşı ötər. Dəli çobanın İbrahimdən xoşu gəlib dedi:

– Qardaş, gəl səni özümə bala çobanı dutum. Qorxma altı ayına bir toğlu verrəm.

İbrahim bir az fikirləşib, öz-özünə:

– Çox yaxşı olar, altı ay bunun yanında qallam, həm gəlib ge­dəndən qardaşımdan suraq ədərəm, həm də özüm üçün xərclik dü­zəldərəm.

Çobanın sözünə razı olub, altı ay ona bala çobanı oldu. Altı ay­­­dan sonra haman toğlunu alıb Bibahata satmağa getdi. Şə­hər­də toğlunu bir qəssaba satdığı zaman Şəmun yəhudi o kü­çə­dən ke­­­çəndə İbrahimi görüb, qəssabın dükanına gəldi və bir tor ilə qəs­saba İbrahimdən pinhani dedi:

– Ey qassab, sənə beş min dinar pul verrəm. Bu oğlanı bir ba­­hanə ilə dal dama apar.

Qəssab yəhudidən beş min dinar pul adını eşidəndə:

– Sən dal dama get, mən bu saat İbrahimi oraya gö­tü­rə­cə­gəm.

Şəmun yəhudi dal dama getdi. Qəssab İbrahimdən toğlunu aldıqdan sonra dedi:

– Oğlum, götür toğlunu dal dama aparaq.

İbrahim qəssab ilə toğlunu dal dama apardı. Şəmun yəhudi ilə qəssab İbrahimin əl ayağını bağlayıb axşama qədər orada sax­ladılar. Axşam olcaq Şəmun yəhudi qəssab belə məsləhət et­di­­­lər ki, Şəmun yəhudi öz qəsrinə qaravul çəkməgə getsin. Qəs­sab da İbrahimi aparıb bir biyabanda öldürüb, qanlı köy­nə­gi­ni sabah Şəmun yəhudiyə versin.

Bu məsləhətdən sonra Şəmun yəhudi qəsrə, qəssab İbrahimi siyirmə xançal qabağına qatıb bir biyabana apardı.

O biyabanda İbrahimin başını kəsmək istəyəndə:

– Ey qəssab əmi, mən bilirəm, mənim ölümümə səbəb yə­hudidi. Əmma onu yəqin bil ki, məndə təqsir yoxdur. Əvvəla gəl məni öldürmə. İndi ki, həlak edirsən qulaq as başıma gələn qəza-qədəri sana söyləyim.

– Oğlum, söylə görüm.

Şahzada İbrahim əhvalatı əvvəldən axıra qadar qəssaba nəql etdi.

Qəssab oğlanın halına yanıb:

– Ey cavan, xof etmə səni həlak etmərəm. Ancaq Şəmun yə­hu­­dinin yanında yalançı çıxmamaq üçün köynəgini mana ver. Sa­­bah qoyun qanına boyayıb ona verim.

Şahzada qəssaba çox alqış eylədi.

Qassab İbrahimin köynəgini alıb, özünü mürəxxəs etdi.

İbrahimin köynəgini götürüb, qəssabxanaya gəldi. Axşam ya­­­­­tıb sabah olcaq İbrahimin köynəgini qoyun qanı ilə boyadı. Şə­­­­­mun yəhudi gələndə ona verdi. O yandan şahzada İbrahim o bi­­­­­yabandan heyran və sərgərdan gəzə-gəzə şəhərə gəlirdi. Səki­nə xanımın başı bulutdan, ayağı yerdən nəm çəkən yuca qəsrini gö­­rüb valeh oldu. Bu qəsrə tamaşa edə-edə ötərkən gözü Səkinə xa­­­nımın gözünə sataşdı. O saat tanıdı. Bir tor ilə oğlanı yuxarı bax­­­mağa vadar etdi. İbrahim yuxarı baxanda gördü ki, qəsirdə sa­­kin olan öz nişanlısı Səkinə xanımdır. Hər iki yar vəfadar qaş-göz ilə biri-birinə xoş gəldin etdilər. Səkinə xanım qızılgül kimi açıl­dı. Nərdivanı endirib, İbrahimi yanına çıxardı. Qəsirdə bir-bi­rini ağuşa çəkib, görüşdülər və iş-işrətə başladılar.

Bu yannan qəssab ilə Şəmun yəhudi İbrahimin qanlı köy­nə­gi əldə qəsrin ayağına gəlib yetişdilər. Şəmun yəhudi şad və xür­­rəm yuca səs ilə Səkinə xanımı çağırıb׃

– Ey nazənin, budu qəssab ilə İbrahimi öldürüb, qanlı köy­nə­gini götürmüşəm.

Səkinə xanım İbrahimin ölüm xəbərini eşidib, Şəmun yə­hu­di­­nin acığına şahzada ilə qol-boyun öpüşə-öpüşə biri-birini ağu­şu­­­na çekib, “ölən sən olacaqsan, budur şahzada İbrahim”. Şə­mun yəhudi İbrahim ilə Səkinəni qol-boyun qəsirdə görüb qəs­sab­­dan ayrıldı. Bibahat vilayətinin şahı olan Asdan şahın hü­zu­ru­­na gedib örətini bir cavan zor ilə aldığını və ev-eşiginə sahib ol­­mağını ərz etdi.

Asdan şah onun cavabında:

– Xof etmə, burda ol, indi onu götürdüb, gör başına nə oyun gə­­ti­rəcəgəm.

Şəmun yəhudi iltica dilini açıb o ki var həm şaha yalvardı, həm də İbrahimdən yaman qandırdı.

Asdan şah Seyr Sübhan vəzirə əmr etdi ki: “Sərbaz qəsrə gön­­­­dər, onları getirsin”. Vəzir sərbazları göndərdi. Sərbazlar qə­­sir­dən Asdan şahın hüzuruna İbrahim ilə Səkinəni getirdi. Şah­za­­da İbrahim şaha nəzər yetirdikdə gördü ki, öz qardaşı Asdan şah­­­dı. Amma Asdan şah əsla İbrahimi tanımadı. Ona görə də İb­ra­­himə acıqlanıb׃

– Nə üçün bu kişinin arvadına və mülk-malına zor ilə malik ol­­musan.

İbrahim bildi ki, Asdan şah bunu tanımadı.

– Şah sağ olsun, izin ver Şəmun yəhudi ilə bizim aramızda olan ədavəti və bizə atdığı böhdanları başdan-başa deyim.




Yüklə 1,73 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   116




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin