Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu azərbaycan folkloru antologiyasi (Cəbrayıl, Ağdam, Laçın, Qubadlı, Zəngilan, Ağcabədi və Kəlbəcər rayonlarından toplanmış folklor nümunələri) baki – “Nurlan“ – 2012

42. TALEYİNDƏN NARAZI OĞLAN
Günnərin bir günündə bir dənə uşax varmış. Gündə meşədən bir şələ odun aparıf satırmış, iyirmi qəpih alırmış. Onu da gətirif çörə­yə verif dolanırmış. Ay gəlir, gün keçir, bu böyüyür on altı yaşı olur. Deyir: “Çıxım yolun kənarına, deyillər Musa peyğəmbər Turi-Sənaya gedir. Ordan da mənim bu ərzi-halımı söyləsin Allah-talaya ki, indiyətən bir abbası alırdım, dolanırdım. Amma indi aylə qurmax isdiyirəm, vəziyyətim çox tələb eliyir. Allah-talaya desin, görəh havaxdatan mən bir abbası qazanajam?”

Yolun kənarında durmuşmuş. Görür Musa peyğəmbər gəlir. Deyir:

– Oğul, xeyir ola.

Deyir ki, ya Musa, canım saa fəda olsun, Allah-talaya bir ərzim var, onu da söylə. Deyir ki, buyur, oğul. Deyir ki, indiyətən bir şələ odun aparıf bir abbasıya verif dolanırdım. Amma indi evlənməh, aylə qurmax vaxdı gəlir. O mənim imkanımı ödəmir. Bunu sən ərz eliyərsən.

Vaxt olur Musa peyğəmbər qayıdır. Oğlan da gözdüyürmüş. Görür ki, Musa peyğəmbər gəlir. Deyir ki, ya Musa, canım saa fəda olsun, söylədinmi? Deyir:

– Bəli söylədim.

Dedi:

– Nə oldu?

Deyir ki, Allah-tala buyurdu ki, onun on qəpiyini kəsdim. Deyir:

– Allah saa şükür.

Nəysə, gedir meşəyə umudsuz. Bir şələ çırpını götürür bazara aparır. Bir kişi çağırır bunu:

– A bala, bəri gəl görüm.

Gəlir. Deyir ki, bu zənbilləri filan adresə apara bilərsənmi?

Deyir:

– Niyə aparmıram, elə o mənim vəzifəmdi.

Çıxardır əlli qəpih də buna verir ki, apar bu zənbilləri ver o dar­vazaya. Arvada da de ki, axşama tədarük görsün, qonaxlarımız olajax.

Arvad deyir ki, a bala, qapını-bajanı sahmana sala bilərsənmi?

Deyir:

– Niyə salmıram, mənim vəzifəm odu.

Məhlənin içini, çölünü gül kimi təmizdiyir. Bir maat da arvad verir buna. Deyir ki, a bala, görürəm səliqəli adamsan, bizim yaxşı qonaxlarımız olajax. Onnara yeməh-işməh tədarük eliyə bilər­sən­mi?

Deyir:

– Əşi, o nə sözdü. O mənim vəzifəmdi.

Gətirir buna bir dəst qastyum verir, tuman-köynəh verir, göndərir hamama. Deyir:

– Yuyun, geyin gəl, o bişmişdəri qonaxlara payla.

Axşam şəhərin tacirrəri yığışır bura. Bu da tacirbaşının evi olur. Yeyillər, içillər. Dəmlənənnən sora deyillər:

– Ay tacirbaşı, de görəh bu səliqəli oğlan sənin nəyindi?

Deyir:

– Bu mənim qardaşım oğludu, amma bu şəhərdə olmur. İndi qonax gəlif bura.

Deyir:

– Bu gözəllihdə, bu qabiliyyətdə oğlan, özü də qardaşın oğlu. Sənin də yetkin qızın var. Biz məsləhət görürük ki, elə qızı verəsən buna, sən də qojalmısan, sənin işdərini idarə eliyə.

Kişi səyf buraxdığını başa düşür. Deyir:

– Qoy çıxım bir məslahat eliyim, gəlim.

Deyir ki, arvad, dilimnən belə bir səyf qaçırmışam. Deyir:

– Nə oluf?

Deyir:

– Qonaxlar soruşdular ki, bu kimdi. Dedim qardaşım oğludu, ayrı şəhərdə olur, qonax gəlif.

Dedi ki, demisən, demisən, dilinnən çıxıf. Get denən Allah xeyir versin. Siz deyən sözə mən nə deyirəm?

Gəlif deyir ki, bir halda ki, bir işi siz məsləhət görürsünüz, Allah xeyir versin.

O yerdə tacirin biri deyir: “Filan yerdə bir maqazini içi dolu malnan bağışdadım sənin təzə yeznənə”. Deməli, neçə tacir varmış hərəsi bir tükan bunun yeznəsinə padarka elədi.

Musa peyğımbər bir vaxt görür ki, bu çırpı satan oğlanda bir dəm var, bir dəsgah var. Bu oğlan şəhərdə uje bir nömrəli adamdı. Bir də Allah-talanın yanına gedəndə deyir ki, canım sizə fəda olsun. Sizdə mən yalan görməmişəm. Bu nə hak-hesabdı? Deyir ki, bizdə yalan olmaz. Amma o uşağ on altı yaşa gələnə qədər bir dəfə “Al­lah, saa şükür” deməmişdi. Şükür onun dilinə gəlməmişdi. Bir dəfə on qəpiyini kəsdim, onda dedi ki, Allah saa şükür, nə yaxşı hamısını kəsmədi. Tacir buna əlli qəpih verəndə genə dedi ki, Allah saa şü­kür. Tacirin arvadı bir maat verəndə genə dedi: “Allah saa şükür”. Ona görə hər şeyi bağışdadım ona.

İndi şükür eləmək yaxşı şeydi. İnsannar var altında üş yüz min maatlıx maşını, özü villaların içində itir, pulunun hesabını bil­mir, həyatdan da narazıdı. İki gözün baxır, iki əlin sağdı, iki ayağın sağdı, normal yaşıyırsan, şükür elə da. Atalar deyir: “Yaxşı günün qədri pis gündə bilinir”. Pis günə düşmüyüncə bilmirsən yaxşı gün nədi.