Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu dəRBƏnd folklor öRNƏKLƏRİ

Ovçu oğlu (53)
Ha orda, ha burda, xaraba karvansarada, qarpıza mindim, dər­­ya­dan keçdim, yaba ilə ayran içdim, heç belə yalan demə­miş­dim.

Oladı, olmuyadı, ovçu Pirimin bir ovçu dostu oladı. Ölən­də xatununa bərk-bərk tapşırdı:

– Oğluna ovçuluq sənətini verməzsən. Qalan hansı sənəti istəsə öyrənsin.

Aylar, illər gəlib keçdi. Ovçunun oğlu gəlib on səkkiz ya­şına çatdı. Anasına dedi:

– Ana, atam nə sənətin sahibi idi?

Anası dedi:

– Oğlum, atan yaxşı rəncbər idi.

Oğlan bir müddət bu sənətdə işlədi. Bir gün bir nəfər paxıl adam oğlana eşitdirdi:

– Atası nə sənətdə idi, bu nə sənətdədir!

Oğlan anasının yanına gəlib dedi:

– Ana, düzünü de, atam nə sənətin sahibi idi. Tez ol, ata­mın sənətini mənə de.

Anası bu dəfə də onu aldadıb dedi:

– Oğlum, atanın yaxşı dükanı var idi.

Bəli, oğlan bütün əkinini, kotanını, öküzünü satıb dükan aç­dı. Başladı alış-verişə. Bir müddət ana-bala beləcə dolandı. An­caq bu da uzun sürmədi. Oğlan yenə bir mərdimazara rast gəldi. O, oğlana eşitdirdi:

– Bunun atasından xəbəri yoxdu. Atası nə sənətin sahibi idi, gör bu nə ilə məşğuldu!

Bu sözlərdən ovçu oğlu bərk hirsləndi. Siyirdi xəncərini, düşdü anasının üstünə:

– Ana, siftə dedin atam rəcbər idi, sonra dedin dükançı idi. İndi düzünü de görüm, atam nə sənətin sahibi idi? Düzünü deməsən, səni öldürəcəm.

Xatun gördü yox, düzünü deməsə, işi şuluxdu, oğlu bərk hirslənib. Odu ki, dedi:

– Oğlum, mən sənin atanın vəsiyyətini yerinə yetirdim. İn­di ki, inad edirsən, bil, atan ovçu idi.

Oğlan başa düşdü ki, artıq anası onu aldatmır. Odu ki, sakitləşdi, başladı ovçuluq etməyə. Anası tapşırdı:

– Oğlum, ova çıxanda həmişə günçıxana get.

Oğlan dedi:

– Sən ki məni aldatdın, gün batana gedəcəm.

Ovçu oğlu az getdi, çox getdi, dərə-təpə düz getdi, gəlib bir düzənliyə çıxdı. Gördü ki, bir ceyran gəlib qarşısında daya­nıb. Ceyranı vurdu. Od qalayıb kabab çəkdi. Bişən tikələr təzə­dən ceyrana dönürdü. Oğlan bu işə mat qaldı. Qayıdıb evə gəldi. Başına gələn əhvalatı anasına danışdı. Anası dedi:

– Get atanın ovçu Pirim adlı bir dostu olub, onun yanına. O bilər.

Ovçu oğlu ovçu Pirimin yanına yola düşdü. Gəlib bir xatu­na rast gəldi.

Xatun dedi:

– Ovçu Pirimin evi buradı.

Oğlan gördü ki, ovçu Pirim daş daşıyır iki eşşəknən. Dedi:

– Salam, əmi, mənə ovçu Pirim lazımdı.

Dedi:

– Salam, oğlum, ovçu Pirim mənəm. Nədi istəyin?

Oğlan başına gələn əhvalatı mən sizə söyləyən kimi ovçu Pirimə danışdı.

Ovçu Pirim dedi:

– İndi sən qulaq as, mən öz başıma gələnləri söyləyim, sən özün nəticə çıxar:

“Mən sənin atanla birlikdə ovçuluq edirdim. Dünyada aya­ğım dəymədiyi yer yox idi. Ovdan da həmişə əlidolu gələrdim. Gözəl-göyçək arvadım var idi. Biz mehriban dolanırdıq. Bir dəfə ovdan evə qayıdanda gördüm ki, bir nəfər evdən çıxıb getdi. Bu cuhud idi. İynə-sap kimi şeylər satardı. Bu əhvalat bir neçə dəfə təkrar oldu. Bir gün mən ova getməyib yarı yoldan geri qayıt­dım. Gördüm ki, cuhud arvadımla bir yorğan-döşəkdə yatıb. Mən istədim ki, cuhudu da, arvadımı da vurub öldürüm. Cuhud yastığın altından bir çubuq çıxardıb məni sərçə elədi. Qarışdım sərçələrə. Getdim bir qoca qarı var idi. Başladım darılarını yerə dağıtmağa. Qarının nəvəsi gələndə bütün sərçələr uçub getdi. Uşaq məni tutub nənəsinin yanına gətirdi. Qarı məni görüb o saat tanıdı. Dedi:

– Ay ovçu Pirim, sən sərçəlikdə necə yaşayırsan? Mən sənə nə kömək eləyə bilərəm?

Uçub gəldim evimizə. Gördüm ki, arvadım evdədi. Tez mə­ni vurub itə döndərdi. Kənddən qırağa çıxdım. Gördüm dağın ba­şında bir sürü qoyun var, xoşsifət bir çoban da sürünün yanın­da. Fikirləşdim ki, məni saxlasa bu çoban saxlayacaq. Çobanın ayaq­larına sarmaşdım. Çoban məni saxladı. Gətirdi çiy ət atdı, ye­mə­dim. Bişirib verdi, yedim. O biri itləri bağlayırdı, məni açıx sax­­layırdı. Gördüm sürüyə bir ayı dadanıb. Hər gecə qoyunları aparır. Ayı gəlib adam kimi fit verirdi. Bir gecə arıq bir qoyunun yanında yatmışdım. Ayı qoyunu aparanda boğazından yapışdım, il­qımını çıxardım. Gedib çobanın ayaqlarından yapışdım, gətirib ayını gös­tərdim. Çoban adımı qoydu “qanlı it”. Adım çatdı baş­qa sərkar­la­ra. Bir sərkar gəldi məni on qoyuna aldı. Orda da bir ayı öldür­düm. Daha da məşhurlaşdım. Adım hər tərəfə yayıldı. Bir pac­cahın qızının dili tutulmuşdu. Paccah sərkarı yanına çağı­rıb dedi:

– İtin qızımın dilini açsa, qızımı sənə verəcəm, açmasa onu öldürəcəm.

Çoban dedi:

– Olsun.

Məni apardılar qızın yanına. Başladım qızın yanında göz­lə­məyə. Qız lal-dinməz uzanmışdı. Dinib danışmırdı. Gecə­nin bir yarısı gördüm ki, bacadan bir qarı düşdü. Başa düşdüm ki, qı­zın dilini bu qarı bağlayıb. Yapışdım qarının boğazından. Qarı dedi:

– Məni burax.

Qızı göstərdim. Qarı bildi ki, qızın dilini açmasa buraxma­ya­cağam. Nə elədisə qızın dili yavaş-yavaş açıldı. Qarı and verdi ki, bu sirri heç kimə açmayım. Mən qarıya yalvardım ki, dər­dimə çarə eləsin. Qarı söz verdi. Bir azdan xəbər yayıldı ki, qı­zın dili açılıb. Qız atasınnan danışdı. Paccah qızının dilinin açılmasından çox sevindi. Sonra çobana dedi:

– Qızı verdim sənə.

Bəli, qızı verdilər çobana. Toy başladı. Məni çoban qoydu qapının ağzına. Dayandım, dayandım, birdən qaçdım həmin qarı­nın yanına. Dedim:

– Mənim dərdimə çarə elə.

Qarı dedi:

– Bala, sən ki mənə yaxşılıq elədin. Sənin dərdinin çarə­sini deyərəm.

Qarı bir çubuq verib dedi:

– Get başını bu çubuğun üstünə qoy. Ürəyindən keçir ki, adam olasan. İstəyin yerinə yetəcək.

Qarı deyən kimi elədim. Öz əvvəlki halıma düşdüm. Çox sevindim. Tez evimizə getdim. Gördüm ki, arvadım yenə cuhud­la bir yerdədi. O istədi ki, çubuğu götürüb məni vursun. Mən on­dan tez tərpəndim. Hər ikisini vurub eşşək elədim. Gəldim çoba­nın yanına. Evə girmək istəyəndə çoban qabağımı kəsdi.

Dedim:

– Ayə, o mənim gəlinimdi.

Bundan sonra əhvalatı çobana danışdım. Çoban bizə toy elədi. Mən paccahın qızı ilə evləndim”.

Ovçu Pirim hekayətini başa vurub dedi:

– Bax, o gördüyün arvad paccahın qızıdı. Onunla xoşbəxt yaşayıram. Bu eşşəklər isə biri köhnə arvadım, biri də cuhuddu. Mə­nim dünyada heç nəyə ehtiyacım yoxdu. Bu daşı bu eşşəklərlə o tərəf, bu tərəfə daşıtmaqda məqsədim onlara əziyyət verməkdi.

Oğlan ovçu Pirimlə xudafizləşib evlərinə qayıtdı. O gündən ovçuluğun daşını atdı. Özünə ayrı bir sənət tapıb yaşamağa başladı.

Göydən üç alma düşdü. Biri mənim, biri özümün, biri də nağılı söyləyənin.