| Beləliklə:
– 32/33 xaosa adlamanın funksional ritm vahididir.
– Qəhrəman xaosa adlamaq üçün müxtəlif mərhələlərdən keçməlidir. Kərəmin keçidlərində müşahidə olunduğu kimi, mərhələlər adlandıqca qəhrəmanın funksional hərəkət ritmi sürətlənir. Bu ritm/sürətin rəqəmlə ölçülən kəmiyyət göstəricisi var. Keçidin ritmi 32 vahidinə qədər gələ bilər. Son hədd 33-dür. 33 həddinə çatmaq artıq Xaosa adlamaq deməkdir.
– Ölmüş insan ölənləri Xaosa yola salan Dəli/Şaman/Trikster Domrula 33 axça/can qurban verilməsi ilə Xaosa adlaya bilər.
– Qanturalıya qədər 32 igid Xaosa adlamaq üçün öz canını qurban verir. Qanturalı 33-cü can olaraq Xaosa adlayır.
– Kərəm 32 dişini qurban verir. Özü 33-cü qurban vahidi olaraq Xaosun mərkəzi mərhələlərindən birinə adlayır.
– Dəli Domrula qurban verilən “axça”, Kərəmin qurban verdiyi “diş”, əslində, Qanturalının keçid formulunda olduğu kimi, “can” qurban verilməsinin epik paradiqmalarıdır.
Qeyd edək ki, prof. Ramazan Qafarlı Oğuz dünya modelində ilkin kosmoqonik yaradılışın ritmi vahidinin “33” olduğunu aşkarlamışdır. O göstərir ki, ilkin yaradılış silsiləsi “33”lə tamamlanır: 1 ata (Oğuz) + 2 ana (Oğuzun göyü və yeri təmsil edən xanımları) + 6 oğul (Gün, Ay, Ulduz, Göy, Dağ, Dəniz xanlar) + 24 nəvə (hər oğuldan törəyən 4 nəvənin təmsil etdiyi 24 oğuz tayfası) = “33” vahidi224.
Demək, 33-lə Oğuz kosmoqonik yaradılışının bir silsiləsi başa çatır. Maraqlıdır ki, Oğuz elinin bütün sonrakı kosmoqonik böyümə ritmi “33” vahidinə əsaslanır. Oğuzların sayı nə qədər artırsa-artsın, onlar özlərini sosial-siyasi struktur baxımından 24-lük tayfa sistemi əsasında düzürlər. Bu halda nəsildən-nəslə (silsilədən-silsiləyə, dövrədən-dövrəyə, ritmdən-ritmə) keçidlər zamanı “33” vahidi dəyişməz qalır: 24 (əbədi tayfa) + 6 (əbədi/sakral ata) + 2 (əbədi/sakral ana) + 1 (əbədi/sakral əcdad/baba). Buradan çıxan əsas nəticə ondan ibarətdir ki, “33” bütün hallarda kosmik məkan daxilində mövcudluğun kəmiyyət həddi/ritmidir. Xaosa adlamaq istəyən subyektin bu ritm/həddə çataraq onu aşması Xaosun kəmiyyət ritminə daxil olması deməkdir. Kərəm Xaosda olsa da, diridir. O, bir diri kimi, Xaosun istənilən mərhələsinə adlamaq üçün bütün hallarda “33” həddini aşmalıdır. Demək, buradan nəticə çıxarmaq olar ki, “33” semantemi Kərəmin Xaos boyunca bütün keçidlərində daxili funksional ritm vahidi kimi həmişə var olub. “Dişçəkmə” motivində isə bu semantem motivin süjetüstü və süjetaltı planlarının açıq ifadə olunan mahiyyətinə çevrilmişdir.
Qeyd edək ki, Xaosa 32 diş qurbanı ilə adlama ümumən Şaman/Qəhrəman keçidi üçün xarakterik olan digər bir keçid elementinin süjetdə qorunub qalması ilə də təsdiq olunur. Kərəm Əsligilin bağçasına gəlməzdən əvvəl bazara gedib özünə bir dəst təzə paltar alır. Bu, Şaman/Qəhrəmanın keçid modelinə aid cilddəyişmə formuludur. Bu formulun varlığı 32 dişin çəkilməsini ümumən keçid modelinin tərkibinə daxil etməklə həmin modelin kosmoloji süjetdə sistem təşkil etdiyini də ortaya qoyur.
Dostları ilə paylaş: |
