Misal. tənliyinin [1,2] parçası ilə təklənmiş c0 kökünün iterasiya üsulu ilə təqribi qiymətini tapmalı.
Verilmiş tənliyi
şəklində yazaq. funksiyası üçün isbat etdiyimiz teoremin bütün şərtləri ödənilir:
.
Buna görə də iterasiya prosesini qurmaq olar:
Sıfırıncı yaxınlaşma x0=1 olsun. Onda sonrakı yaxınlaşmaları aşağıdakı kimi tapırıq:
,
,
,
,
,
,
.
Buradan isə aydındır ki,
kimi götürsək, onda bu təqribi bərabərliyin mütləq xətası olar.
Kiçik parametr üsulu.
Kiçik parametr üsulu riyaziyyatda ən çox işlənən universal üsullardan biridir. Bu üsulun tətbiq olunma sxemi aşağıdakı kimidir:
Tutaq ki, həlli tələb olunan riyazi məsələ axtarılan dəyişənlərdən başqa bir parametrindən də asılıdır. Bu məsələnin olduqda həllini (buna həyəcanlanmamış həll deyilir) hər hansı yolla tapmaq mümkün olduqda, onun -nın sıfıra yaxın kiçik qiymətlərində həllini (buna məsələnin həyəcanlanmış həlli deyilir) bəzən -nın qüvvətlərinə görə ayrılmış şəkildə (əlbətdə ki, müəyyən dəqiqliklə) tapmaq mümkün olur. Bu həllin iştirak etməyən birinci həddi məsələnin =0 olduqdakı həlli (həyəcanlanmamış həlli) olmalıdır.
Məsələnin -nın qüvvətlərinə görə ayrılmış həllini çox vaxt qeyri-müəyyən əmsallar üsulu ilə tapırlar. Bu məqsədlə həll, əvəlcə -nın qüvvətlərinə görə qeyri-müəyyən əmsallarla (yəni həriflərlə) yazılır. Sonra isə məsələnin şərtindən istifadə edərək, -nın müxtəlif qüvvətləri iştirak edən müəyyən bərabərlik alınır. Bu bərabərlikdən, -nın eyni dərəcəli qüvvətlərinin əmsallarını müqaisə edərək, qeyri-müəyyən əmsallar tapılır. Bütün bu dediklərimizi aşağıdakı tənliyin həlli üzərində izah edək.
Dostları ilə paylaş: |