Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

BEYAZIT DEVLET KÜTÜPHANESİ

Beyazıt'ta Kültür Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü'ne bağlı kütüphane. Derleme Kanunu ve diğer yollarla gelen her tür yayını eksiksiz toplamak, düzenlemek, kullanıma sunmak ve geleceğe aktarmak amacıyla çalışır. 1961'den beri bugünkü adıyla anılmaktadır.

Türkiye'de devlet eliyle kurulan ilk genel kütüphanedir, ilk binası 1506'da yapılan Bayezid Külliyesi imaretinin bir bölümüdür. 1869'da Maârif-i Umûmiye Nizamnamesi'nin çıkarılışından sonra İstanbul'da genel bir kütüphane kurmak amacıyla Sadrazam Said Paşa ve Maarif Nazırı Mustafa Nuri Paşa, evvelce ahır olarak kullanılan imaretin Maarif Nezareti'ne devrini sağladılar. 27 Eylül 1882'de başlayan onarım için II. Abdül-hamid'in de özel bütçesinden katkıda bulunduğu kütüphane 24 Haziran 1884' te Kütüphane-i Umumi-i Osmani adıyla resmen açıldı.

İlk kitabı, açıldığı gün bağışlanan bir Naima Tarihi olan kütüphanenin kitap mevcudu 1888'de 7.068'e ulaşmıştı. 1300 tarihli bir belgede telif ve tercüme olarak yayımlanan her eserden bir nüshanın kütüphaneye alınmasının öngörülmesi, kurumun Avrupa ülkelerindeki milli kütüphanelerin işlevini üstlenmesinin amaçlandığını göstermektedir. Kütüphanenin gelişmesine hizmeti geçmiş yöneticiler olarak Hoca Tahsin Efendi (1884-1913), İsmail Saib Sencer (1913-1939), Necati Lugal (1939-1943), Saadettin Nüzhet Ergun (1943-1946), Muzaffer Gökman (1946-1977) sayılabilir.

Balkan Savaşı (1912-1913) sırasında savaş bölgelerinden kaçırılabilen çok sayıda kitabın kütüphaneye devredilmesi üzerine kütüphane bir depoya dönüştü. Cumhuriyet'in kuruluşundan sonra, Beyazıt Umumi Kütüphanesi adını alan kütüphaneye imaretin bir bölümünün daha tahsis edilmesiyle sıkışıklık bir ölçüde giderildi. 1934'te Basma Yazı ve Resimleri Derleme Kanunu'nun yürürlüğe girmesinden sonra Türkiye'de yayımlanan her eserden bir nüshanın kütüphaneye gelmeye başlaması üzerine kütüp-

hanenin koleksiyonu hızla arttı ve yer darlığı baş gösterdi. 1945'te 100.000 dermesinin ancak 30.000'i okuyucu hizmetine sunulabilmişti. 1946'da mevcut bina onarılarak kullanım alanı genişletildi; 1974'te bitişikteki eski Dişçilik Mektebi de kütüphaneye tahsis edildi. Onarımına 1979'da başlanabilen Dişçilik Mektebi binası 1984'te hizmete girdi.

Türkiye'de uluslararası nitelikte ilk kataloglama çalışmasına 1939'da Beyazıt Kütüphanesi'nde başlandı. Yazar ve kitap adına göre düzenlenen iki katalog 1944'te tamamlandı. Beyazıt Kütüphanesi'nin yol göstericiliğinde yeni bir zihniyetin atılımı sayılan kataloglama çalışmasını önemseyen Maarif Vekâleti de ilk Türk kataloglama kurallarını içeren kılavuzu yayımladı. Bu arada Dewey Onlu Tasnif Sistemi'nin 1950'de kabulüyle kütüphanede konu katalogunun açılış töreninin yapılışı, o günün kütüphanecilik anlayışı içinde önemli olaylardandı.

1952'de kütüphaneye metal raflar alımına başlanarak kısa sürede 200.000 kitap kapasiteli bir depo oluşturuldu. Cilt atölyesi kütüphane bünyesine alınarak, çuvallar içinde dağınık halde gelen kitaplar en çok 15 gün içinde ciltlenmeye başlandı. 24 Nisan 1952'de Türkiye'nin ilk çocuk kütüphanesi burada açıldı. Bir yandan da kültürel etkinliklerin merkezi haline geldi. 1955-1956'daki onarımdan sonra kurum, hedeflerine ulaşmış bir düzeye erişti. Bu dönemde çok sayıda araştırmacıya da cevap vererek, dünyanın hiçbir yerinde görülmeyen üniversite, araştırma, özel ve halk kütüphaneleri görevlerinin tümünü üstlenmişti.

Bugünün Beyazıt Devlet Kütüphanesi 9'u kütüphaneci olmak üzere 40 civarındaki personeliyle, Anglo-American Kataloglama Kuralları (AAKK 2) ile bilgisayarı uygular düzeye erişmiştir. Ayrıca Derleme Müdürlüğü, Süleymaniye, II Halk

Kütüphaneleri ve islam Ansiklopedisi ile terminal bağlantısı programlamıştır. Bu arada tek salonlu düzenden kurtularak 157 kişilik "Kitap Okuma Salonu"ndan başka "Nadir Eserler", "Gazete ve Dergi", "Harita, Afiş", "Para, Pul", "Müzik Dinleme", "Video ve Film İzleme", "Görme Özürlüler" bölüm ve salonlarıyla beraber bir de lisan laboratuvarı açmış; ayrıca 1.000.000 kitap kapasiteli modern depoya kavuşmuştur. Bunun yanında eğitici ve kültürel etkinliklere açık bir konferans salonu, personel yemekhanesi, okuyucu kantini, fotokopi servisi ve mikrofiş sistemi ile kütüphaneciliğin tüm yeniliklerini yakalamaya çalışmaktadır.

Aynı anda 400 kişinin yararlanmasına olanak sağlayan kütüphanede güncel duyuru hizmeti kapsamında, en son gelen dergi ve kitaplar, gazete, dergi vb yayınlardan alınan fotokopiler girişteki vitrin ve panolarda sergilenmektedir.

Kütüphanenin 600.000 dolayındaki genel dermesinin içinde 11.000'i aşkın yazma, 25.000 kadar da süreli yayın vardır. Zengin gazete koleksiyonunun mikrofişe alınması sürdürülmektedir.

Resmi işgünlerinde kesintisiz hizmet veren kütüphanede yazar ve kitap adı ve konu başlıklarına göre alfabetik kataloglar ve Dewey konu katalogu, başvuru servisinin de yer aldığı ek bina gi-rişindedir.

"Atatürk ve İnkılapları Bölümü", "Gazete Okuma Salonu" ile cilt atölyesi eski binadadır.

Bibi. H. Duman (haz.), Beyazıt Devlet Kütüphanesi 100 Yaşında, İst., 1984; D. Ersoy, "İstanbul Hürriyet Meydanı ve Yerli Kütüphaneler", Türk Kütüphaneciler Demeği Bülteni, c. 14, S. 1-2 (1965); M. Gökman, Bayezit Umumî Kütüphanesi (Restorasyondan Sonra Yeni Hüviyetiyle), İst., 1956; G. Kut, "İstanbul'daki Yazma Kütüphaneleri", TD, c. 33, 1980/8; TC Kültür ve Turizm Bakanlığı, Beyazıt Devlet Kütüphanesi Hizmet Kılavuzu, Ankara, 1988;