Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

CAMİ DERSLERİ

374

375

CAMİLER

1884'te Paşabahçe'de, bugünkü Tekel İçki Fabrikası ile vapur iskelesi arasında, deniz kıyısında Saul D. Modiano isimli bir italyan girişimci tarafından kurulmuş olan Modiano Cam Fabrikası (Fabbrica Vetramini di Constantinople), Beykoz'da başlatılmış olan camcılık geleneğinin canlı tutulmasında önemli bir rol oynamıştır. Belgelere göre, burada 100'ü Avrupalı olmak üzere 600 kişi çalışıyordu ve bunların 500'ü doğrudan üretimle ilgili işçilerdi. 1906'da fabrikanın 4 cam fırını, 80 tezgâhı vardı ve en önemli ürünleri dönemin temel ihtiyacı olan gaz lambaları, globlar, abajurlar, küçük lambalar, şişeler, nargileler, bardaklardı. Fabrika 1922'de yıktırılmış ve Boğaziçi camcılık geleneği tekrar sessizliğe gömülmüştür.

Bugün Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları AŞ yapısı içinde bulunan ve 1935'te üretime başlamış olan Paşabahçe Cam Fabrikası, bir yönüyle 19. yy başlarında Beykoz bölgesinde başlatılmış olan Boğaziçi camcılığının geçirdiği gelişimlerin bir sonucudur. Fabrikada günlük ihtiyaçları karşılayan çok geniş bir ürün yelpazesi yanında, kristal cam üretimi ve kesme sanatı geliştirilmiş, çeşmibülbül üretimi yeniden canlandırılmış ve ünlü Beykoz cam sanatı ayakta tutulmuştur.

Bibi. Ö. L. Barkan, Süleymaniye Cami ve imareti İnşaatı, Ankara, 1979; N. Bayraktar, istanbul Cam ve Porselenleri, ist., 1982; F. Bayramoğlu, Türk Cam Sanatı ve Beykoz İşleri, ist., 1976; Ö. Küçükerman, Cam Sanatı ve Geleneksel Türk Camcılığından Örnekler, Ankara, 1985; ay, "Boğaziçi Camcılığının Ünlü Eserleri: Çeşmibülbüller" Türkiyemiz, no. 66 (1992), s. 4-17; ay, "Çeşmibülbül", Antik-De-kor, no. 20 (1993), s. 20-25; ay, Beykoz Fabrikası; Boğaziçi'nde Başlatılan Sanayi, Ankara, 1988; G. Okçun, Osmanlı Sanayii, 1913-1915 İstatistikleri, ist., 1984; T. Karauğuz, "Camcılık ve istanbul'da ilk Cam ve Billur Fabrikası", Türk Kültürü, no. 111 (Ocak 1972), s. 19-24; R. Önsoy, Tanzimat Dönemi Osmanlı Sanayii ve Sanayileşme Politikası, Ankara, 1988.

ÖNDER KÜÇÜKERMAN