Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

CERCLE d'ORIENT

Eski İstanbul'da "Serkldoryan" diye bilinen ünlü bir kulüp. 1882'de büyük çoğunluğunu Levanten, azınlık ya da yabancı uyrukluların oluşturduğu kişilerce Grand'Rue de Pera (bugün istiklal Caddesi) ile şimdiki adıyla Yeşilçam (veya Yeni Ar) Sokağı'nın kesiştiği köşede Ab-raham Paşa'ya ait yeni yaptırılan büyük binada kuruldu. İran Büyükelçisi Mohsin Han'ın 9 yıl süren başkanlığından sonra 1912'ye kadar Rusya, Fransa, İtalya, Avus-turya-Macaristan ve Almanya büyükelçileri, kulüpte başkanlık yaptılar. Bir dönem için İstanbul'un en gözde zenginler ve ileri gelenler kulübü olan Çerde d'Orient'a üye yazılan üst düzey Osmanlı erkânı arasında Prens Aziz, Cemal, Enver, Talat, Damat Ferid, Fuad, Prens Said Halim, Prens İbrahim Hilmi, Çürüksulu Mahmud, Prens Mehmed Ali, Gazi Ah-med Muhtar, Salih Münir, Nişantaşlı Yusuf, Yusuf Sadık paşalar sayılabilir.

I. Dünya Savaşı sırasında kulübün üyeleri arasındaki İtilaf ve İttifak devletleri karşıtlığından dolayı faaliyeti bir süre için yavaşladı, Mütareke yıllarında ise işgal kuvvetlerine mensup üst düzey subayların devam ettiği bir yer oldu. "Şark Kulübü" anlamına gelen Fransızca adını Cumhuriyet'in ilanından sonra Büyük Kulüp olarak değiştirdi.

Cumhuriyet döneminde de üye bileşiminin sosyal yapısını koruyan kulüp 1959'da Çiftehavuzlar'da şube açtı. Kulübün yeni yeri Hacıbekirzâdelerin köşkü diye bilinen geniş bahçeli büyük malikânenin daha sonraki sahibi olan Refii Bayar'ın vârislerinden satın alınıp düzenlenmişti. Plajı, motor iskelesi, yüzme havuzu vardı. Daha sonra ihtiyaç arttıkça ağaçlar kesilip başka binalar eklendi. Kulüp üyelerinin hem yaz, hem kış aylarında burayı tercih etmeleri, ayrıca Be-yoğlu'nun 1960'larda uğradığı bozunma

Cercle d'Orient'm istiklal Caddesi'ndeki binası.

Nazım Timuroğlu, 1994

nedeniyle İstiklal Caddesi'ndeki kulüp 1971'de kapandı.

Kulübe 60. kuruluş yılına kadar 33 bakan, 148 büyükelçi ve 552 üye kaydolmuştur. 1993'te üye sayısı 3.780'e ulaşan kulübe 88 bakanlık yapmış politikacı, 210 yerli ve yabancı diplomat da kayıtlıydı. Başkanlık yapanlar arasındaysa Baron de Hirschfeld, Prens Maurocar-dato, Baron de Calice, Kont de Dudzce-le, Baron de Kangenheim, Said Halim Paşa, Mustafa Reşid Paşa, Abdülhak Ha-mid Tarhan, Cemil Topuzlu, Fethi Ok-yar, Numan Menemencioğlu, Necmed-din Sadak, Tevfik Rüştü Araş, Raif Dinç-kök (18 yıldır başkanlığı sürdürmektedir) gibi isimler bulunuyordu.

Büyük Kulüp bugün sadece Kadıköy yakasındaki tesislerinde -sahil yolunun geçirilmesi nedeniyle deniz kullanımı imkânları kalkmış olarak- faaliyetim sürdürmektedir.

BEH2AT ÜSTDİKEN Mimari

45 m'ye varan anıtsal cephe düzenlemesiyle Beyoğlu mimarisinin simgelerinden biri olan yapının derinliği 21 m'dir. Ancak bu derinlik, Yeşilçam Sokağı cephesinde, önceki tarihli mevcut bir yapı korunarak yapıldığı için 13 m'ye iner. Zemin yol seviyesinden algılanmayan çatı katı ile birlikte yapı beş katlıdır. Orta eksen üzerinde, İstiklal Caddesi'nden giriş yer alır. Zemin ve birinci katlarda bazı değişiklikler ve ekler yapılmıştır. Günümüzde, girişin her iki yanında pasaj şeklinde düzenlenmiş muhdes (sonradan eklenmiş) dükkânlar mevcuttur. Parsel içinde, Emek Sineması arkasında ayrı bir yapı olarak inşa edilmiş şimdiki a-

dıyla Rüya Sineması'na geçişi sağlayan diğer giriş, Galatasaray yönünde ikinci modülde işlevini sürdürmektedir. Bu iki giriş dışında, dükkânlar şeklinde düzenlenmiş zemin katta günümüzde hazır giyim mağazaları ve İnci Pastanesi yer alır. Birinci katta giriş hacminden muhdes bir merdivenle ulaşılan bir bilardo salonu vardır. Girişin sağında yer alan ve kulüp olarak düzenlenmiş üst katlara bağlantıyı sağlayan merdivenler kullanım dışıdır. Eş planlı ikinci ve üçüncü katlar, binayı uzunlamasına kat eden geniş bir koridorun iki yanına yerleştirilmiş ve birinden diğerine geçilebilen salonlardan oluşmuştur. Ayrıca arka cephede servis mekânlarına da yer verilmiştir. Çatı katı ise kulübe ait otel odaları şeklinde düzenlenmiştir. Volta döşemeli tuğla yığma sistemde inşa edilen yapının cadde cephesi taş kaplama, sokak cephesi ise sıvalıdır. Cephe düzenlemesinde prekast elemanlar da kullanılmıştır. Bağdadi tekniğinde sıvanmış tavanlar zengin tezyinatlıdır.

Aksiyal ve simetrik bir anlayışta düzenlenmiş cadde cephesi, zeminde dükkânlar, birinci katta gotik rozetler ve gömme yivli sütunlarla belirginleşen on bir modüle ayrılmıştır. Cephe, dekoratif taş konsollarla desteklenen geniş bir silme ve yapı boyunca devam eden parapetle tamamlanmıştır. Cephe tezyinatı i-çinde yer verilen yüksek kabartma tekniği ile yapılmış insan ve hayvan figürlü düzenlemeler de yapının dikkate değer öğelerindendir.

Bir zamanlar İpek Sineması olan, daha sonra onarılarak Yeni Tiyatro'ya dönüşen, bir yangından sonra gene onarı-