Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

Cerrahpaşa

İstanbul Ansiklopedisi

CERRAHPAŞA

Aksaray, Samatya ve Millet caddeleri a-rasında Kocamustafapaşa semtine çıkan anayol üzerinde günümüzde hastanesi ile bilinen semt.

Aksaray, Haseki, Davutpaşa, Esekapı, Langa, İnebey gibi bir kısmı bugün kaybolmuş semtler arasında bulunan Cerrahpaşa, II. Mehmed (Fatih) döneminde (1451-1481) Hobyar, Keyci Hatun, Hacı Timur, İsa Kapısı mahallelerinden oluşmakta idi. 15-16. yy kaynaklarında semtin adına Hobyar ve Avratpazarı olarak rastlanılmaktadır. 1930'larda bir kısım yaşlıların Cerrahpaşalıyım yerine Hobyarlı-yım dedikleri de bilinmektedir. Avratpazarı adının Bizans döneminden beri devam edegelen ve bu civarda esir ticareti yapan dükkânlardan kaynaklandığı bilinmektedir. 19öO'lı yıllara kadar Davutpaşa Lisesi karşısında ayakta kalan Esir-cibaşı Konağı ve halen bir kısım mimari izlerine rastlanan arasta bu civarda yapılan esir ticaretini doğrulamaktadır.

Cerrahpaşa, Aksaray'ı Kocamustafapa-şa'ya bağlayan anacadde üzerinde bir sıra paşa konakları ve camileri arasında yer almış bir semttir. Bu yol üzerinde sırasıyla Murad Paşa, Yusuf Paşa, Cerrah Paşa, Davud Paşa, Hekimoğlu Ali Paşa, Koca Mustafa Paşa gibi ünlü devlet a-damlarının yaptırdığı camilerin bulunduğu gözlenmektedir. I. Süleyman (Kanuni) döneminde (1520-1566) Aksaray' dan Cerrahpaşa'ya ulaşan hafif yokuş yolun adı bu sokak üzerindeki Fatih dönemi camilerinden Ahmed Kethüda (Semi Molla) Mescidi haziresinde gömülü olan Tozkoparan Ahmed Ağa'ya(-+) izafetle "Tozkoparan Yolu" olarak da anı-

lagelmiştir. Semtin günümüzde kullanılan adına kavuşması ise III. Mehmed dönemi (1595-1603) sadrazamlarından Cerrah Mehmed Paşa'mn bir külliye inşa ettirmesiyle olur (bak. Cerrah Mehmed Paşa Külliyesi). Bu tarihten sonra semtin adı Cerrahpaşa olarak anılmaya başlar. Cerrahpaşa Hobyar, Kürkçübaşı, Ahmed Kethüda, Canbaziye mahallelerinin tamamı ve Keyci Hatun, Başçı Hacı Mahmud mahallelerinin bir kısmından oluşan bir semt-i meşhurdur. Bugün bu mahallelerin bir kısmı unutulmuş ve Cerrahpaşa Hastanesi'nin genişlemesi nedeniyle yok olmuştur.

Semtin adını yaşatan en önemli kurum Cerrahpaşa Hastanesi'dir(->) Hastane, semtin adım- unu Kurmamakla birlikte kurulduğundan beri sürekli artan hasta ve yatak ihtiyacını karşılamak için yavaş yavaş gelişerek etrafındaki binaları, arsaları, eski eserleri yutarak semtin dokusunu kaybetmesine, bazı sokak ve mahallelerin yok olmasına neden olmuştur. Bu büyük kuruluşun kapsadığı alan içinde eskiden çevrelerinde küçük mahallelerin bulunduğu beş mescit, pek çok çeşme yer almaktaydı. Birçok eski eser bu büyüme içerisinde yok olmuştur.

Yusufpaşa'dan Langa İnebey Caddesi ve Davutpaşa'dan Haseki Külliyesi Caddesi ile Davutpaşa İskelesi-Samatya Cad-desi'nin sınırladığı Cerrahpaşa semtindeki ahşap konaklardan günümüze birkaç tanesi kalmıştır. Bunların en önemlilerinden biri Yağcızade Konağı adıyla da bilinen Cerrahi Konağı'.dır. Bugün kısmen harap ve çökmüş olarak anacadde üzerinde bulunan bu konakta l678'de Cerrahîliğin kurucusu Nureddin Cerra-