Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

CERRAHPAŞA HASTANESİ

Cerrahpaşa semtinde bugün İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi'ne bağlı hastane.

Kuruluşu 19. yy'm sonlarına uzanır. 1893'te İstanbul'da görülen kolera salgınında Cerrahpaşa'daki Takiyeddin Paşa Konağı şehremanetince satın alınarak salgın süresince hastane olarak kullanılmıştı. Daha sonra Dördüncü Daire-i Beledi-ye'nin yerleştirildiği konağın bahçesine 1909'da bir de pavyon yapılmıştı. O civarda oturan kadınlar Haseki Nisa Hasta-nesi'nde tedavi edilmekteydiler. Ancak erkeklerin kabul edileceği bir hastane yoktu. Bu nedenle 1910'da şehremaneti-ne bağlı olarak kurulan Müessesat-ı Hayriye-i Sıhhiye İdaresi Takiyeddin Paşa Konağı'nı erkeklere mahsus bir hastane olarak işletmeyi kararlaştırdı. Bina boşaltılıp onarımdan geçirilerek 23 Temmuz 1910'da Cerrahpaşa Zükûr Hastanesi adıyla faaliyete geçirildi. Son sistemle donatılmış bir belediye hastanesi olarak 10p yatakla hasta kabul etmeye başlayan hastanenin açılışından bir süre sonra İstanbul'da tekrar bir kolera salgını çıkması üzerine bahçeye 24 yataklı bir pavyon inşa edilerek koleralılara ayrılmıştı. Bir süre sonra koleralı hastalar Serviburnu Tahaffuzhanesi'ne nakledilerek salgın boyunca bu pavyon erkeklere ait bir tecrithane olarak kullanılmıştır. Kadınlar ise Avrupa'dan getirtilen 12 yataklı bir pavyona yerleştirilmiştir. Salgın bittikten sonra bu barakalara bulaşıcı hastalıklar, deri hastalıkları, karantina ve verem hastaları yerleştirilmiştir.

Kolera salgınını izleyen 1911 kışının çok şiddetli geçmesi hasta sayısını artırınca, seyyar pavyon cerrahi hastalıklara, büyük pavyon ise frengili hastalara ayrılarak yatak sayısı 110'a çıkarıldı. A-yakta muayene ve tedavi için de üç odalı bir muayenehane yaptırıldı. Bu arada hastanenin genişletilmesi için civardaki bazı evler satın alındı, eski şeyhülislam-

lardan Cemaleddin Efendi de, bahçeye bitişik olan geniş arazisini hastaneye bağışladı. 1912'de Takiyeddin Paşa Konağı yıktırıldı, yerine dar bir koridorla bağlanan iki kagir bina (bugünkü dekanlık) inşa edildi. Birinci binaya idare, poliklinik, göz, kulak-burun-boğaz ve eczane, ikincisinin üst katma cerrahi ve ameliyathaneler, alt katına ise dahiliye servisi yerleştirilmiştir.

14 Aralık 1913 tarihli Hastaneler Tali-matnamesi'ne göre hastanenin cerrahiye (20), dahiliye (40), sâriye (bulaşıcı hastalıklar) (20), üzniye, hançereviye ve enfiye (kulak-burun-boğaz) (10) ile zühreviye ve cildiye (20) olmak üzere 5 servisinde toplam 110 yatağı vardı. Ayrıca emraz ve ameliyat-ı esnan (diş ameliyatı ve hastalıkları) şubesi, röntgen ve tedavi-i elektrikî (elektrikle tedavi), kimya, teş-rih-i marazi (patolojik anatomi) ve bakteriyoloji laboratuvarları ile bir de muayenehanesi bulunmaktaydı.

1925'te bir ara Haydarpaşa'daki Tıp Fakültesi'nin son sınıfı Cerrahpaşa'ya nakledildi, fakat yer darlığından ertesi yıl tekrar Haydarpaşa'ya döndü. 1927-1930 arasında Vali ve Belediye Reisi Mu-hiddin Üstündağ hastane arsasını doğuya doğru genişleterek bir dahiliye pavyonu inşa ettirdi ve yatak sayısı 250'yi buldu.

Tıp Fakültesi'nin Haydarpaşa'daki hariciye, I. dahiliye ve göz klinikleri 1933' te Cerrahpaşa Hastanesi'ne taşındı. Dahiliye ve cerrahi klinikleri arasına ilk dershane ve patoloji laboratuvarı inşa edildi, 300 yalağa ulaşan hastanenin eksikleri büyük ölçüde giderildi.

1940'ta Dr. Ziya Gün'ün bağışı ile yapılan 60 yataklı göz pavyonu, 1941'de

deri ve frengi servisi, 1943'te de yeni cerrahi binası faaliyete geçti. Eski cerrahi servisinin bir katında yeni bir dahiliye, ikinci katında da 40 yataklı bir üroloji kliniği açıldı. 1947'de yeni poliklinik binasında hasta kabul edilmeye başlandı, verem pavyonu ve I. kadın-doğum ile çocuk klinikleri açıldı, yatak sayısı 724'e yükseldi. 1951'de Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi'ndeki nöroloji kliniği de Cerrahpaşa'ya taşındı.

Hastanenin arsası belediyeye, binaların bir bölümü ise İstanbul Üniversitesi' ne aitti. 1967'de Cerrahpaşa Tıp Fakültesi kurulunca belediye ile bir anlaşma yapılarak hastane bütünüyle Cerrahpaşa Tıp Fakültesi'ne devredildi. 1976'da yeni bir iç hastalıkları kliniği yapıldı, 1979' da da enstitüler yeni binasına taşındı. Hastane arsası istimlaklerle genişletilerek denize kadar indi. Göz, kulak-burun-boğaz, üroloji, deri hastalıkları, nöroloji, fizik tedavi, psikiyatri ve fizyoloji kliniklerinin yeni yapılarına yerleşmesi kütüphane ve oditorium binalarının hizmete girmesiyle fakülte hastanesi olarak gelişmesini sürdürdü.

Bugün Cerrahpaşa Tıp Fakültesi'nin bütün birimlerinin yer aldığı, 2.300 yataklı, tam teşekküllü modern bir üniversite hastanesi ve bir tıp merkezi olarak faaliyetini sürdürmektedir.

Bibi. Müessesât-ı Hayriye-i Sıhhiye Müdüriyeti, İst., 1327/1911, s. 53-56; (Ergin), Mecelle, IV, 446; H. Akbay, "Cerrahpaşa Hastaha-nesi", ISTA, VII, 3508-3510; B. N. Şehsuva-roğlu, "İstanbul Sağlık Hayatı", İstanbul İl Yıllığı, İst., 1973, s. 458-459; D. Manizade, 65 Yıllık Cerrahpaşa Hastanesi, İst., 1976; B. N. Şehsuvaroğlu-A. E. Demirhan-G. C. Güreşse-ver, Türk Tıp Tarihi, Bursa, 1984, s. 146-147. NURAN YILDIRIM