Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

1970'lerden Günümüze l Mayıslar

l Mayıs, İstanbul'da yarım yüzyıllık yasağı takiben, 1975'te Tepebaşı Gazino-su'ndaki bir kapalı salon toplantısıyla yasal olarak kutlandıktan sonra, 1976'da DİSK'in (Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu) girişimiyle, iki ayrı koldan (Beşiktaş ve Saraçhanebaşı'ndan) başlayıp, Taksim'de bir mitingle sona eren yürüyüş ve açık hava toplantısı biçiminde gerçekleştirildi. DİSK'e bağlı sendikaların yanısıra ulusal ya da yerel düzeylerdeki çeşitli meslek kuruluşlarının, gençlik ve kadın derneklerinin, l Ma-yıs'a değer veren siyasal partilerin, diğer demokratik örgütlerin ve 150.000'i aşkın kişinin, İstanbul ve ülkenin dört bir yanından gelerek katıldıkları "İstanbul l Mayıs 1976", toplumun içinde bulunduğu demokratikleşme sürecinin ö-nemli bir göstergesiydi de.

Ertesi yıl, gene DİSK'in düzenlediği ve daha büyük bir kitlenin katıldığı İstanbul l Mayıs gösterisinde bir önceki yılın güzergâhlarından geçilerek Taksim' de toplanıldı, Saraçhanebaşı'ndan yola çıkan yürüyüş kolunun Tarlabaşı'ndan Taksitn'e girişi tam tamamlanmak üzereyken, esrarengiz biçimde silahların patlaması sonucu büyük bir kargaşa çıktı. Tarihe "Kanlı l Mayıs" diye geçen olayda bazıları kurşun yarasıyla, ama büyük çoğunluğu Kazancı Yokuşu'nda yaşanan izdihamda ezilmek suretiyle toplam 38 kişi yaşamını yitirmiştir.

l Mayıs 1978, bir yıl önceki olayın gerginliğine rağmen gene aynı düzeyde ~ bir katılımla ve herhangi bir olumsuzluk yaşanmadan, Taksim'de kutlandı. Ama ertesi yıl Sıkıyönetim Komutanlığı tarafından sokağa çıkma yasağı konuldu. Bu

yasağı protesto etmek için, Merter'de ve Çiçekçi'de sokağa çıktıkları için, aralarında Türkiye İşçi Partisi Genel Başkanı Behice Boran ile diğer yöneticilerinin ve l Mayıs öncesi demeçlerinden dolayı DİSK Genel Başkanı Abdullah Baştürk ve çeşitli sendika başkanları ile Türkiye Sosyalist İşçi Partisi Genel Başkanı Ahmet Kaçmaz'ın da bulunduğu yüzlerce kişi gözaltına alındı, l Mayıs 1980'de ise sokağa çıkma yasağı konulmamakla birlikte, İstanbul'da her türlü gösteri gene sıkıyönetim tarafından yasaklandı. DİSK Genel Başkanı Abdullah Baştürk ve bağlı sendikaların genel başkanları ile yöneticileri ve çok sayıda kişi Selimiye Kışla-sı'nda gözaltına alındılar. Kentte yer yer olaylar çıktı.

12 Eylül askeri darbesiyle girilen dönemde demokrasi artık tamamen ortadan kaldırıldığından l Mayıs'ı yaşatmak isteyenlerin, tıpkı 1930'lu, 1940'lı yıllarda olduğu gibi yasal olmayan bildiri ya da broşürleri el altından dağıtmalarından ve bazı gözaltına alma, tutuklamalardan başka bir olaya rastlanmadı. 1987' den itibaren yasal olmayan gösteri yürüyüşleri yapıldı. Bunlardan 1989'dakinde Tarlabaşı'nda genç bir işçi emniyet mensuplarının açtığı ateşle öldü, ayrıca yaralananlar oldu, çok sayıda gösterici gözaltına alındı. 1990'da gene aynı bölgedeki gösterilerde genç bir kız bir kez daha güvenlik güçlerinin ateşiyle yaralandı ve felç oldu, başka yaralanmalar ve gözaltına alınmalar tekrarlandı.

1991'de Saraçhanebaşı'nda yapılan l Mayıs gösterisinden ve 1992'de Gazios-manpaşa'daki yasal mitingden sonra 1993'te DİSK Pendik'te, Türk-İş ise Şişli Abide-i Hürriyet Meydanı'nda birer açık hava toplantısıyla l Mayıs'a katıldılar. Böylelikle, kurulduğu günden beri l Mayıs'ın içeriğine ve anlamına karşı tutum takman Türk-İş, ilk kez uluslararası geleneklere uygun bir şekilde l Mayıs'ı gerçekleştiriyordu.

Asıl önemlisi, ilk günden bu yana sürekli baskı ve yasaklamalarla, tutuklamalarla karşılanan, hemen hemen tamamına yakını İstanbul'da odaklaştığı için de her yıl belli bir tarihte, onun öncesinde ve sonrasında İstanbul'a özgü bir sosyal-siyasal fenomen haline gelmiş bulunan l Mayısların yeniden ser-bestleşmesiydi.

İSTANBUL