Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

Bibi. G. Schlumberger, "Le palais et l'eglise deş Blachernes", Leş iles deş Princes, Paris,

SEMAVİ EYÎCE

BODRUM CAMÜ

Laleli'de Ordu Gaddesi'nin güneyinde . bulunan Bodrum Camii, eski bir Bizans kilisesi olup cami olarak kurucusunun adıyla Mesih Paşa Camii olarak tanınır.

Genellikle kabul edilen görüşe göre Bodrum Camii, 10. yüzyılda VEI. Konstantinos Porfirogennetos'un (hd 913-959) yanında taht ortağı olan I. Romanos Le-kapenos (hd 920-944) tarafından kurulan Mirelaion Manastırı'nın kilisesi olarak yapılmıştır. Bizans kaynaklarının verdiği bilgiye göre Romanos, özel sarayım manastıra dönüştürmüştü. Bu manastırın esasında daha eski ve 8. yy'da var olduğu, İkonoklazma döneminde, bu akımın taraftarı İmparator V. Kons-tantinos'un (hd 741-775), kokulu yağ, misk anlamına gelen "Mirelaion" adım, "Psarelaion"a (balık kızartma yağı) dönüştürmesinin, çok sonraları İkonoklazma düşmanları tarafından uydurulduğu açıkça bellidir.

Romanos kurduğu manastırın aynı zamanda kendi aile mezarı olmasını da düşünmüş, ilk olarak karısı Teodora 922' de buraya gömülmüştür. Söylentiye göre, 602'de öldürülen İmparator Mavriki-os ile çocuklarının lahitleri de Roma-nos'un emri ile buraya taşınmıştı. 932'de ölen büyük oğlu Kristoforos ve 948'de sürgün olduğu Kınalıada'da (Proti) ölümünden sonra Romanos buraya gömülmüştür. Daha sonra Romanos'un kızı ve VII. Konstantinos'un karısı Helena da 96l'de babasının yanına gömüldü.

II. Romanos (hd 959-963) kız kardeşi Anna'yı (veya Agata) rahibe olarak 960' ta bu manastıra kapattırmış, I. îsaakios Komnenos (hd 1057-1059), 1059'da tahttan inip, keşiş olarak bir manastıra çekildiğinde karısı Katerina ile kızı Maria da bu manastıra rahibe olmuşlardır. Böylece Mirelaion Manastırı'nın bir kadınlar manastırı olduğu anlaşılır.

Manastır ve kilisenin fetih sıralarında ne durumda oldukları bilinmez. Yalnız son yıllarda yapılan kazı ve araştırmalarda, kilisenin geç bir dönemde, belki de Latin işgali sırasında 13. yy'da bir yangın geçirmiş olduğu tespit edilmiştir. Fetihten bir süre sonra, II. Bayezid döneminde (1481-1512) metruk kalmış eski kilise ve manastırları "şenlendirme" politikası uyarınca hayır sahipleri tarafından ihya

edilerek, İslam vakıfları yapıldıklarında, Sadrazam Mesih Ali Paşa da kiliseyi camiye çevirmiştir. 953/1546 tarihli İstanbul Vakıfları Tahrir Defteri'nde, caminin Rebiyülevvel 907/Eylül-Ekim 1501' de yazılmış bir vakfiyesi olduğu bildirildiğine göre, camiye dönüştürülme bu tarih civarında olmalıdır. Bu vakfiyede, hayratın yakınında gelirleri vakfa ait birçok hücre ve evin bulunduğu bildirilir. Ayrıca başka hayır sahipleri de bu camide Kuran okunması için vakfiyeler düzenlemişler ve bu hizmet karşılığında mülkler bırakmışlardır. Mesih Paşa, vakfiyesinin yazıldığı yıl Galata'da çıkan bir yangının söndürülmesi için çalışırken, damdan düşerek yaralanmış ve -907 / 1501'de ölmüştür. Kabri, Aksaray'da Mu-rad Paşa Camii haziresindedir.

Caminin Bodrum Camii olarak adlandırılması ise, altında büyük bir su sarnıcının bulunması yüzündendir. Caminin kapısı yanında 1231/18l6'da Arpaemini Salih Ağa (sonra sadrazam) bir çeşme ile abdest muslukları yaptırmıştır. İstanbul'un büyük yangınlarından 1782 tari-hindekinde zarar gören Bodrum Camii, 191 l'de Mercan'dan, Laleli'ye kadar uzanan yangında harap olmuş ve uzun yıllar öylece kalmıştır. 1930'da bir İngiliz arkeoloji heyeti D. Talbot Rice idaresinde caminin içinde ve çevresinde araştırmalar yapmış, fakat önemli bir buluntu ortaya koyamamıştır. Yalnız binanın güneybatısında, Mesih Paşa Caddesi'nin karşı tarafında bir yuvarlak bina kalıntısının varlığı tespit edilmiştir.

Müzeler İdaresi'ne bağlanmakla beraber, ilgilenilmediği için çok kötü durumda olan Bodrum Camii kömür deposu, yersizlere barınak olmuş, 1950'li yıllarda bilgisizce yapılmasına başlanan fakat yarım kalan bir restorasyon denemesi de görmüştür. Tekrar camiye dönüştürülme-

Bodrum Camii'nin planı.

Müller-Wiener, Bildlexikon /Alman Arkeoloji Enstitüsü