Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

ÇENGELKÖY

Boğaziçi'nin Anadolu yakasında Beylerbeyi ile Vaniköy arasındaki koyun çevresinde ve ardındaki yamaç ve tepelerde kurulu, Üsküdar İlçesi'ne bağlı üç mahalleden oluşan semt. Boğaz'ın Anadolu yakasının dördüncü iskelesidir.

Çamlıca ve Çakal Dağı eteklerinden doğup koya akan Bekâr Dere ağzı ve çevresinde kurulmuş olan yerleşmenin önündeki koyun Bizans döneminin Sofla Limanı olduğu sanılmaktadır. Gerek liman, gerekse burada bulunan saray, II. İustinos (hd 565-578) tarafından yaptırılmıştır. Bu sarayın civarında Ayios Mi-hael ve Teotokos (Meryem Ana) adlarına iki kilise olduğu da bilinmektedir. Yine bu civarlarda bir kadınlar manastırının bulunduğu, bugünkü Kuleli civarında da Bizans yapıları ve manastırlar olduğu i-leıi sürülür. Çengelköy, Bizans döneminde, büyük olasılıkla dini merkez niteliğinin ağır bastığı bir yerleşmedir.

15-16. yy'larda sultanların hasbahçe-lerinin bulunduğu bölgede, kaynaklarda "Kûtel Kasr" (Kûtel veya kûteh:kü-çük) olarak kayıtlı bir saray ve bahçesinden söz edilir.

I. Süleyman (Kanuni) bugünkü Kuleli Askeri Lisesi'nin bulunduğu çevrede Ci-hannuma Kasrı ya da Kule Kasrı'nı yaptırmıştır. Evliya Çelebi'ye göre, 17. yy'da

Çengelköy'de muhteşem bir saray ve hasbahçenin dışında bir mescit, bostancı odaları, padişahın savaşta ve avda kullandığı köpeklerinin yetiştirilip bakıldığı bir samsonhane (seksonhane) vardı. Köy halkının büyük çoğunluğu Rumdu. Evliya Çelebi köyde 3.000 hanenin olduğunu söylerse de bu rakam biraz abartılı görünmektedir. Çağdaşı Eremya Çelebi de Çengelköy'de Rumların ve az miktarda Yahudinin oturduğunu yazar. 18. yy'da ise çeşitli kaynaklara ve İnciciyan'a göre, Türkler de köye yerleşmişlerdir.

Semtin adının nereden geldiği konusundaki çeşitli söylentiler arasında en tutarlısı, İstanbul'un fethinden sonra sahilde çok sayıda çengel (çıpa) görüldüğü, bu yüzden köyün adına Çengelli Köy ya da Çengel Köyü dendiğidir. Bazı kaynaklarda semtin adı "Çenkâr Karyesi" o-larak geçmektedir.

17. yy'da, özellikle IV. Murad (hd 1623-1640) ve IV. Mehmed (Avcı) (hd 1648-1687) Çengelköy ve çevresine dinlenmek, avlanmak, yörenin ünlü kiraz, ayva vb ürünlerinden tatmak, bağlarındabahçelerinde gezmek için ilgi göstermişlerdir. Bu dönemde Çengelköy'de büyücek bir pazar kayığı iskelesinin mevcudiyeti, köyden kentin çeşitli bölgelerine sebze meyve yollandığının, kenttende başka mallar alındığının, yani oldukça canlı bir ticaret hayatının işaretidir.

18. yy'da Çengelköy, bütün Boğaz köyleri gibi değişme ve gelişme sürecinegirmiştir. Semtteki 18. yy yapıları, yerleşmenin bu dönemdeki gelişmesinin belirtileridir. Kaymak Mustafa Paşa Camii vebahçesi, Kazancı Yalısı, padişahları ağırlamış olan ulemadan Küçük Ali Efen-di'nin yalısı, Hatice Sultan Sahilsarayı,Gümrükçü Halil Ağa Yalısı, SadrazamHamza Paşa Yalısı, Beylerbeyi sınırınadoğru Ferehâbâd Sahilsarayı da denilenKaymak Mustafa Paşa Yalısı, ayrıca Hacı

17. ÇENGELKÖY