Balkanlardan uluğ TÜRKİstan’a türk halk inançlari II

Berber/Delek/ Usta eş anlamda kullanılır. Bunlar hem saç tıraşı yapar, hem diş çeker, hem sünnet yapar ve hem de çıban tedavisi yaparlar. Bazan seyyar çalışırlar, bazen kahvelerde çalışır bazen de dükkan açarlar. Ekinciler bunlara para pul yerine buğday verirler. Bölgede saç tıraşının özel kuralları vardır. Namaz kılan erkekler alınlarından itibaren tepelerine doğru tıraş yaptırırlar. Bununla amaç abdest alırken suyun başı tam mesh edebilmesi olmalı. Keza namazda takke çıplak alnın secdeye değmesine mani olmamalı, inancı vardır. Çocukların tıraşı etrafı alınarak tepede saç bırakma şeklinde olur. Tepede kalan saça kakül/kahkül denilir. Devamlı sakal pek bırakılmaz, sakal bırakmanın “hat” denilen özel kuralları vardır. Köyün veya mahallenin “hayra-şerre çağırma” işlemlerini de “Dellek”ler yaparlar. Düğünlerde “Devran” yığılınca pulları/paraları dellek toplar. Bu esnada meclisi kızıştırmak için “evin abaday” diye bağırır. Damada yeni elbiselerinin giydirilmesi de onun görevidir. O aynı zamanda kirvedir. Aşure günü yaş merasiminde kafaları kama ile yarılmış çocukların tedavisi hacemet (bardak çekmek) işi de ona aittir.²²⁵

Batı Azerbaycan’da kırsal kesimde 9-10 yaşından itibaren ere (kocaya) verilmeye başlanır. Bu konuda şakaya dönüşmüş sözler vardır. “Kızı börk ile vur, yere yıkılmazsa er vaktidir.” “Tez evlenenle tez ayrılan pişman olmaz” “Kızı ver ite, iti aldat” “Kız dediğin bok sepetidir, kim gelirse ver sırtına götürsün” bu türden ciddiye alınmayacak sözlerin Anadoluda da duyulduğu zamanlar olmuştur. Ancak bunların yaygın olduğu ve bir zihniyeti yansıttıkları söylenemez. Ne var ki bilinmeler gerekir. Bölgede erkeklerin evlenme yaşı 18-19 dan itibaren başlar.Evlilik daha ziyade görücü usulü ile olur.²²⁶ İlkin “ağız arama” sonra “elçiliğe gitme” yaşanır. Kız evi rıza gösterecek ise çay ve şirni (tatlı) servisi yapılır. Bu ikramlar yapılmaz ise rıza gösterilmiyor anlamına gelir. Sonra “kesi-biçik”safhasına geçilir. Bunlar kız evinde olurlar. Nişandan sonra erkekler kız evine gider, başlık ve kebin konuşulur. Bu merasimde kız ve oğlan babaları konuşmazlar. Dayı ve amcalar konuşurlar. Sonra “Allah mübarek etsin” denir. Hayır işi mübareklendirilmiş olunur. Kant kellesi/ şeker topu sındırılır/kırılır. Bunun parçaları kapışılır. Gençler bir parça almaya çalışırlar.²²⁷ Davetlilere çay içmeleri için bu parçalardan verilir. Toydan önceki merasimler Perşembe günü yapılır. Gelinin duvak telinden, gelin saçısından kapmak kısmet açıcı bir uğur saymak, kaçırmak saklamak, Anadolu’da da yaygındır.