Beynəlöalq əlaqələrin ən etibarlı

1 2.1.Азярбайcан Республикасынын бейнялхалг йазышмалары дювлят дилиндя апарылыр. Беля йазыш-малар зярури щалларда дювлят дили иля йанашы мцвафиг хариcи диллярдян бириндя апарыла биляр.

12.2.Азярбайcан Республикасынын икитяряфли бей-нялхалг мцгавиляляри дювлят дилиндя дя, чохтяряфли бейнялхалг мцгавиляляр ися мцгавиля баьлайан тяряфлярин разылыьы иля мцяййян едилян дилдя (дил-лярдя) тяртиб олунмалыдыр.¹⁸

Мцгавиляляр гайтанланмалы, дцйцнлянмяли, уcла-ры ахырынcы сящифяйя чыхарылыб вя мющцрлянмялидир. Мющцрляр имзалардан саьда вурулур. Бир чох щалларда гайтанлар дювлятлярин байрагларынын рянэлярини юзцндя якс етдирир.

Beynəlxalq təşkilatlar və konfranslarda qəbul olunan qaydalar dil probleminə münasibətdə fərqli-dir.BMT də bu məqsədlə altı dildən (ingilis, fransız, ispan, çin, rus, ərəb) istifadə olunur. Bu heç də təsadüfi deyildir.

Щесабламалара эюря, инди дцнйада диллярин сайы 3000-nə гядярдир. Щалбу ки, дювлятлярин сайы 200-дян артыгдыр. Бунлардан 193 дювлят Бирляшмиш Миллятляр Тяшкилатынын (БМТ) цзвцдцр. Дилляря мцнасибятдя ися реал вязиййят белядир: iспан дили юз популйарлыьы иля биринcи йердя дурур. Бу дил 20 дювлятин рясми дювлят дилидир. Инэилис дили 15 дювлятдя, əряб дили 13 дювлятdə, fрансыз дили 9 дювляtdə рясми дювлят дилидир. Rus və cin dillərinə üstünlük verilməsi isə bu dillərdə danışanların say coxluğu ilə bağlıdır.

Beynəlxalq müqavilənin bağlanması (imzalan-ması) tapşiriğı alan səxsə onun səlahiyyətlərini təs-diqləyən sənəd verilməlidir.Bu sənədin sahibi danışıqlar aparmaq, sənəd imzalamaq səlahiyyətləri daşıyır və onun işi konkret bir məqamla tamamlanır.Təcrübədə danışıqların aparılması səlahiyyəti və müqaviləni imza-lamaq səlahiyyəti müxtəlif şəxslərə verilə bilər. Səlahiyyətlər dövlət və hökumət başcıları tərəfindən, adətən nümayəndə heyətinə başcılıq edən şəxsə verilir.Bunu təsdiqləyən sənəd Xarici İşlər Nazirliyi tərəfindən hazırlanır.

Qeyd etmək lazımdır ki, “səlahiyyətlər” anlayış-ına hüquqi yanaşmalar bir qədər ziddiyyətlidir.Bir tərəfdən hər hansı şəxsə beynəlxalq müqavilə imza-lamaq səlahiyyəti verilir,digər tərəfdən isə müqavilə qüvvəyə minməsi üçün onun ratifikasiya olunması tələbi ortaya qoyulur. Əslində bu halda söhbət “ad referen-dum”¹⁹ imzalamaqdan gedir.Bu o deməkdir ki, sənəd sonradan razılaşdırılana qədər imzalanir. Beynəlxalq müqavilələr universal səciyyəli və yaxud açıq sənəd olduqda sonradan dövlətlərin bura qoşulması imkanı olur. Misal üçün, 1991 –ci ilin 18 oktyabrında müstə-qilliyini bəyan edən Azərbaycan Respublikası ”Diplo-matik əlaqələr haqqında” 1961-ci il Vyana konven-siyasına 21 iyul 1992-ci il tarixində qoşulmuşdur.

Əslində bu yeganə nümunə deyildir.Beynəlxalq hüquq elmində “pacta sund servanda” prinsipi möv-cuddur.Yəni müqavilələr yerinə yetirilməlidir. Danı-şıqların uğurlu sonluğu kimi imzalanan müqavılə hər şeyin tamamlanması kimi başa düşülməməlidir.Əsas məsuliyyət yalnız bundan sonrakı dördə başlanır. Bunu “pacta sund servanda” tələb edir.