BiSMİllahir-rəhmanir-rəHİm kitabda istifadə olunan əDƏbiyyat

ÜÇÜNCÜ FƏSİL 

PEYĞƏMBƏR (S)-İN VƏSİSİ ƏLİ (Ə)-IN İMAMƏTİ 

Bu  fəsildə  hər  hansı  bir  hadisəni araĢ-dırmazdan  əvvəl,  bu sual  irəli çəkilir: Görəsən 

Peyğəmbər  (s)  tərəfindən  Əli  (ə)-ın  imamətinə  aĢkar  Ģəkildə  dəlalət  edən  bir  hədis 

vardırmı ki, bu hədisə əməl olunmasın? 

Allah-taala  Qurani-Kərimə  Peyğəmbər  Əhli-beytinin  fəzilətinə,  hamısından  artıq  isə 

Əli (ə)-ın imamətliyinə dörd ayədə təkid etmiĢdir. 

Əhli-beytin  (ə)  fəzilətlərinə  aid  olan  ayələr  beĢinci  əsrin  alimlərindən  olan  Hafiz 

Übeydullah  ibni  Abdullah  ibni  Əhmədin  (Həskani  adı  ilə  məĢhurdur  və  Hənəfi 

məzhəbindəndir.) “ġəvahidüd-Tənzil” kitabında (üç cilddə) dərc olunmuĢdur. Bu kitabın 

iki cildi Həzrət Əli (ə)-ın fəzilətində nəql olunan hədis və rəvayətlərə məxsusdur. Bu iki 

cilddə min yüz əlli səkkiz hədis və on iki təfsir kitabından çıxardığı iki yüz on ayə vardır. 

O, bəzi rəvayətlərə əsasən  bu ayənin Əbu Bəkr, Ömər  və sairlərinə aid olduğunu demiĢ, 

sonra isə o rəvayətlərin ziddinə olan bir neçə hədis bəyan etmiĢdir. Biz aĢağıda bu hədis 

və ayələrin bəzilərini qeyd edirik: 

Abdullah  ibni  Məsud  deyir:  “Allah-taala  Quranda  xilafət  məsələsini  üç  nəfərə  aid 

etmiĢdir:148 

Birinci: Adəm peyğəmbər: 

 

                                                

147

 “ġərhi-etiqad” (Təftazani), səh.181 

148

 “Bəqərə” surəsi, 30-cu ayə. 

---

 

45 

“(Yada  sal  o  zamanı  ki,)  Rəbbin  mələklərə  dedi:  “Mən  yer  üzündə  xəlifə  qərar 

verəcəyəm.” 

Ġkinci: Davud peyğəmbər: 

 

“Ey Davud! Biz səni yer üzündə xəlifə qərar verdik.”149 

Üçüncü: Əli ibni Əbu Talib (ə): 

 

“Ondan  əvvəl  (Adəm  və  Davudu)  xəlifə  etdi-yim  kimi,  yenə  də  yer  üzündə  xəlifə 

qərar verə-cəyəm.”150 

Rəsulullahdan (s) belə nəql olunub: 

 

“Həqiqətən mənim caniĢinim, xəlifəm, məndən sonra qalan ən yaxĢı yaxın adamım, 

vədəmə əməl edən və borclarımı qaytaran Ģəxs Əli ibni Əbu Talibdir.”151 

ġiə rəvayətləri nəzərindən isə xəlifəlik dörd nəfərə verilmiĢdir: 

Adəm peyğəmbərə: 

Davud peyğəmbərə: 

Musa peyğəmbərə:152 

Əli (ə)-a 

2-  “Musa  dedi:  “Pərvərdigara!  Mənim  üçün öz əhlimdən  bir  nəfəri-qardaĢım Harunu 

vəzir  et,  onun  vasitəsilə  mənim  arxamı  möhkəmləndir  və  onu  mənim  iĢlərimə  Ģərik 

et.”153 

Hüzeyfə  ibni  Əsir  deyir:  Peyğəmbər  (s)  Əli  ibni  Əbu  Talibin  əlindən  tutub  dedi: 

“Müjdə  verirəm,  müjdə  verirəm!  Həzrət  Musa  qardaĢı  Harunu  onun  xəlifəsi  və  Ģəriki 

qərar verməsini Allahdan istədi. Mən də Allahdan istədim ki, öz əhlimdən olan bir nəfəri-

Əlini  mənim  üçün  vəzir  və  xəlifə  seçsin.  Beləliklə  arxamı  möhkəmləndirsin  və  xilafət 

iĢində onu mənə Ģərik etsin.”154 

BaĢqa  bir  rəvayətdə  belə  oxuyuruq:  “Cəbrail  nazil  olub  Peyğəmbərə  dedi:  “Allah-

taala  yerə  nəzər  salıb  səni  öz  dininə  peyğəmbər  seçdi.  Yenidən  yerə  nəzər  salıb  sənin 

üçün  bir  qardaĢ  və  vəzir  seçdi,  qızın  Fatiməni  onun  əqdinə  keçirtdi.  O  Ģəxs  dünya  və 

axirətdə sənin qardaĢın, qohumluqda əmin oğlun Əli ibni Əbu Talibdir.”155 

 

3-“Allaha iman gətirib, saleh əməllər görənlər aləmin ən yaxĢı insanlarıdır.”156 

“Əs-səvaiqül-muhriqə”157 kitabının  müəllifi  ibni  Abbasdan belə nəql edir:  “Bu ayə 

nazil olanda Peyğəmbər (s) Əli (ə)-a buyurdu: “Onlar sən və sənin Ģiələrindir ki, qiyamət 

                                                

149

 “Sad” surəsi, 26-cı ayə. 

150

-“Nur” surəsi, 55-ci ayə. 

151

 “ġəvahidut-tənzil” 1-ci cild, səh.98-114-115 

152

 “Əraf” surəsi, 142-ci ayə 

153

 “Taha” surəsi, 29-32-ci ayələr. 

154

  “ġəvahidüt-tənzil”  1-ci  cild,  478-ci  cild,  510-cu  hədis;  “Əl-mənaqib”  311-ci  hədis  “Əl-fəzail”, 

(Əhməd ibn Hənbəl) 280-cı hədis; “Ər-riyazun-nəzərə”, 2-ci cild, səh.163 

155

 “Nüzhətül-məcalis”, 2-ci cild, səh.186 (Misir çapı.) 

156

 “Bəyyinə” surəsi, 7-ci ayə. 

157

 “Əs-səvaiqul-muhriqə”, 161-ci səhifə. 

---

 

46 

günü Allah onlardan razıdır. Sənin düĢmənlərinə isə (Allah tərəfindən) qəzəb olunacaq.” 

Əli (ə) dedi: “Mənim düĢmənlərim kimdir?” 

Peyğəmbər (s) dedi: “Sizdən bezara gəlib, sizə lənət göndərən Ģəxslər.” 

“ġəvahidut-tənzil” kitabının müəllifi bu ayə ilə əlaqədar olaraq müxtəlif sənədlərlə 23 

hədis toplayıbdır. 

Ġbni Əsakir yazır: “Əli (ə) haqda nazil olan ayələr qədər ayə heç kəsin barəsində nazil 

olmayıbdır.” 

BaĢqa bir rəvayətdə deyir: “Əli (ə) haqda 300 ayə nazil olubdur.”158 

ġiə rəvayətlərində Peyğəmbərdən (s) belə nəql olunub: 

 

“Quran ayələri dörd dəstəyə bölünür:  Onla-rın dörddə biri Əhli-beytə, digər  dörddə 

bir  hissəsi  bizim  düĢmənlərimizə  aiddir.  Üçüncü  dörddə  bir  hissə  dinin  halal  və 

haramlarına  aiddir.  Dördüncü  dörddə  bir  hissə  isə  din  hökm-lərini  və  vacibatları  bəyan 

edir.”