BöLÜM 1 GİRİŞ
A. Fiziksel Özellikler Bakımından
Yüklə 0,95 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- B. İçeriksel Özellikler Bakımından
- Dil ve Anlatım Özellikleri Bakımından
- A. Kitap Fiziksel Özellikler Bakımından Okulumuz
- C. Dil ve Anlatım Özellikleri Bakımından
- Kitabın adı
- A. Fiziksel Özellikler Bakımından
- A. Kitap Fiziksel Özellikler Bakımından Ben ve Ailem
- Fiziksel Özellikler Bakımından
- İçeriksel Özellikler Bakımından
- 4. 2. İkinci Grup Kitap Türüne Ait Kitaplar
- A. Kitap Fiziksel Özellikler Bakımından Yeni Yılda
A. Fiziksel Özellikler Bakımından Kitabın kapak sayfası kalın ve dayanıklı olup, kitabın sayfalarında ikinci hamur kağıt kullanılmıştır. Kitabın resimleri konuya uygun ve resimlerde kullanılan renkler göz sağlığı için zararlı değildir. Kitabın sayfa düzeni öğrenci için uygundur. Bunlara karşılık kitabın boyutu, yazının punto büyüklüğü, resim yazı oranı, kapak sayfası ve kitabın içindeki resimler öğrencinin seviyesini uygun değildir. Ayrıca kitabın sayfaları da dikişli değildir. Kitabın boyutu 13,5x19 olup normal kabul edilen boyutun altındadır. Bu durum kitap yazarlarının kitap yayınlarken öğrenci gelişimin gözardı ettiklerini ortaya koymaktadır. Genelde çocuklarda okuma alışkanlığı olmamasından hem veliler hem de öğretmenler yakınmaktadır. Öğrencinin ileride okur yazar olmasını istiyorsak okulun henüz ilk yıllarında kitapla karşılaşan çocuğa nitelikli ürünler sunmalıyız. Kitabın kapak sayfasının kalın ve dayanıklı olması kitabın fiziksel özellikler bakımından olumlu bir yanıdır. Çünkü öğrenci okuma faaliyetinin henüz başındadır ve kitapla uzun süreli iletişim içine girmektedir. Kitabı bir çırpıda okumayabilir. Yahut okuduğu kitabı tekrar tekrar okumak isteyebilir. Bunun neticesinde elindeki ürün kaliteli olursa kitabın dayanıklı olması sağlanır. Çocuk kitaplarındaki kapak resimleri estetik değerinin yanında; canlı, kitap konusuyla ilgili ve çocuğu okumaya çağırıcı nitelikte olmalıdır(Sever,1995,s. 15). Kitabın kapağının sıradan, basit ve kapaktaki resmin ilgi çekici olmaması kitap için dezavantajdır. Çünkü öğrenci çoğu zaman kitabın kapak resmine bakıp karar verir. Kitabın sayfalarında kullanılan kağıdın kalitesinin öğrenci için uygun olması kitabın tercih sebebleri arasında düşünülebilir. Bu kitabın sayfalarının da dikişli olmayıp zımbalı olması, kitabın sayfalarının kolayca dağılacağı düşünüldüğünde, kitaba olan talebin zamanla azalmasına neden olacaktır. Bu diziden çıkan ilk kitapta yazı puntolarının uygun büyüklükte olduğu görülüyor. İncelenen kitap serinin son kitabıdır. Fakat son kitabı da olsa normal punto büyüklüğünün altına inilmesi öğrencide bir anda kaygılara neden olabilir. Öğrenci zaten daha sonraki sınıflarda bu kitapta yer alan punto büyüklüğüne sahip kitaplarla karşılaşacaktır. Öğrenciye seviyesinin üstünde kitap vermek onu hızla üst sınıflara atlatmayacağı gibi okuma faaliyetinden sıkılmasına da sebep olabilir. Bunlardan dolayı yazarların punto büyüklüklerine dikkat etmeleri gerekir. Kitabı sayfa düzeninde yazının sağ ve sol kısmında uygun boşluklar bırakılması öğrencinin yazıları net okumasına; kitapta varsa nazım ile nesir arasındaki farkı anlamasında etkili olabilir. Kitabın resimleri cansız, kullanılan renkler soluktur. Daha önce de belirtildiği gibi kitapta yer alan resimlerin renkli, canlı, çizimlerinin özenli ve konuya uygun olması gerekir. Bu kitapta resimler belirtilen bu özelliklerin hepsinden uzaktır. Sanki sayfa dolsun diye yazının üst kısmına basit bir resim yapılmıştır. Resimler sayfalarda yer alan yazılara uygun olarak hazırlanmıştır. Fakat cansız, soluk ve baskıların net olmaması kitabın tercih edilmesini muhakkak azaltacaktır. Kitabın sayfa düzeninde resim yazı oranına bakıldığında genel olarak %40 resim %60 yazıya ayrıldığı görülmektedir. Yine bu yaş çocuğu için normal kabul edilen %75 resim %25 yazı oranına uyulmamıştır. Öğrenci zaten daha sonraki yıllarda hiç resmi olmayan kitaplarla karşılaşacaktır. Ama kitabı sevdirmek istiyorsak öğrencinin yaşını, gelişim özelliklerini dikkate alan ürünler vermeliyiz; onu zorlayacak ya da kitaptan uzaklaştırcak ürünler değil. B. İçeriksel Özellikler Bakımından Kitap olumlu ifadelere yer veriyor, kötümserlikten uzaktır. Kitaptaki tipler ve konu gerçek hayattandır. Kitabın konusu çocuğun yaşına ve bilgi düzeyine uygun; kitap konusu içinde süpriz, gülmece ve merak unsurları bulunmamaktadır. Özmen’e göre çocuk kitaplarında yazarlar olumsuz düşüncelere, ifadelere yer vermemeliler. Bu kitapta, ders yılı sonu kitabı olduğundan, yıl sonunda bütün bir yıl boyunca yapılanlar gözden geçiriliyor. Büyükleri sevmenin, küçükleri saymanın öneminden bahsediliyor. Okul seviyesinden, okulun gerekliliğinden, öğretmene duyulması gereken saygı üzerinde duruyor. Kitapta dile getirilen bu olumlu ifadeler çocuk üzerinde etkili olacaktır. Kitapta yer alan tipler öğretmen, öğrenciler ve annedir. Bu tipler gerçek hayatta da olduğundan öğrenci kahramanları zihninde canlandırmakta zorluk çekmeyecektir. Durum böyle olunca öğrencinin konuyu kavraması kolaylaşacaktır. Kitabın konusu ders yılı sonunda sınıfta yapılanlar ve anne sevgisidir. Konunun çocuğun anlayabileceği düzeyde, gerçek hayattan ve yaşına uygun olması öğrencinin kendi yaşantısıyla kitap arasında bağlantılar kurmasına ve karşılaştırmalar yapmasına sebep olabilir. Bu durumda kitabın öğrenci üzerindeki etkisini arttırır. Kitaptaki konuda öğrenci hayatına ilişkin benzerlikler bulabilir. Fakat bu benzerlikleri bulurken öğrenci şaşırsa, merak etse ya da eğlenip, gülse okuma faaliyetinden daha çok etkilenir. Aksi halde kendi yaşantısını sadece yazı dili ile okur.
Dil ve anlatım özellikleri bakımından kitap, kullanılan kelimeler, noktalama işaretleri, imla ve dilbilgisi açısından öğrencinin seviyesine uygundur. Kitapta diyaloglar ve tekrarlı cümleler yer almakta, seri halinde yayınlanan kitapların cümle uzunlukları öğrencinin okuma seviyesine göre artmaktadır. Bunlara karşılık kitapta yer alan cümlelerin uzunlukları, olay örgüsü ve plan istenilen düzeyde bulunmamıştır. Ayrıca anlatım akıcı ve canlı değildir. Kitapta kullanılan kelimelerin öğrencinin dil yaşantısına uygun olması gerektiği yani öğrencinin yakın çevresinden bizzat kulladığı, anlamını bildiği kelimelerden oluşmasının kitabın anlaşılmasındaki önemi daha önce belirtilmişti. Bu kitapta da öğrenci kendi kullandığı, yakın çevresine ait kelimeleri bulacaktır. Kitabı okurken herhangi bir kelimeyi anlamakta zorlanmayacaktır. Bu durum kitabın anlaşılmasını kolaylaştıracaktır. Kitapta yazarın kendine has, sürükleyici ya da etkileyici bir anlatımı yoktur. Yavaş, basit, durağan bir anlatım yolu seçilmiştir. Yazınsal nitelik, dili kullanım biçimiyle, anlatımla, üslupla ete kemiğe bürünür(Özdemir, 2000,s. 177). Kitapta yer alan cümlelerin uzunluklarına bakıldığı zaman çocuğun seviyesinin üzerinde olan cümlelerin yer aldığı görülmektedir. Yazarlar tarafından bir cümlede normal olarak kabul edilen 5-6 kelime sayısı bu kitapta bazı sayfalarda 10-11’e kadar çıkmıştır. Yazı diliyle yeni karşılaşan bir öğrenci için bu sayıda kelime fazladır. Mümkün olduğunca yalın, kısa cümleler tercih edilmelidir. Kitapta, sırasıyla “soru işareti, konuşma çizgisi, virgül, nokta, iki nokta, kesme işareti, birleştirme çizgisi” kullanılmıştır. Bu noktalama işaretleri doğru ve yerinde kullanılmış olması öğrencinin yazı dilinin kurallarını kavramasında etkilidir. Kitapta, yine yazarın imla kuralarına uymuş olması öğrencinin kelimelerin yazılışını öğrenmesinde önemlidir. Dilbilgisi açısından kitapta uzun cümlelerin yer alması öğrencinin konuyu kavramasında olumsuz bir etkiye sahiptir. Buna karşılık cümleler tek yüklem ve tek özneden oluşup, kurallıdır. Yine cümlelerin fazla uzun olması öğrencinin sesli okuma yaparken vurgu ve tonlamada zorlanmasına sebep olabilir. Kitabın belli bir plan çerçevesinde yazılmamış olması yani kitapta giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinin yer almaması öğrencinin kitaptan sonuçlar ya da dersler çıkarmasında olumsuz etkiye sahiptir. Kitapta diyaloglara yer verilmesi yazının ayakta durmasını sağlamıştır. Bu dizinin tamamında yayınlanan kitapların cümle uzunluklarına bakıldığında 1. kitaptan son kitaba doğru cümle uzunluklarının giderek artması yazarlar tarafından, öğrenmede basitten-karmaşığa, kolaydan-zora ilkesinin dikkate alındığını göstermektedir. Kitapta öğrencinin zihninde başlangıcı ve sonu olan bir olayın var olmaması kitabın öğrecinin hafızasındaki ömrünün erken sona ermesine neden olabilir. Tekrarlı cümleler gerek tekerlemelerde gerekse bazı diyaloglarda yer alması, yazının bu iç ahengi, çocuk üzerinde her zaman etkili olmuştur. Dizinin 1.2. ve 3. kitaplarında dizinin diğer kitaplarında farklı olarak yazı resim oranı seviyeye uygundur.
Kitabın adı: Okulumuz Yayınevi: Denge Denge İlkokuma dizisinden çıkan diğer kitapların isimleri şunlardır: 1. Okulumuz 2. Bayram Var 3. Evimiz – Ailemiz – Çevremiz 4. Yeni Yıl 5. Sağlığımızı Koruyalım 6. Okumayı Seviyorum 7. 23 Nisan Bizim Bayramımız 8. Ders Yılı Sonu. A. Fiziksel Özellikler Bakımından Kitabın kapak sayfası kalın, dayanıklı ve yazının punto büyüklüğü öğrenci için uygun olup, kitabın sayfalarında ikinci hamur kağıt kullanılmıştır. Kitabın resimleri konuya uygun ve resimlerde kullanılan renkler göz sağlığı için zararlı değildir. Kitabın sayfa düzeni öğrenci için uygundur. Bunlara karşılık kitabın boyutu, resim yazı oranı, kapak sayfası ve kitabın içindeki resimler öğrencinin seviyesini uygun değildir. Ayrıca kitabın sayfaları da dikişli değildir. Kitabın boyutu 13,5x20 cm. olup normal kabul edilen boyutun yani 16x23cm’nin altındadır. Çocuğun fişleri öğrenmesi ile birlikte dizinin ilk kitabı olduğu için çocuğun karşılaşacağı yani öğrendiklerini yazı dilinde gördüğü ilk kitaptır. Bu nedenle çocuğa normal kabul edilen 16x23 cm. boyutunda kitap vermek daha uygun olacaktır. Kitabın kapak sayfası kalın, kolayca yıpranmayacak, saklanacak düzeyde dayanıklıdır. Çocuğun rahatça kullanabileceği, koruyabileceği türdedir. Bu yaş çocuğu için uygun olan da budur. Kitabın kapağında dış zeminde sarı renk kullanılmış, dikkat çekicidir. Fakat resme bakıldığı zaman üç öğrenci neşe ile okula gitmektedirler. Resimde koyu renkler kullanılmış, baskı hatalı çıkmıştır. Çocuk kitabı aldığında önce kapağına bakar, kapağından etkilenmek ister. Bu kapakta çocuğun ilgisini çekecek düzeyde bir resmin yer almaması kitabın alım gücünün düşmesine sebep olabilir. Kitabın sayfalarında ikinci hamur kağıt kullanılmış olması yazının sayfanın diğer tarafında görünmesini ve sayfanın kolayca yıpranmasını önler. Çocuk kitapları dikişli olmalıdır(Nas,2002,s. 56). Bu kitabın sayfaları dikişli değil, zımbalıdır. Genelde çocuk yazarlarının birçoğunda bu nokta önemsenmemektedir. Yazı puntoları dizinin ilk kitabı olduğu için öğrencinin seviyesine uygundur. Öğrenci kitapta kendi öğrendiği fiş cümlerinin aynısı ya da benzeri cümlelerle karşılaşacaktır. Bu cümlelerin uygun puntoda yazılması öğrencinin kitabı kolayca okumasını sağlayacağından öğrenci başarı duygusunu tadacak ve mutlu olacaktır. Kitabın sayfa düzeninde yazıların her iki yanında uygun boşluklar bırakılmış olması öğrencinin yazıyla resme ayrılan bölümleri kavramasını sağlar. Kitapta okuma yazma öğretiminde kulanılan fişler yer almaktadır. Bu fişlerin hemen üstünde, öğrencinin anlayabileceği düzeyde, fişleri anlatan resimler bulunmaktadır. Örneğin Ali bak”, “Ali ata bak” cümlelerinin bulunduğu sayfada At resmi, Ali’nin resmi ve yaşıtı bir kız çocuğunun resmi bulunmaktadır. Yani resimler konuyu tamamlamaktadır; ancak resimlerin soluk, cansız ve baskılarının net olmaması yine kitabın sayfa düzeninde yazıya resimden daha çok yer ayrılmış olması kitabın olumsuz özellikleridir. B. İçeriksel Özellikler Bakımından Kitap olumlu ifadelere yer veriyor, kötümserlikten uzaktır. Kitaptaki tipler ve konu gerçek hayattandır. Kitabın konusu çocuğun yaşına ve bilgi düzeyine uygun; kitap konusu içinde süpriz, gülmece ve merak unsurları bulunmamaktadır. Fiş cümleler daha çok tek yüklemli, emir kiplerinin yer aldığı cümlelerdir. İçeriksel anlamda baktığımızda olumlu ifadelerin yer aldığı fişlere “Erken uyu, erken uyan”, “Kitap al, kitap oku” örnek verilebilir. Öğrenciye kitap okumasını erken uyumasını söyleyen bir kitap içinde kötümserlik ya da öğrenci için olumsuzluk barındırmaz. Kitapta fiş cümlelerinin kahramanları yer almaktadır. Bu kahramanlar yaptıkları işlerle çocuğun yakın çevresine uygundur. Bu fişler verilerken sınıfta bu isimde öğrenci varsa daha etkili olacaktır. Eğer yoksa öğretmen diğer öğrencileri dramatize yöntemini kullanarak fişleri verirse bu kitapta öğrenci için daha anlamlı olacaktır. Kitabın konusunun gerçek hayattan ve öğrencinin yaşına uygun olması anlamlı okuma sağlanmasında etkili faktörlerdendir. Çocuk belki bu kitabı okumadan önce hayatında hiç at görmemiştir. Ama bu resimde “Ali ata bak” denildiğinde bu cümlenin yapılması istediği davranışı kolayca anlayabilecek olgunluğa erişmiştir. Konular çocukların güldürü duygusunu geliştirmeli, onları eğlendirip dinlendirirken eğitmelidir(Sever, 1995,s. 159. Kitapta bu nokta yazar tarafından dikkate alınmamıştır. Kitap belki basit fiş cümlelerinden oluşmakta ve bu fiş cümleleri gülmece öğesini engellemektedir. Ancak kitabın eğlenceli olması sadece yazı ile sağlanacak diye bir kural olmadığından bu öğe resim yolu ile de sağlanabilmektedir. Kitabın resimlerde de gülmece öğesi yoktur. Yine merak ya da süpriz öğesinin bulunmaması da kitabın içeriksel açıdan olumsuz diğer özelliklerindendir. Öğrenci meraklanacak ya da şaşıracak ki kitabın içine girebilsin ve kitap okumaya karşı olumlu tutum edinebilsin. C. Dil ve Anlatım Özellikleri Bakımından Dil ve anlatım özellikleri bakımından kullanılan kelimeler ve cümle uzunlukları öğrencinin dil yaşantısına uygundur. Kitapta noktalama, imla ve dilbilgisi açısından herhangi bir hata yoktur. Kitapta tekrarlı cümleler yer almakta, seri halinde yayınlanan kitapların cümle uzunlukları öğrencinin okuma seviyesine göre artmaktadır. Bunlara karşılık kitapta, yazı belli bir plan çerçevesinde yazılmamış, anlatım akıcı ve canlı olmayıp, diyaloglara yer verilmemiş ve olay örgüsü de ilgi çekici bulunmamıştır. Kullanılan kelimeler açısından öğrenci okuma yazma öğrenirken kullandığı, bildiği fiş cümleleriyle kitapta karşılaşacaktır. Daha önceden bu cümleleri bildiğinden ve ne anlatmak istediğini öğrendiğinden kitabı okurken zorluk çekmeyecek ve kelimeler öğrencinin zihninde kolayca şekil bulacaktır. Fiş cümlelerinin düz bir şekilde kitapta yer alması anlatımı basit ve yavan olmasına neden olacağından yazarın kendine özgü bir üslubu bulunduğunu söylemek yanlış olur. Kitabın cümle uzunluklarına bakıldığında bir cümlenin en fazla 4-5 kelimeden oluşması öğrencinin okuma ve anlama becerisi üzerinde olumlu etkiye sahiptir. Noktalama işaretleri açısından, ilk kitap olduğu için iki tane noktalama işareti kullanılmıştır. Bunlar “nokta” ve “virgül”dür. İşaretler doğru yerde ve bu yaş çocuğunun seviyesine uygun olarak kullanılmıştır. Bu kitapta ilk okuma yazma öğretimi yapılırken yaygın olarak kullanılan ilk 23 fiş yer almaktadır. İlk 23 fiş cümlesinde nokta ve virgül haricinde noktalama işareti bulunmamaktadır. Bundan dolayı bu kitapta iki tane noktalama işaretinin bulunması normaldir. İmla açısından bakıldığında ilk okuma yazma öğretiminde bu fişler öğretilirken örneğin “Ali bak” fişinde “L” hafi gösterildiği gibi kuyruklu öğretilmektedir. Müfredat programları “l”, “t” kuyruğunun uzatılmasını uygun görmektedir. Bu kitapta ise bu harfler l” “t” dik bir şekilde yazılmıştır. Okula yeni başlayan bir çocuk bu iki yazım arasında çelişkiye düşecektir. Öğrenciyi böyle bir duruma düşürmemek için kitabında okuldaki öğretimle paralellik göstermesi doğru olur. Dilbilgisi açısından incelendiğinde kitapta tek yüklemli ve tek özneli cümlelerin ağırlıkta görülmektedir. Zaman zaman kelime dönemine inildiğinden sondaki yüklem başa gelmiştir. Zaten yazıda devrik cümleler yer yer kullanılır. Bu yazı dilinin kurallarını bozacak derecede ya da çocuğun anlama gücünü zorlayacak ölçüde yapılmadığından; kitap dilbilgisi açısından da uygundur. Kitaptaki fişlerin kendi içinde planlı, disiplinli olduğu söylenemez. Örneğin fiş cümlesi Ümit bu üzüm’dür. Önce bu fiş verilir daha sonra özne değiştirilir. Bu kitapta ise öğrencinin bildiği bu fiş önce verilmemiş. Kısa yola gidilmiş “Emel bu üzüm” fişine gidilmiştir. Bu öğrencinin kafasında karışıklığa yol açabilir ve okuma yazma kavramını öğrenmesinde de problem yaratabilir. Kitapta hiç diyalogların bulunmaması kitabın bir diğer olumsuz özelliğidir. Kitapta yer alan bu fiş cümlelerini düz şekilde öğrenci önce tahtada sonra da Okumaya Başlıyorum ders kitabında zaten görmektedir. Hiç değilse bu fişleri diyaloglar şeklinde okuduğu bu kitapta görse öğrenci üzerinde farklı bir tesir yaratabilir. Dizinin çıkan diğer kitaplarında cümle uzunlukları karşılaştırıldığında birinci kitapla son kitap arasında fark vardır. Cümle uzunlukları öğrencinin okuma seviyesine göre giderek arttığı görülmüştür. Kitapta basit fiş cümleleri yer aldığı için olay bulunmamaktadır. Kitapta tekrarlı cümleler yer alması öğrencinin okuma yazma öğrenmesini kolaylaştıran bir yoldur. Genel olarak Denge İlk okuma dizisinden çıkan yukarıdaki kitap için yapılan yorum dizinin diğer kitapları için de geçerlidir.
Kitabın Adı: Ben ve Ailem Yayınevi: Buhan Buhan İlk Okuma dizisinden çıkan kitapların isimleri şöyledir: 1. Okula Başlıyorum 2. Sınıf Etkinliklerine Katılım ve Görev Paylaşımı 3. Cumhuriyet Bayramı ve Atatürk 4. Ben ve Ailem 5. Yılın Bölümleri 6. Güneş ve Dünyamız 7.Sağlıklı Büyüyelim 8. Bizim Bayramımız 23 Nisan 9. Çevremizdeki Canlılar 10.Tatile Girerken.
Birinci grup kitap türüne ait olan Buhan yayınevinden çıkan Ben ve Ailem isimli kitabın boyutu öğrenci seviyesine uygun, kapak sayfası kalın, dayanıklı ve ilgi çekicidir. Kitabın sayfalarında ikinci hamur kağıt kullanılmış, yazının puntoları öğrenci seviyesine uygun; kitabın resimleri canlı, konuya uygun ve kullanılan renkler de göz sağlığı için uygundur. Kitabın sayfa düzeni öğrenci için uygundur. Bunlara karşılık kitabın sayfa düzeninde resim yazı oranı seviyeye uygun olmayıp, kitabın sayfaları da dikişli değildir. Kitabın boyutunun 16x23 cm. olup çocuğun seviyesine göre olması ve yine kapak sayfasının kalın ve öğrencinin rahatça koruyabileceği düzeyde dayanıklılığı kitabın olumlu fiziksel özelliklerindendir. Kitabın kapak sayfasındaki resimde kullanılan renkler çocuğun ilgisini çekebilecek düzeyde canlıdır. Resimde dört kişilik mutlu bir aile tablosu görülmektedir. Bu kapak resminin ilgi çekici ve konuya uygun olması öğrencinin kitap seçiminde etkilidir. Kitabın iç sayfalarında kullanılan kağıdın kalitesinin öğrencinin kullanabileceği ve koruyabileceği ölçüde olması öğrencinin kitabı saklamasında ve kitaplık oluşturmasında etkilidir. Bunlara karşılık kitabın sayfalarının dikiş olmayıp, zımbalı olması kitabın olumsuz bir diğer özelliğidir. Kitapta yer alan yazıların baskıları net ve punto büyüklükleri bu yaş çocuğunun seviyesine göredir. Bu da öğrencinin yazıları net görmesinde ve doğru okumasında etkilidir. Kitabın sayfa düzeninde yazıların sağ ve sol tarafında gerekli boşlukların bırakılmış olması yine öğrencide okuma rahatlığı yaratır. Kitabın resimleri çocuğun ilgisini çekebilecek düzeyde canlı ve hareketlidir. Bu durum çocuğun yazılı kısmı okumadan önce uzun bir süre resmi incelemesini ve estetik duygusunun gelişmesini sağlayabilir. Resimler sayfalarda yer alan yazılara uygun olarak düzenlenmiştir. Resim yazıyı tamamlamaktadır. Fakat kitabın sayfa düzeninde resim yazı oranının eşit olması öğrencinin seviyesine uygun olmamasına sebep olmuştur. Kitabın resimlerine ilişkin görülen tek olumsuzluk budur. Okumaya yeni başlayan çocuklar için hazırlanan kitapların dörtte üçü resme ayrılmalıdır(Sever,1995,s. 15).
Kitap olumlu ifadelere yer veriyor, kötümserlikten uzaktır. Kitaptaki tipler ve konu gerçek hayattandır. Kitabın konusu çocuğun yaşına ve bilgi düzeyine uygun; kitap konusu içinde süpriz, gülmece ve merak unsurları bulunmamaktadır. Kitapta bireylerin evini sevmeleri gerektiğinden ve ailenin öneminden bahsedilmesi olumlu ifadelerin yer almasına sebep olmuştur. Çocuk kitaplarında öğrencilerin mutlak suretle hayata ilişkin kötümser ifadelerle karşılaşmamaları gerektiği yazarlar tarafından daha evvel söylenmişti. Bu kitapta da bu kurala uyulmuş ve kötümser ifadelere rastlanmamıştır. Kitaptaki tipler anne, baba, çocuklar ve okurların yaşıtlarında diğer kahramanlardır. Gerçek hayatta da bu tipleri görmek mümkündür. Öğrencinin kitapta yer alan kahramanları tanımakta güçlük çekmemesi kitabın anlaşılmasını kolaylaştırabilir. Yine kitabın konusunun çocuğun hayatının içinden ve yaşına uygun olması öğrencinin kendi yaşamıyla kitaptaki yaşamı karşılaştırmasına neden olabilir. Yine bu kitabın konusunun içinde de, önceki kitaplarda olduğu gibi, hafif bir sürpriz, gülmece ve merak unsurunun olmaması kitabın içeriksel açıdan olumsuz özelliklerindendir. Çünkü kitabın içeriksel açıdan yalnızca öğrencinin bilgi düzeyine ve yaşına uygun olması kitap için yeterli değildir. Bunların yanında konuda süpriz, merak ve gülmece öğelerinin de bulunması gerekir.
Dil ve anlatım özellikleri bakımından kullanılan kelimeler ve cümle uzunlukları öğrencinin dil yaşantısına uygun olup anlatım akıcı ve canlıdır. Kitapta noktalama, imla ve dilbilgisi açısından herhangi bir hata yoktur. Kitapta tekrarlı cümleler yer almakta, seri halinde yayınlanan kitapların cümle uzunlukları öğrencinin okuma seviyesine göre artmaktadır. Bunlara karşılık kitapta, yazı belli bir plan çerçevesinde yazılmamış, diyaloglara yer verilmemiş ve olay örgüsü de ilgi çekici bulunmamıştır. Kitapta kullanılan kelimelerin öğrencinin dil yaşantısına uygunluğu, metnin anlaşılmasının yanında öğrencinin konuşma dilinde kulladığı kelimeleri yazı dilindeki kullanımlarını görmesi açısından da faydalıdır. Kitap anlatım açısından hece dönemini içine alacak şekilde yazılmıştır. Sık sık kelime tekrarları bulunmaktadır. Alt alta gelecek şekilde hazırlanan cümleler kendi içinde bağlantılıdır. Yazar bu kurguyu akıcı, canlı bir şekilde hazırlanmıştır. Yazarın kendine has bir uslubu vardır. Bu da öğrencinin kitabı okumaktan zevk almasını sağlayabilir. Kitaptaki cümle uzunluklarının 5-6 kelimeden oluşması öğrencinin kitabı okurken sıkılmamasına ve cümlenin anlatmak istediğini rahatlıkla anlamasında etkili olabilir. Noktalama işaretlerinden sırasıyla “virgül, nokta, iki nokta, konuşma çizgisi, ünlem” kullanılmıştır. Bu noktalama işaretleri yerinde ve doğru kullanılmıştır. Bu durum yüksek sınıflarda ve hatta üniversitelerde okuyan öğrencilerde görülen noktalama işaretlerinin kullanımındaki aksaklıkları azaltabilir. İmla açısından kitapta herhangi bir hatanın bulunmaması öğrecilerin sesli okumada dil becerilerinin doğru gelişiminde etkilidir. Kitapta dilbilgisi açısından tek yüklemli ve tek özneli cümlelerin yer alması öğrencilerin cümlelerdeki kelimelerin belli bir sıralaması olduğunu sezmeleri açısından daha üst sınıflar için temel kabul edilebilir. Kitap belli bir plan çerçevesinde yazılmamıştır. Yani kitabın başından başlayıp sonunda biten bir konu yoktur. Kitapta sayfa sayfa kendi içinde bütünlük gösteren metinler bulunmaktadır. Bu durum öğrenciyi kitaplarda bulunması gereken plan ve olay kavramından uzaklaştırmıştır. Bir başka olumsuz durum ise kitapta diyalogların bulunmamasıdır. Bu durum öğretimde dramatize yönteminin kullanılmasını kısıtlamaktadır. 7 yaş çocuğu oyun çağındadır. Heleki okuma yazma öğrenimi aldığıda düşünüldüğünde bu kitap okunduktan sonra dramatize edilse öğrencinin konuyu daha iyi kavrayacağı açıktır. Kitabın cümle uzunlukları birinci kitapla son kitap arasında değişmektedir. Dizinin son kitaplarına doğru cümle uzunlukları artmıştır. Tekralı cümleler ve kelimeler sıkça kullanılmıştır. Öğrenci okuma faaliyetinin başında olduğu için aynı cümleleri okumak öğrenci için okuma eylemini gerçeklerştirmek anlamına geleceğinden kitapta tekrarlı cümlelerin yer alması faydalıdır. Bu diziden çıkan kitaplara geneline bakıldığı vakit 8. 9. ve 10. kitaplarda diyaloglara sıkça yer verilmiştir. Yine dizinin 6.7.8.9. ve 10. kitapları belli bir plan çerçevesinde yazılmıştır.
Kitabın Adı: Ben ve Ailem Yayınevi: Başarı Başarı Okumayı Öğreniyorum diziden çıkan kitapların isimleri şöyledir: 1. Okula Başlıyorum 2. Sınıf Etkinliklerine Katılım ve Görev Paylaşımı 3. Cumhuriyet Bayramı ve Atatürk 4. Ben ve Ailem 5. Yılın Bölümleri.
Birinci grup kitap türüne ait olan Başarı yayınevinden çıkan Ben ve Ailem isimli kitabın boyutu öğrenci seviyesine uygun, kapak sayfası kalın, dayanıklı ve ilgi çekicidir. Kitabın sayfalarında ikinci hamur kağıt kullanılmış, yazının puntoları öğrenci seviyesine uygun; kitabın resimleri canlı, konuya uygun ve kullanılan renkler de göz sağlığı için uygundur. Kitabın sayfa düzeni öğrenci için uygundur. Bunlara karşılık kitabın sayfa düzeninde resim yazı oranı seviyeye uygun olmayıp, kitabın sayfaları da dikişli değildir. Kitabın fiziksel özeliklerinin öğrenci gelişimine uygunluğu öğrencinin kitap seçimi üzerinde etkili olmaktadır. Kitabın 16x23 cm. boyutunda olması öğrencinin ilgisi üzerinde etkili olabilir. Yine kitabın kapağının kalın ve dayanıklı olması çocuğun kitabını korumasını ve kullanmasını sağlar. Kitabın kapağının ilgi çekici olması ise öğrencinin kitabı seçmesinde en etkili faktördür. Eremektar’ın da dediği gibi “ kitabevinin vitrininde duran kitaplar renkli çiçekler gibi dikkat çekmelidir ki, arı bal almaya gelsin.” Kitabın sayfalarında kaliteli kağıt kullanılmış olması çocuğa verilen değerin de bir nevi göstergesi kabul edilebilir. Kitabın sayfalarında zımba kullanılmış olması kitabın uzun süre saklanmasına engeldir. Dikiş kullanımının dayanıklılık açısından çocuk için daha uygun olduğu daha evvel söylenmiştir. Kitaptaki yazının punto büyüklüğü 20 olup bu yaş çocuğu için normal kabul edilen 20-24 punto arasındadır. Bu büyüklükteki yazıyı okuma öğreniminin başında olan 7 yaş çocuğu rahatlıkla okur. Kitabın sayfa düzeni yazının her iki yanında uygun boşluklar bırakılması öğrencide defter kullanımda bir takım kurallar olduğu gibi kitap yazımında da bazı kuralların olduğu düşüncesini oluşturabilir. Kitapta bulunan resimlerin canlılığı ve konuya uygunluğu öğrencide yazı resim ilişkisini kavramasında etkilidir. Kitabın sayfa düzeninde resim yazı oranının eşit olması reme verilen değeri azaltmıştır. Kitapta kullanılan renklerin göz sağlığı için uygun ve kitabın resimlerinde herhangi bir baskı hatasının bulunmaması kitabın olumlu özelliklerindendir.
Kitap olumlu ifadelere yer veriyor, kötümserlikten uzaktır. Kitaptaki tipler ve konu gerçek hayattandır. Kitabın konusu çocuğun yaşına ve bilgi düzeyine uygun olup, kitap konusu içinde süpriz, gülmece ve merak unsurları bulunmamaktadır. Kitap serinin ilk kitabı olduğundan kısa fiş cümlelerini içermektedir. Kitapta okulun güzel ve faydalı oluşundan, temizlik alışkanlığının öneminden bahsedilmektedir. Bu durum öğrencinin okula karşı olumlu tutum kazanmasında etkili olabilir. Kitabın içinde yer alan kahramanlar öğrencinin yakın çevresindendir. Öğrenci bu kitaptaki kahramanları anlamakta yahut tanımakta güçlük çekmeyeceğinden, buna bağlı olarak, kahramanların yaptıkları davranışlarıda doğru yorumlayabilecektir. Kitabın konusunun öğrencinin bilgi düzeyine ve yaşına uygun olup hayatının içinden olması; öğrencinin konuyu kolayca kavramasında etkili olabilir. Öğrencinin şu durumda konuyu kavradığını ve olumlu davranışlar kazandığını düşünelim. Ancak öğrencinin kazanması istenilen okuma alışkanlığı ve okur yazar olması öğrencinin kitabı sevmesine, kitabın içine girip kaybolmasına bağlı olduğu ileri sürülebilir. Bunun için de sadece kitabın yukarıda belirtilen içeriksel özellikleri yetmez bu belirtilen özelliklerin yanında çocuk kitaplarında süpriz, gülmece ve merak öğeleride bulunmalıdır.
Dil ve anlatım özellikleri bakımından kullanılan kelimeler ve cümle uzunlukları öğrencinin dil yaşantısına uygun olup anlatım akıcı ve canlıdır. Kitapta noktalama, imla ve dilbilgisi açısından herhangi bir hata yoktur. Kitapta tekrarlı cümleler yer almakta, seri halinde yayınlanan kitapların cümle uzunlukları öğrencinin okuma seviyesine göre artmaktadır. Bunlara karşılık kitapta, yazı belli bir plan çerçevesinde yazılmamış, diyaloglara yer verilmemiş ve olay örgüsü de ilgi çekici bulunmamıştır. Kitapta kullanılan kelimelerin öğrencinin dil yaşantısına uygunluğu gerek sesli okumada gerekse sessiz okumada öğrencinin başarılı olmasında etkili olabilir. Anlatımın akıcı ve canlı olması öğretmenin öğrencide dinleme kavramını yerleştirmesinde etkili olabilir. Çünkü yazarın kendine özgü bir anlatımı olması öğretmenin sınıfta sesli okuma yapmasında ortaya çıkacağından öğrenci bu anlatım tarzından etkilenebilir ve öğretmenini dikkatle dinleyebilir. Kitap, fiş cümlelerinden oluştuğu için cümleler 4-5 kelimeden kurulmuştur. Öğrenci kısa olan bu cümleleri kolayca okuyup bir hükme varacaktır. Noktalama işaretlerinden sırasıyla “nokta ve virgül” kullanılmıştır. İlk bakışta kitap için çok az sayıda noktalama işaretini barındırdığı ileri sürülebilir. Ancak kitabın fiş cümlelerini içerdiği düşünüldüğünde bu sayıdaki noktalama işareti normaldir. Çocuk bu kitap sayesinde noktanın kullanım yerini kolayca kavrayabilir ve virgülün kullanım yerine dair zihninde bir fikir oluşabilir. Kitapta imla ve dilbilgisi açısından herhangi bir hatanın olmaması hem cümlenin kurallarını hem de kelimelerin yazımı konusunda öğrenciyi ışık tutabilir. Kitapta belli bir plandan, olay örgüsünden ve diyaloglardan söz etmek mümkün değildir. Öncelikle olay yoktur. Olay olmayınca buna bağlı olarak giriş , gelişme ve sonuç bölümlerini içeren planda yoktur. Öğrencinin zihninde başı ve sonu belli olmayan konunun uzun süre saklanması zor olabilir. Diyaloglar bir kitabın içeriksel açıdan olumsuzluklarını gideren önemli bir öğesidir. Çünkü içinde hareketi, dinamizmi ve eğlenceyi barındırır. Diyalog öğesi öğrencinin kitabı ve kahramanları tanımasında etkili olmasına rağmen bu kitapta kullanılmamıştır. 1. grup kitap türleri Hayat Bilgisi dersinin üniteleriyle direk paralellik gösteren kitaplardır. 2. grup kitap türleri ise bir kahramanı içine alarak zaman zaman Hayat Bilgisi dersinin konularıyla paralellik gösterip zaman zaman da göstermeyen kitaplardır. 4. 2. İkinci Grup Kitap Türüne Ait Kitaplar İkinci grup kitap türüne ait altı kitap incelenmiştir. İncelenen bu kitapların resimleri, değerlendirme formları ve kitap hakkında ayrıntılı bilgiler belirtilmiştir.
Kitabın Adı: Emre Yeni Yılda Yayınevi: Saygı 2. grup kitap türüne ait Emre Okuma Dizisinden çıkan kitapların isimleri şöyledir: 1. Emre Okula Başladı 2.Emre Bayrak Al 3. Emre Okulda 4. Emre Evde 5. Emre Yeni Yılda 6. Emre Sağlıklı Büyüyor 7. Emre 23 Nisanda 8. Emre Ders Yılı Sonunda. A. Fiziksel Özellikler Bakımından Kitabın kapak sayfası kalın, dayanıklı, ilgi çekici ve kitap sayfalarında ikinci hamur kağıt kullanılmıştır. Kitabın resimleri konuyu tamamlamakta ve resimlerde kullanılan renkler göz sağlığı açısından uygundur. Kitabın boyutu, yazının punto büyüklüğü, sayfa düzeni ve sayfa düzenindeki resim yazı oranı öğrenci seviyesine uygun değildir. Bunların yanında kitabın resimleri canlı olmayıp sayfalarıda dikişli değildir. Kitabın boyutu 13,5x19,5 olup bu yaş çocuğunun seviyesine için daha önce belirtilen 16x23 cm’nin altındadır. Çocukların farklı boyutlarda kitap okumaktan zevk aldıkları daha önce söylenmişti. Fakat okula yeni gelen, yazı diliyle yeni tanışan ve okuma yazmayı yeni öğrenen öğrenciye normal kabul edilen boyutun altında kitap vermek yanlış olur. Kitabın kapak sayfası kalın ve dayanıklıdır. Öğrenci bu kitabı kolayca saklayabilir ve diğer öğrencilere bırakabilir. Kapak açısından bakıldığında kullanılan malzeme çocuk için uygundur. Kitabın kapak sayfasında dizinin kahramanı Emre kış mevsiminde ellerini açmış karşısında kendisine hediye getiren kardan adama doğru koşmaktadır. İlk olarak bakıldığında çocuk için kardan adamın elindeki hediye paketi ilgi çekici olacaktır. Çocuk bu paketin içindekini merak edecektir. Çocuğun anlayabileceği hatta yapabileceği bir kardan adam vardır. Emre, okurlarının yaşında mutlu bir çocuk izlenimi veriyor. Bu durum çocuk için ilgi çekici olacaktır. Kitabın sayfalarında kullanılan malzemenin öğrenci için kolayca yıpranmayacak türde olması yine kitabın ömrünü arttırır. Fakat kitap zımbalı ise sayfalar yine dağılabilir. Kitabın saklanması tek bir nedene bağlanamaz. Yazının punto büyüklüğü 14 olup bu yaş için uygun kabul edilen 20-24’ün altındadır. Bu durum öğrencinin okuma eylemindeki başarısını olumsuz etkileyebilir. Kitabın resimlerinde mat renkler kullanılmış, resimler cansız sadece konuya uygun olsun diye yapılmış gibidir. Resimlerin bir kitabın sevilmesinde, okuma işinin etkinliğinde yeri ve önemi büyüktür. Çocuk yazıdan ziyade ilk olarak resimlere dikkat eder, eğer resimde dikkati ya da ilgisini çekecek bir şey olursa kitabı hemen okumak ister. Kitabın resimlerinin cansız olmasına karşılık konuyu tamamlaması olumludur. Kitabın konusu yeni yıldır ve her sayfada yazılanla ilgili resim vardır. Çocuk ilk olarak resme bakacak resimde anladığını ya da anlamadığını yazı da bulacaktır. Kitabın boyutuna bakıldığında resim ve yazı oranının eşit olması normal görülmektedir. Fakat yazarlar tarafından daha önce belirtildiği gibi resim sayfanın dörtte üçünü kaplamalıdır. Daha henüz okumanın başında olan bir öğrenciye verilecek kitapta resme dikkat etmemek belkide okuma alışkanlığı edinmemiş çok sayıdaki kişilere yeni birini eklemek anlamına gelebilir. Kitabın resimlerinde kullanılan renkler çok parlak ya da baskı hatalarını içermediği için öğrencinin göz sağlığını bozmayacaktır.
|