BöLÜm I aydin iLİ ve ekonomiSİ

4.3.2.5 Teknik Etüt

4.3.2.5.1 Üretim Teknolojisi

Sabun, daha öncede belirtildiği gibi bitkisel ve hayvansal yağların ya da yağ asitlerinin alkalikler ile reaksiyonu sonucunda elde edilen bir üründür. Türkiye’de sabun üretimini gerçekleştirilen modern işletmelerin yanı sıra geleneksel yöntemleri de kullanan aile işletmeleri bulunmaktadır. Bu iki işletme türünün ise ortak özelliği sabunu üretim sürecindeki katkı maddeleri ve onların sabun içerisindeki oranlarını büyük bir gizlilik içerisinde saklamasıdır. Türkiye’de sabun üretimi iki şekilde yapılmaktadır. Bunlar, sergi tipi sabun üretimi ve makine tipi sabun üretimidir.

Sergi tipi sabun üretiminde, yağ karışımlarını alttan ısıtmalı ya da kapalı açık buhar kullanılarak, alkalikler yardımı ile (bunların en başta geleni halk arasında kostik olarak nitelenen Sodyum Hidroksittir) sabunlaştırılmasıdır. Elde edilen sabun hamuru sergi alanlarına döküldükten sonra kurumaya bırakılmakta ve daha sonra işaretlenip el ya da basit kesme aletleri ile kesilmekte ve yine el ile ambalajlanmaktadır.bu tip üretim yöntemi her geçen gün azalmakta ve makine tipi üretim ile rekabet edemez bir durumda bulunmaktadır. Makine tipi sabun üretiminde ise, pişirme ve şekillendirme olarak iki ana üretim aşaması bulunmakta ve üretim son safha olan ambalajlama safhasına kadar üretim makineler gerçekleştirilmektedir.

4.3.2.5.2 Uygulanan Teknoloji

Yatırımı düşünülen işletme de makine tipi sabun üretilecektir. Pişirme aşaması açık kazan usulü ile yapılacaktır. Üretim sırasında, TS 54 standardı uygulanacaktır. Bu standart, aynı zamanda uygulanması zorunlu bir standarttır.

Sabunlaştırma öncesi dikkat edilmesi gereken en önemli husus, sabunlaştırılacak yağların titr (donma noktaları) göre oluşturulacak terkibin oranıdır. Şöyle ki, titrasyonu çok yüksek yağlar kullanılarak yapılmış bir sabun çok sert ve kırılgan bir yapıya sahip olacağından, imal edilecek yağların yaz mevsimi için titr oranı 36, kış mevsimi içinse 37-38 terkibinde olması gerekmektedir. Başka bir deyişle; çok sert yağların yanına, sertlik dereceleri düşük yağlarda kullanılarak oluşturulan terkip, üretilen sabuna daha fazla köpürme ve temizleme vasıflarını kazandırmaktadır.
- Sabunlaştırma: Yağları sabunlaştırmak için toplam sodyum hidroksit (NaOH) miktarının 1/3 oranı su ile birleştirilerek 18-20 Bomė getirilmekte ve pişirme kazanına alınmaktadır. Sabunlaştırma için tercih edilmiş ideal terkipteki yağların tamamı da aynı anda kazana basılmaktadır. Daha sonra, direkt buhar açılarak kazan kaynatılmaktadır (Sıcaklık 80-90 ⁰C olmalıdır). Kullanılan yağların serbest asiditesi çok ise ya da bir kısım yağ asitleri kullanılmış ise sabunlaşma hemen başlar ve reaksiyon neticesinde kazandaki karışım yavaş yavaş kabarıp, köpürmeye başladığı görülmektedir. Bu durumda, kazana ilk önce basılan 1/3 oranındaki sodyum hidroksit miktarı azaltılır (su ile seyreltilir). Böylece reaksiyonun başlaması kolaylaştırılmaktadır. Bu reaksiyon bir müddet sonra durmaktadır. Bu evreden sonra, kazana yağı sabunlaştırmak için hesaplanan sodyum hidroksit miktarının geri kalan 2/3’ü yine su ile verilerek yavaş yavaş verilmelidir. Sodyum hidroksitin zamanından biraz erken verilmesi kazandaki karışımda istenmeyen tanecikler oluşmasına sebep olmaktadır. Bu yüzden, yavaş ve dikkatlice hareket edilerek, şeffaf, sulu eriyik halinde bulunması gereken ortamın, bütün sodyum hidroksit bitirilinceye kadar devamı gerekmektedir. Bu andan itibaren kazanda kolaylıkla kaynayan, erimiş tutkal görünümünde bir sabun elde edilince, bu ortamda 1-2 saat kaynama devam ettirilmelidir. Bu kaynamadan amaç, sabun hamuru içinde sabunlaşmamış yağ oranını yok denecek kadar en aza indirmektir.
- Tuzlama: Erimiş tutkal görünümündeki sabun hamuru, daha önce hazırlanmış 24 Bomė lik tuz ile yavaşça kaynatılmak suretiyle suyundan ayrılarak tane tane olması sağlanmaktadır. Kaynatmanın devamında bu taneler daha da belirginleşir ve kazanda köpüklü bir ortam oluşmaktadır. Bu durumdaki kazanın 3-4 saat dinlendirilmesinden sonra sabun altı suyu (lessiv) alınmalıdır.
- Bitirme: Alttan suyu alınmış sabuna, çok fazla su ile seyreltilmiş sodyum hidroksit (yaklaşık 2-3 Bomė) yavaş yavaş tanelere ayrılmış haldeki sabun, tekrar ince, şeffaf, tutkal görünümüne getirilmektedir. Bu aşamadan sonra, sabun hamuru kazanda 24-36 saat süre ile bekletilerek, üstte 2/3 ü parlak, şeffaf, duru bir hamur, altta 1/3 oranında ise, dinlenme esnasında dibe çöken istenmeyen yabancı maddeler, sodyum hidroksit ve tuz fazlalıkları içeren bir ayrıştırma yapılmaktadır. Üstteki 2/3 oranındaki faz kazandan alınarak, rutubet (nem) düşürme ünitesi, sabun hamuru işleme ve şekillendirme bölümlerine gönderilmektedir.

- Şekillendirme: Rutubet düşürme ünitesinde budine edilerek çeşitlere göre esans ve boya ilave edildikten sonra, çubuk haline gelen sabun bıçaklar yardımı ile istenilen gram ve boyutlarda otomatik olarak kesilmektedir. Daha sonra, otomatik preslerde şekillendirilmekte ve ambalaj makinelerinde ambalajlandıktan sonra piyasaya arz edilmektedir.

4.3.2.5.3 Hammadde ve Yardımcı Madde

Üretim aşamasında kullanılacak hammaddeler, don yağı (sığır ya da buffalo iç yağı), palm yağı (hurma çekirdeği yağı), prina yağı, palm stearim, palm kernel ya da koko yağı (Hindistan cevizi yağı)dır. Bu hammaddelerin mamul bileşimindeki terkibi şu şekilde oluşacaktır. %40 oranında don yağı, %20 oranında palm yağı, %10 oranında prina yağı, %15 oranında palm stearim, %15 oranında palm kernel ya da koko yağı. Bu veriler, Ahmet Sabuncu ile yapılan görüşme neticesinde elde edilmiştir.

Bunun yanında, yardımcı madde olarak sodyum hidroksit ve tuz kullanılacaktır. Ayrıca, çeşitlere göre esans ve boya da kullanılacaktır.
Bu hammadde ve yardımcı maddelerin bir kısmı ya yurtdışından temin edilmekte ya da Türkiye’de ki distribütörlerden tedarik edilmektedir.

4.3.2.5.4 Üretim Akım Şeması

Sabun fabrikasının, 2,000 m² kapalı fabrika alanına yerleştirecek temel makine ve cihazların üretim akış şeması aşağıdaki gibi olacaktır.

4.3.2.5.5 Patent, Lisans, Royalite ve Know-how

Yatırım ve üretim safhasında patent, lisans, royalite ve know-how gerekmeyecektir.

4.3.2.5.6 Mamulün Pazara Arzı

Üretilecek sabun çeşitli tip ve ambalajda olacaktır. Ancak, hepsinin ortak özelliği TS 54 standardı hükümlerince üretilecek olmasıdır.

İmalatçı firmanın ticari unvanı, adresi	SAPO Sabun İşletmesi Ltd.Şti, Aydın Umurlu Organize Sanayi Sitesi
Malın Adı	Birinci Nevi Sabun
Sınıfı	Tuvalet ya da Banyo
Tipi	Sabun
Türü	Kalıp
Standardın İşaret ve Numarası	TS 54
İmalat Tarihi	..-..-2004
Parti, seri ya da kod numarası	XXX, XXXXXXXXX
Net Miktarı	Ambalajlamaya Göre Değişecektir.
Kullanım ve Saklama Önerileri	Serin ve Kuru Yerde Muhafaza Ediniz.
Diğer Uyarılar	Ürünlerimizde domuz yağı ve katkıları yoktur.

4.3.2.5.7 Mamulün Satış Fiyatı ve Satış Programı

Yatırımı düşünülen işletmenin daha öncede belirtildiği gibi satışlarının büyük kısmı iç piyasaya kalan kısmı ise ihracata yönelik olacaktır. Satışların ortalama 30 gün vadeyle yapılacağı varsayılmıştır. Sabunun işletme çıkış fiyatları genelde ton üzerinden yapılmaktadır. Bir sabun işletmesinde birden çok sabun çeşidi üretilmektedir. Bu sabunların ton fiyatı, 1,700,000,000 TL ile 2,000,000,000 TL arasında değişmektedir. Bu fiyatlar, yapılan pazar analizi, Ahmet Sabuncu ve Bekir Kılıç ile yapılan görüşmeler sonucunda varsayılmıştır. Uygulanacak fiyat stratejisi bu fiyatlar baz alınarak yapılacaktır.

4.3.2.5.8 Kurulacak Sabun Üretim İşletmenin Örgüt Şeması

İşletmede memur ve yönetici pozisyonunda 15 kişi çalışacaktır. Organizasyon yapısı olarak klasik organizasyon yapısı yani fonksiyonlarına göre bölümlere ayırma uygulanacaktır. Bu yapı, aynı işler ve görevler niteliklerine göre bir araya getirdiğinden dolayı ortaboy işletmeler için en uygun örgütlenme biçimidir. İşletme, muhasebe ve idari işler bölümü, üretim ve satınalma ve pazarlama bölümü olarak üç bölüme ayrılmıştır. Birinci kademe, ikinci kademe ve alt kademelerde çalışacak personelin şematik edilmiş hali aşağıda gösterilmektedir.