BöLÜm I aydin iLİ ve ekonomiSİ

4.1.7.2 Demografik Yapı

Türkiye Cumhuriyeti’nde yapılan ilk nüfus sayımından bu yana nüfusunu yaklaşık 5 kat artırırken, aynı dönem içinde Aydın İli’nin nüfus artışı yaklaşık 4,5 kat artmıştır. 1927-2000 yılları arasında İl’in nüfusu sürekli bir artış trendi içinde olmuştur. Aydın İli nüfus artış hızı, 1935 yılında Türkiye genel nüfus artışının üstünde gerçekleşmiş, bu tarihten 1950 yılına kadar olan dönemde ise, nüfus artış hızı genel nüfus artışının üzerinde gerçekleşmiştir. 1950-1955 yılları arasında nüfus artışı tekrar genel artış hızının üzerine çıkmış, 1960-1980 yılları arasındaki 20 yıllık dönemde tekrar bir düşüş eğilimine girmiştir. Daha sonraki dönemlerde İl nüfus artış hızı Türkiye nüfus artış hızına paralel seyretmiştir (Genç, 2000: 13).

1927 yılında yapılan ilk nüfus sayımında, Aydın İli nüfusu ülke içinde %1.6’lık bir paya sahip iken, 2000 yılında yapılan nüfus sayımında ise bu rakam yaklaşık %1.4 olarak gerçekleşmiştir. Bu durum, Aydın İli nüfus artış hızının geçen yıllar itibariyle Türkiye nüfus artış hızının gerisinde kaldığını göstermektedir (www.atob.org.tr, 22.12.2002, 13:05).
2000 yılında yapılan nüfus sayımında, Aydın İli nüfusu 950,757 kişidir. İl idaresi altındaki 17 ilçeden en fazla nüfusa sahip toplam 145,963 kişilik nüfusuyla Nazilli ilçesidir. En az nüfusa sahip ilçe ise, toplam 12,984 kişi ile Buharkent ilçesidir. İl’in yıllık nüfus artış hızı en yüksek olan kenti 2000 nüfus sayımı itibariyle, Didim (Yenihisar), en düşük nüfus artış hızı ise Yenipazar İlçesi’dir.
Aydın İli’ne ait 2000 yılı nüfus sayımı sonuçları Çizelge 8’de gösterilmektedir:
Çizelge 8. Aydın İli 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı Sonuçları.

İlçesi	2000 Genel Nüfus Sayımı Sonuçlar			Yıllık Nüfus Artış Hızı (%0)
	Toplam	Şehir	Köy	Toplam	Şehir	Köy
Merkez	208,341	143,267	65,074	22.89	29.17	10.30
Bozdoğan	35,190	8,300	26,890	2.19	3.26	1.86
Buharkent	12,984	7,074	5,910	14.79	19.94	8.95
Çine	53,770	17,867	35,903	-0.77	16.15	-8.24
Didim	37,395	25,699	11,696	56.58	81.45	17.12
Germencik	46,821	11,596	34,225	-0.19	-5.77	1.78
İncirliova	40,733	17,548	23,185	14.48	10.05	17.96
Karacasu	21,980	5,915	16,065	-3.67	11.32	-8.66
Karpuzlu	13,207	2,318	10,889	-7.58	-13.16	-6.36
Koçarlı	37,167	8,927	28,240	-5.08	-12.42	-2.64
Köşk	25,321	8,349	16,972	10.30	32.66	0.89
Kuşadası	65,765	477,661	18,104	41.01	40.11	43.43
Kuyucak	31,094	7,282	23,812	-4.68	-6.60	-4.08
Nazilli	145,963	105,665	40,298	18.12	27.47	-2.90
Söke	137,739	62,384	75,355	13.99	20.41	8.98
Sultanhisar	22,795	6,256	16,539	1.08	1.38	0.97
Yenipazar	15,492	7,006	8,486	-12.92	-14.23	-11.83
Toplam	950,757	493,114	457,643	14.21	24.82	3.91

Kaynak: www.atob.org.tr/aydin_hakkinda.html. 22.12.2002, 13:05
Çizelge 8’de gösterildiği gibi, turizm sektörünün önde gelen merkezlerinde bir önceki sayıma göre nüfus artışı oldukça hızlı artarken, genel olarak tarımla uğraşan ilçelerde göç olayı olduğu açık bir şekilde görülmektedir. Ancak, diğer tipik Ege şehirlerindeki gibi nüfus sahildeki yerleşim yerlerine yığılmamakta, nispeten iç kısımlarda ki belli ilçelerde yoğunlaşma görülmektedir (Çine, Nazilli, Koçarlı, Bozdoğan vb). Bunun iki önemli sebebi bulunmaktadır. Bunlardan birincisi, bu ilçelerde bereketli Büyük Menderes ovalarının üzerinde yoğun bir şekilde tarım faaliyeti sürdürülmesidir. İkincisi de, belli sanayi kuruluşları sayesinde bu ilçelerin göç almış olmalarıdır. (Nazilli Sümerbank Basma Tesisleri, KÖYTAŞ, JANTSA, Uğur Dondurma Makineleri Sanayi vb.).
1927’de yapılan ilk nüfus sayımında Türkiye Nüfusu 13.648.270 kişi iken, Aydın’ın nüfusu 211.750 kişi olarak tespit edilmiştir. Türkiye’de 1927 yılında 63 il bulunmakta olup, nüfus sayımı sıralamasında Aydın İli 26. sırada yer almıştır. Aydın’da kilometrekareye düşen insan sayısı 1927 yılında 28 kişi iken, bu oran 2000 yılında 121 kişi olarak gerçekleşmiştir. Hane halkı büyüklükleri ise Aydın İli’nde yıllar itibariyle düşmektedir. 1955 yılında yapılan sayımda, ortalama hane halkı büyüklüğü 4,9 kişi iken, 2000 yılında 3,7 kişiye düşmüştür (www.atob.org.tr, 22.12.2002, 13:05).
Çizelge 9. Aydın İli Demografik Bilgiler 2000 yılı (Nüfus Yoğunlukları)

İlçe Sayısı	Köy Sayısı	Nüfus			Ortalama Nüfus Yoğunluğu
		Toplam	Kent Merkezleri	Köyler
17	487	950,757	493,114	457,543	121

Kaynak: www.atob.org.tr/aydin_hakkinda.html. 22.12.2002, 13:05.

Çizelge 10. Aydın İli Demografik Bilgiler 2000 yılı ( Nüfus Artış Hızı, %)

Nüfusun Köy Oranı	Nüfus Artış Hızı			Aydın Şehirleşme Oranı	Türkiye Şehirleşme Oranı
	Ortalama	Şehir	Köy
49	0.14	0.25	0.4	52	65

Kaynak: www.atob.org.tr/aydin_hakkinda.html. 22.12.2002, 13:05.
Çizelge 9 ve Çizelge 10’da gösterildiği gibi Aydın İli’nde şehirleşme oranı Türkiye ortalamasına göre düşük kalmakla beraber, şehirde yaşayan nüfus köy nüfusunun üzerindedir. Bunun en önemli nedenleri, kırsal yörelerden Aydın Merkez ilçeye ve diğer büyük ilçelere doğru olan iç göç olayıdır. 1980 sonrası politikaların bir sonucu olarak ortaya çıkan sanayileşme olgusu ve bunun sonucunda ortaya çıkan büyük ve orta ölçekli sanayi işletmelerinin ortaya çıkarmış olduğu iş gücü talebi sonucunda kırsal yörelerden (genellikle tarım sektöründen) bu kentlere doğru bir iç göç başlamıştır. Bu dönemde özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri’ndeki insanlar Aydın Merkez, Söke ve Nazilli’ye doğru bir göç hareketi başlatmışlardır. Özellikle, Şanlıurfa, Diyarbakır, Siirt, Bitlis illerinden İle büyük göç hareketleri olmuştur. Bir diğer önemli etken de, Türkiye’de yıllarca uygulanan yanlış tarım politikaları sonucunda tarım sektöründe çalışan işçiler ve arazi sahiplerinin geçimlerini sağlayabilmek için büyük kentlere doğru göç etmesi hadisesidir. Aydın İli’nde de özellikle Merkez İlçe ve Nazilli İlçesi’ne yukarıda bahsettiğimiz sebepten dolayı göç olayı yaşanmıştır. Başka bir etken ise, İl’deki turizmin son on beş yılda büyük bir hızla büyümesi sonucu hizmet sektöründe oluşan işgücü talebi yine yörede yaşayan kırsal kesimdeki gençler tarafından karşılanmış, bunun sonucunda sahil kenarındaki ilçelere doğru bir göç yaşanmıştır. Yaşanan son ekonomik krizlerin neticesinde, bir göç dalgasının daha Aydın İli ve ilçelerine (özellikle turistik yörelere doğru) maruz kalması beklenmelidir.
Aydın İli’nin 2000 yılı nüfus sayımına göre, çalışan aktif nüfusun sektörlere göre dağılımı şöyle oluşmuştur. Aktif nüfusun %28’i tarım sektöründe, %8’i devlet hizmetlerinde, %9’u imâlat sanayinde, %30’u toptan ve perakende sektöründe, %12’si inşaat sektöründe ve %13’lük gibi bir kısım da diğer sektörlerde çalışmaktadır. İlde imâlat sanayinde faaliyet göstermekte olan işletmelerde yaklaşık olarak 12,000 kişi istihdam edilmekte ve bu istihdamın 2,000 kişilik kısmı Astim (Aydın Organize Sanayi Bölgesi) ve Aydın Umurlu Organize Sanayi Bölgesi’nde çalışmaktadır (www.atob.org.tr, 22.12.2002, 13:05).
Aydın İli’nin şu andaki mevcut işsizlik ve gelir seviyesindeki düşüklüğü sanayileşme ile ortadan kalkacaktır. Ancak, artan nüfusa yaratılacak yeni istihdam alanları cevap verebilir. Bu da Aydın İli’nde sanayileşme hamlesinin gerçekleştirilmesi ile mümkün olabilir. Bu sanayi hamlesi de, tarımsal üretim ve tarıma dayalı sanayinin çeşitlendirilmesine yönelik proje ve yatırımların hayata geçirilmesi yoluyla gerçekleştirilebilir. Ancak, bu yapılırken, sanayinin çevre ve insan üzerindeki kirletici etkilerini de dikkate alınmalıdır. Aydın İli’nin sanayi politikaları İl’in, coğrafi, sosyal ve kültürel şartlarından yola çıkarak, geleceğe dönük bir master planı çerçevesinde ortaya konması gerekir. Bu çerçevede, ulaşım master planı, altyapı master planı, tarımsal gelişme master planı, sanayi gelişme master planı, turizm gelişme master planı, sağlık master planı, kültür ve spor master planı, kent yönetimi master planı hazırlanmalı ve geleceğe yönelik büyüme stratejisi ortaya konmalıdır (Aksu, 2000: 37).