Büro Hizmetleri ve Sekreterlik Eğitim Notları A. Yönetici Asistanlığı ve Sekreterlik 2

11.2. Bürolarda Yaşanan Mobbing Davranışları

• 
  Çalışanı yeterince çaba göstermediği için suçlamak,
  
• 
  Çalışanı, temel alarak deneyimsiz olduğu gerekçesiyle aşağılamak,
  
• 
  Örgütün sunduğu imkânlardan yararlanmasını engellemek,
  
• 
  Çalışana aşırı iş yükü vermek,
  
• 
  İşlerin gerçekleştirilmesi mümkün olmayan tarihlerde bitirilmesini istemek,
  
• 
  Çalışana, iş tanımının dışında olan, yapıldığı takdirde hiçbir örgütsel kazanç, sağlatmayacak olan ya da yüksek olasılıkla başarılı olmayacağı işler vermek ya da başarısızlığı götürecek bir iş ortamı sunmak,
  
• 
  Çalışana sürekli olarak, yaptığı hataları hatırlatmak,
  
• 
  Çalışana, işle ilgili konularda fikrini açıklamasını engellemek,
  
• 
  İş arkadaşlarının ya da müşterilerin yanında hakaret etmek/küçük düşürmek,
  
• 
  Performans düzeyi hakkında ağır ithamlarda bulunmak,
  
• 
  Çalışanı işten atmakla tehdit etmek,
  
• 
  Çalışanın telefon ya da e-postalarına cevap vermemek,
  
• 
  Çalışanı onunda bulunması gereken toplantılardan haberdar etmemek,
  
• 
  Çalışanı diğer iş arkadaşlarıyla iletişim kurmasını engelleyecek biçimde izole edecek bir fiziksel iş ortamı yaratmak,
  
• 
  Çalışan hakkında söylenti yaymak ya da dedikodu yapmak,
  
• 
  Çalışana son derece basit ya da az sayıda görev vermek,
  
• 
  Çalışana fiziksel şiddet uygulamak ya da bu tür tehditte bulunmak,
  
• 
  Çalışanın ruh sağlığı hakkında üstü kapalı ifadeler kullanmak
  

13. Bürolarda Yaşanan Mobbing Türleri

Bürolarda yaşanan mobbing, yatay mobbing ve dikey mobbing olarak ikiye ayrılmaktadır.

Yatay (Horizontal) Mobbing: Aynı seviyede çalışan bireylerin birbirlerine uyguladıkları psikolojik şiddet türüdür. Aynı büroda aynı statüde çalışan iki personelin birbirlerine yaşattıkları saldırgan tutumlar örnek olarak verilebilir. Yani aralarında fonksiyonel ilişkilerin bulunduğu kişiler arasında geçen bir şiddet türüdür.

Dikey Mobbing: Yukarıdan aşağıya, üst kademede çalışanların astlarına uyguladıkları mobbing ve aşağıdan yukarıya, astların üstlere uyguladıkları mobbing olarak ikiye ayrılmaktadır.

Yukarıdan aşağıya mobbing sürecinde, amir doğrudan doğruya çalışana yönelik son derece saldırgan ve cezalandırıcı davranışlar sergileyerek, çalışanı iş hayatında zor durumda bırakabilmektedir. Çünkü üstü tarafından, arkadaşları arasında azarlanan, sürekli eleştirilen, başarıları göz ardı edilen bir ast işinden ve arkadaşlarından uzaklaşarak psikolojik sorunlarıyla baş başa kalır.

Aşağıdan yukarıya mobbing, iş hayatında yatay veya yukarından aşağıya mobbinge göre daha az yaşanmaktadır. Fakat bu hiç yaşanmıyor anlamına gelmemektedir. Özellikle herhangi bir kuruma yeni atanan yöneticileri kabul etmekte zorlanan çalışanların, üstlerine yaşattıkları bir süreçtir. Aşağıdan yukarıya mobbing süreci bir astın sürekli olarak üstünün verdiği işleri aksatması, verdiği görevlere karşı gelmesi veya üstünü hiçe sayarak çalışmalarını sürdürmesi örnek olarak verilebilir.

Mobbingin Dereceleri

İş hayatında Mobbing birinci derece, ikinci derece ve üçüncü derece olarak üçe ayrılır. Bu derecelerin belirlenmesinde, mobbingin yaşanma sıklığı, şiddeti, kişilerin geçmiş deneyimleri gibi çeşitli nedenler vardır.

Birinci Derece Mobbing

Kişi iş hayatında, arkadaşlarından beklemediği davranışlarla karşılaşmaya başlar. Bu durum sıkıntı ve üzüntü verir. Kişi iş ortamından uzaklaşmaya ve yeni iş olanakları aramaya başlar. Bazı iş görenler bu duruma karşı koymaya çalışır. Ama genellikle başarısız olurlar. Çalışanlar ağlama, uyku bozukluğu, işe yoğunlaşamama gibi sorunlar yaşarlar. Bu durumu atlatamayıp sorunlarla baş başa kalan çalışanlar, ikinci derece mobbing yaşamaya başlarlar.

İkinci Derece Mobbing

Kişi bu durumda kaçamaz ya da direnemez. Fiziksel ya da zihinsel rahatsızlık yaşamaya başlar. İşe dönmekten zorlanır. Yüksek tansiyon, kalıcı uyku bozuklukları, mide-bağırsak sorunları, konsantrasyon sorunları, aşırı kilo alıp-verme, depresyon, alkol ya da ilaç kullanma alışkanlığı, iş yerinden kaçma vb. belirtiler görülür. Aile ve arkadaşlar bu durumun farkına varmaya başlarlar ve çalışanın tıbbı yardım alması gerekir.

Üçüncü Derece Mobbing

Artık üçüncü derece mobbing de kişiler iş yapamaz duruma gelirler. Şiddetli depresyon, panik ataklar, kalp krizleri, kazalar, intihar girişimleri, hatta üçüncü kişilere karşı şiddet davranışları gözlenir. Kişi işyerinden tamamen kopmuş, işe karşı korku, dehşet, tiksinti duymaya başlamıştır. Bu aşamada kurbanın, mutlaka tıbbı ve psikolojik yardım alması gerekir.

Mobbingin Aşamaları

1. Aşama: Çatışma: Çatışma, mobbing sürecinin oluşmasının potansiyel bir esası olarak meydana gelebilir. Çalışanlar arasında çözülemeyen bir sorun, çatışmanın gerilim yaratmasına sebep olur.

2. Aşama: Agresif Ataklar: Çatışma evresinde gerçekleşen saldırgan istekler, kurbana doğru açıkça ifade edilir. Kurban, utanç duyar, tehdit altında hisseder ve psikolojik acı çeker.

3. Aşama: Yönetimin Devreye Girmesi: Bu durumu yanlış yorumlayan yönetim, bu evrede saldırının içerisine dâhil olur. Problemi çözmek ya da destek olmanın yerine yönetim, izolasyon ve anormal davranışın daha fazla gelişmesine sebep olur.

4. Aşama: Hayatta Kalmak İçin Kavga Et (Yanlış Teşhis): Bu aşamada, kronik yorgunluk, psikosomatik veya depresif kargaşa sendromuna giren kurban işini terk etme durumuna gelir. Kişiler bu aşamada, hasta, sorunlu bireyler olarak görülmeye başlanır.

5. Aşama: Mobbing Patlaması ( İş Yaşamının Sona Ermesi): Genellikle, uzun süren korkular sonunda kurbanda, kronik hastalıkları gelişir ve kurbanlar işlerini bırakırlar veya bir intiharın eşiğine gelirler.

Bürolarda Mobbing Olaylarının Yaşanma Nedenleri

Bürolarda mobbing olaylarının yaşanmasının çeşitli sebepleri vardır. Bu sebeplerden bazıları, kötü yönetim, yoğun stresli işyeri, monotonluk, ahlâk dışı uygulamalar vb. dir.

İşyerlerindeki mobbing davranışlar, saldırgan bir bireyin, işini daha iyi yapabilecek yetenek ve güce sahip bir başka bireye veya bir grup bireye karşı, çalışma yaşamını zorlaştırıcı bir takım davranışları sergilemesidir. Saldırı amaçlı bu davranışlar, kin gütmek, acımasız ve zalimce davranışlar, kasıtlı kötü niyetli davranışlar, aşağılayıcı davranışlar, sarsmak, bağırıp çağırarak iş yaptırmak, kendi bildiğinin doğru olduğunda ısrar etmek, güvensizlik nedeniyle yetki vermeyi reddetmek, sürekli olarak diğerlerini eleştirmek, gereksiz sorularla rahatsızlık vermektir.

Mobbingin Büro Çalışanları Üzerindeki Etkisi

Mobbing iş hayatında faaliyet gösteren bütün bireyleri az ya da çok etkilemektedir. Bu etki bazen uzun, bazen kısa sürmekte, bazen ise bireylerde silinmesi zor izler bırakmaktadır. İş hayatında yaşanan mobbing olayları, en alt kademeden en üst kademeye çalışan bütün personeli etkilemektedir. Bu nedenle mobbing sadece bireye, çalıştığı büroya değil bütün kuruma zarar vermektedir. İşini istekle yapamayan, sürekli yanlış yapma korkusu ile yaşayan veya sürekli yalnızlığa itilen çalışanlar vücudun kangren olmuş bir parçası gibi bütünü etkilemeye başlarlar.

Mobbinge uğrayan kişi, her sabah güne iş stresi ile başlar ve işe gitmek istemez. İçinde bulunduğu çaresiz durum kişinin sağlığını ciddi anlamda tehdit eder. Yapılan araştırmalar, mobbing’e maruz kalan kişilerin çalışma hayatlarında zekâ, dürüstlük, yaratıcılık, başarı gibi bir çok olumlu özellik gösteren duygusal zekâsı yüksek kişiler olduklarını ortaya koymuştur.

Mobbing Mağdurlarında Görülen Sorunlar

• 
  Kaygı
  
• 
  Kendini beğenmeme,
  
• 
  Korku,
  
• 
  Uykusuzluk,
  
• 
  Konsantrasyon bozukluğu,
  
• 
  Bunalım,
  
• 
  Kronik yorgunluk,
  
• 
  Mide sorunları,
  
• 
  Baş ve bel ağrısı,
  
• 
  Sinirlilik,
  
• 
  Kendinden nefret etme,
  
• 
  İntihar,
  
• 
  Melankoli,
  
• 
  Tükenmişlik,
  
• 
  Umutsuzluk,
  
• 
  Güvensizlik,
  
• 
  Travma sonrası stres bozukluğu,
  
• 
  Depresyon,
  
• 
  Panik atak krizleri,
  
• 
  Deri üzerinde döküntüler.
  

Bürolarda Yaşanan Belli Başlı Mobbing Davranışları

• 
  Aslında olmayan hataları bulup çıkartmak,
  
• 
  Sözle olmayan (ters bakış gibi beden diliyle) taciz de bulunmak,
  
• 
  Toplantılarda fikirleri aşağılamak
  
• 
  İzole etmek, uzaklaşmak, uzaklaştırmak,
  
• 
  Duygu ve ruh halinde iniş-çıkışlar yaşatmak,
  
• 
  Kendisinin bile uymadığı saçma ve katı kurallar koymak,
  
• 
  Başarılı işleri açıkça yok saymak,
  
• 
  Sürekli olarak ve sertçe hedefler konusunda eleştirmek,
  
• 
  Dedikodu yapmak, yaptırmak,
  
• 
  Taciz ettiği kişiye karşı diğerlerini örgütlemek.
  

Mobbingin Bürolar İçin Psikolojik Maliyeti

• 
  Bireyler arası anlaşmazlık ve çatışmalar,
  
• 
  Olumsuz örgüt ve büro iklimi,
  
• 
  Büro kültürü ve değerlerinde çöküş,
  
• 
  Güvensizlik ortamı,
  
• 
  Genel saygı duygularında azalma,
  
• 
  Çalışanlarda isteksizlik nedeniyle yaratıcılığın azalması.
  

Mobbingin Kurumlar Üzerindeki Etkisi

İşyerlerinde insanların, bireye karşı psikolojik terör uygulamasının nedeni iş doyumsuzluğu, olumsuz iş çevresi gibi örgütsel faktörler olabilmektedir. Yöneticilerin liderlik davranışı, rol çatışmaları, sosyal ortam yetersizlikleri gibi örgütsel koşullarda bu süreçte etkili olmaktadır. Hiyerarşik yapı, örgüt içi iletişimin yeterli olmaması, örgütte oluşan çatışmaların önlenememesi, şikâyetlerin yönetim tarafından kabul görerek çözüm bulunamaması gibi ortamlar mobbingin ortaya çıkmasına zemin hazırlar.

Mobbing süreci, en tepeden en aşağıya kadar örgütün tümünü etkileyen ve birçok sorunu da beraberinde getiren bir süreçtir. Böyle sorunlu bir sürecin başlaması, çalışma hayatında huzursuzluğun, çatışmanın ve karışıklığın yaşanmasına sebep olarak iş kalitesi ve miktarında azalmaya sebep olur bunun sonucu olarak verimlilik düşer. Örgütte özellikle iş gücü devir hızı yükselir.

Bireylerin, işlerine ve örgütlerine aidiyet duyguları azalır, daha iyi bir çalışma atmosferi olan işyerlerine geçmek için fırsat kollarlar. Yetişmiş bireylerin ayrılması ile örgütte kazanılmış olan tecrübe yitirilir bunun sonucunda da yeniden eğitim maliyeti artar.