Buxoro davlat universiteti

2-bo’lim: Kasbga oid frazeologik birliklarning semantik-grammatik hamda emotsional-ekspressiv xususiyatlari

Kasb oti komponentiga ega kommunikativ frazeologik birliklar sinfiga maqollar kiradi. Maqollar xalq tomonidan yaratilgan eng nodir fikrlar yig’indisidir.

• 
  Is your father a glazier? So’roq gap tuzilishiga ega; pull devil pull baker ( shiddatli sanoat musobaqalarida kim kimdan o’zar) buyruq gaplarda ishlatiladi. Ko’pgina maqollar buyruq gap tuzilishiga ega. Bog’lovchili bog’langan qo’shma gap strukturasiga ega b’lgan maqollar: all are not hunters that blow the horn; the stone which builders refused is become the head stone of the corner. Har ikki frazeologik birlik which va that bog’lovchilari bilan bog’langan.
  

As is the workman so is the work ( ishchi qanday bo’lsa ish ham shunday bo’ladi) teng bog’lovchili bog’langan maqol.

O’zbek tilining kommunikativ frazeologik birliklarini ko’rib chiqib aytish mumkinki hozirgi zamon o’zbek tilida ular ikkita asosiy guruhga bo’linadilar: maqolli xarakterga ega bo’lmagan kommunikativ frazeologik birliklar va maqolli xarakterga ega kommunikativ frazeologik birliklar. Birinchi guruhga quyidagilar tegishli :

• 
  Oq desa oq ko’k desa ko’k; aytgani aytgan degani degan; borida chora – chora yo’g’ida banda bechora.
  

Ikkinchi guruhga esa aforizm xarakteridagi frazeologik birliklar kiradi.

Demak o’zbek tilida kommunikativ frazeoogik birliklar ikkiga bo’linar ekan, maqolli xarakterga ega bo’lmagan kommunikativ frazeologik birliklar va maqolli xarakterga ega kommunikativ frazeologik birliklar.

Ingliz frazeologiyasida maqol va matallar o’rtasida chegara mavjud emas, ingliz tilida maqol lug’atlari o’zida maqolli xarakterga ega bo’lmagan kommunikativ frazeologik birliklarni ham kiritadilar. Barcha tillarda maqollar asosan undov gap tuzilishida bo’ladi.