Çevre ceza hukuku ders notlari

4. 1. Ruhsatsız veya ruhsata aykırı bina yapma Suçu

184. maddenin 1. fıkrası, yapı ruhsatiyesi olmadan veya ruhsata aykırı olarak bina yapan veya yaptıranların cezalandırılacağı öngörülmektedir.

Suçun konusu bina yapı ruhsatiyesi alınmadan veya ruhsata aykırı yapılan binadır. İmar mevzuatında bina kavramının tanımı yapılmamıştır. Yapı kavramı ise, İmar Kanunu’nun 5. maddesinde karada ve suda, daimi veya muvakkat, resmi ve hususi yeraltı ve yerüstü inşaatı ile bunların ilave, değişiklik ve tamirlerini içine alan sabit ve hareketli tesisler olarak tanımlanmıştır. Bina ise, kendi başına kullanılabilen, üstü örtülü ve insanların içine girebilecekleri ve insanların oturma, çalışma, eğlenme ve dinlenmelerine veya ibadet etmelerine, hayvanların ve eşyaların korunmasına yarayan yapılar olarak tanımlanmaktadır. Bu bağlamda, yapı binayı da kapsayan bir kavramdır. Yapı ruhsatiyesi ise, imar mevzuatı açısından yapılması izne bağlı bir yapıya başlanabilmesi için yetkili idareden izin verildiğini gösteren belgedir.

Suçu oluşturan fiil ise binanın yapı ruhsatiyesi alınmadan veya ruhsata aykırı olarak yapılması veya yaptırılması ile gerçekleşmiş olur. Buna göre, yalnızca yapı ruhsatiyesi alınmadan veya ruhsata aykırı olarak binayı inşa eden, yapan, müteahhit, taşeron, usta veya kalfa değil, inşaat sahibinin yaptıran olarak da bu suçtan fail olarak sorumlu tutulması gerekecektir. Madde gerekçesinde ayrıca, bu tür inşaat faaliyetlerine kontrol ve denetim hizmeti veren teknik kişilerin de bu suçtan dolayı fail sıfatıyla cezalandırılacağı ifade edilmiştir. 184. madde ile düzenlenen suçların mağduru ise toplum ve toplumu oluşturan tüm bireylerdir. Ruhsat alınmış yapılarda herhangi bir değişiklik yapılması da yeniden ruhsat alınmasına bağlı olduğu için böyle bir durumda yine suç oluşacaktır. Bununla birlikte derz, iç ve dış sıva, boya, badana, olur, dere, doğrama, döşeme ve tavan kaplamaları, elektrik ve sıhhi tesisat tamirleri ile çatı onarımı ve kiremit aktarılması ve yönetmeliğe uygun olarak mahallin hususiyetine göre belediyelerce hazırlanacak imar yönetmeliklerinde belirtilen taşıyıcı unsuru etkilemeyen diğer tadilatlar ve tamiratların yapılması ruhsata tabi değildir (İmar Kanunu madç 21). Dolayısıyla bu faaliyetlerde bulunulması halinde suç oluşmayacaktır.

Suçun manevi unsuru, kasıttır. Buna göre suçun konusu olan binanın yapımında yer alan fail, inşa faaliyetinin yapı ruhsatı olmadan veya ruhsata aykırı olarak yürütüldüğünü bilmelidir.