Co to jest triz

PRZEGLĄD ŻYCIA TWÓRCZYCH OSOBOWOŚCI
I.F. Semmelweis ( 1818 – 1865). Problem: w klinikach położniczych w wyniku „gorączki połogowej” umierało 30 i więcej procent kobiet. Choroba nosiła endemiczny charakter, istniało trzydzieści teorii jej pochodzenia ( wpływ atmosfery, gleby itd.) sekcje zawsze wykazywały, że śmierć była skutkiem zakażenia krwi.

W 1847 roku lekarz I. Semmelweis doszedł do wniosku, że przyczyną jest niesterylność warunków i niechlujstwo lekarzy. Zaproponował proste wyjście: myc ręce chlorowana wodą. Wdrożeniu tej metody poświęcił resztę życia.

Cechy twórczej osobowości. Semmelweis wybrał cel nieprzypadkowo: był to tak ostry problem, jak dzisiaj rak. Program osiągnięcia celu: żeby znaleźć rzeczywista przyczynę zakażenia, wykluczał kolejne czynniki, działające na pacjenta; sprawdzał ideę na zwierzętach, na ludziach; metoda wdrożenia – początkowo prywatne listy do wszystkich klinik Europy, wydanie książki, przy pełnej ignorancji społeczności medyków – oskarżające listy, prośby o sprawdzenie metody. Pracowitość: praca nad problemem cały czas, oprócz snu, praca do stanu natręctwa. Technika pracy: początkowo planowe badanie, później gorączkowe, chaotyczne próby ( dowiedziawszy się, że w sąsiedniej klinice kobiety rodzą na boku, zastosował to u siebie , nie pomogło); badanie statystyki śmiertelności, analiza warunków w różnych klinikach. Nieoczekiwanie umiera przyjaciel – na skutek skaleczenia przy sekcji zwłok kobiety, zmarłej na gorączkę połogową. Powoli przychodzi zrozumienie, zaczyna stosować wodę chlorowaną. Odkrycie nastąpiło przed pracami L. Pasteura, który odkrył, że bakterie są przyczyną chorób. Zdolność wytrzymania ataków: z powodu tego odkrycia zostaje zwolniony z pracy, wyjechał do Budapesztu gdzie kontynuował prace. Jego odkrycie było ubliżające dla akuszerów: śmierci tysięcy kobiet winni byli lekarze! Był młody i „nie miał prawa” uczyć profesorów. W 1865 roku Semmelweisa umieszczono w zakładzie psychiatrycznym w Wiedniu gdzie po miesiącu zmarł, o ironio losu ! - na skutek skaleczenia przy drobnej operacji.

Nauka Semmelweisa nie zyskała akceptacji za jego życia, choć tak łatwo było sprawdzić jej prawdziwość w praktyce. ( patrz. F. Pachner „Za życie matki” Tragedia życia I.F. Semmelweisa” Moskwa 1963).

WYCIĄGNIEMY TRYWIALNOŚĆ PRZED NAWIAS
Nierozwiązywalnych zadań nie ma, nie mniej jednak historia wynalazczości najczęściej zaczyna się od tego, że ktoś mówi: „niemożliwe”. Nie ma ani jednego choć trochę poważniejszego wynalazku, o którym w swoim czasie nie mówiono by „niemożliwe”.

Przyczyny, zmuszające powiedzieć „niemożliwe” i uzasadnienie niemożliwości bywają najróżniejsze. Niekiedy działa najprostsza ignorancja. Tak, kiedyś Francuska Akademia odrzuciła ideę „żelaznej drogi”, uzasadniając, że stalowe koła parowozu będą ślizgać się po również stalowych szynach i skład nie ruszy z miejsca. Kiedy pierwsze parowozy Stephensona pomyślnie potoczyły się po szynach, sceptyków nie ubyło. Oto tylko niektóre ich argumenty: z powodu szumu i gwizdków parowozu kury przestana nieść jajka, krowy stracą mleko, dym, i iskry zniszczą pastwiska i lasy, a życiu pasażerów zagraża wybuch kotła, a nawet utrata zmysłów od zbyt dużej prędkości.

Dekabrysta N. Bestużew, znajdując się w czytińskim więzieniu, wynalazł najprostszy zamek do rosyjskich karabinów. Jego mechanizm okazał się udanym i miał tylko jedną śrubkę. Ale wtedy jakakolwiek idea uwięzionych dekabrystów wydawała się buntowniczą i opracowanie Bestużewa schowano wśród papierów rządowej komisji.

I mimo to niewiedza nie jest główną przyczyną, zmuszającą mówić: „niemożliwe”. Najczęściej mówią tak ludzie, których trudno posądzić o niekompetencję.

W 1913 roku S. Lebiediew pierwszy w świecie zrealizował proces otrzymywania syntetycznego kauczuku. Już działało doświadczalne stanowisko, a Edison, który sam długi czas zajmował się tym problemem, oświadczył: „tego nie da się zrobić. Powiem więcej” wszystkie doniesienia - kłamstwo. Z mojego osobistego doświadczenia i innych jasne jest, że chyba niemożliwe jest otrzymanie syntetycznego kauczuku, a w szczególności w Rosji.” Ten jego pogląd wstrzymał opracowanie syntetycznego kauczuku w USA na 7 lat. A.S. Popow dobrze znal pogląd Hertza, że fale radiowe nigdy nie będą miały znaczenia w praktyce. „Ja odkryłem te fale, ja lepiej wiem” – odpowiadał H. Hertz na próby zainteresowania go projektami łączności radiowej. Popow w ciągu niewielu lat wysłał w eter pierwszy radiogram, złożony z dwóch słów” „Henryk Hertz”. Francuski filozof O. Kont, że są rzeczy absolutnie niedostrzegalne dla człowieka. Na przykład niemożliwe jest zmierzenie prędkości gwiazdy poruszającej się od nas lub do nas, w tym, celu trzeba by poczekać milion lat. Ironia losu sprawiła, że w ciągu kilku lat odkryto efekt Dopplera, pozwalający na podstawie spektrogramu określić prędkość przybliżania lub oddalania gwiazd.

K.A. Timiriazew nie uznawał teorii chromosomów. W. Thompson całe życie odrzucał teorię elektromagnetyczną. Hughens i Leibnitz mówili o Newtonowskiej teorii powszechnego ciążenia , że odnosi się ona nie do nauki, a do obszaru okultyzmu. Kolbe nazwał stereochemiczna teorię van 't Hoffa „odpadami ludzkiego rozumu”. Boltzmann nie wierzył w zwycięstwo teorii atomowej budowy materii wcześniej niż za 300 lat, a już po 5 latach po jego samobójstwie atomowa teoria budowy materii zyskała pełne uznanie. Miesiąc przed pierwszym wzlotem braci Wright (17.12.1903) zostało opublikowany artykuł wiceprezydenta Akademii Nauk USA profesora Newcomba o niemożności wzlotu aparatem cięższym od powietrza…

Co powoduje, że wykształcony i w ogóle nie konserwatywny człowiek nie wierzy w nowość? Oto charakterystyczny przykład. Jeden z kierowników dużego projektu w Konstrukcyjnym Biuro A.N.Tupolewa opowiedział (Patrz „Izobrietatiel i racjonalizator” 1984 Nr 10 str 20 23) jak długo „walczyli” z konstrukcją, wydawałoby się prostego czujnika dla określenia momentu odłączenia się jednego agregatu od drugiego. Jego funkcja powinna być analogiczna do funkcji przycisku w domowej lodówce – przy zamykaniu drzwiczek przycisk otwiera obwód i lampka podświetlenia gaśnie. Ale warunki pracy były bezspornie bardziej złożone: wibracje, zimno, wilgoć, żar, pył, a przede wszystkim – niezawodność zadziałania powinna być absolutna. Z tego powodu schemat złożony z przycisku i dwóch przewodów rozrósł się w poważny w sensie rozmiarów blok automatyki, gdzie każdy element był dublowany, potrajany, pojawił się układ logiczny dla kasacji fałszywych sygnałów itd. Nieoczekiwanie pojawiło się proste, sprytne rozwiązanie: zastosowano odrywny rozłącznik; prościej mówiąc – odłączył się jeden agregat od drugiego, drucik się przerywał, znaczy, obwód elektryczny został otwarty… Ta propozycja wywołała burzę oburzenia i wyśmiewania. Tłumaczono mi, że ja, „małogramotny” nieuk… Jednym słowem naopowiadali dużo o wszystkim, oprócz jednego: dlaczego nie można było tak zrobić? Jakie fizyczne przesłanki tu przeszkadzają? Po prostu tak nie robią, dlatego, że tak nikt nie robi! Dostarczyli mu „zabójcze” dane, że wśród mnóstwa czujników jednorazowego działania, wypełniających międzynarodowy rynek i które wypuszczane są przez bardzo poważne firmy, nie ma takiego „dziadostwa”…Jednakowoż on umiał postawić na swoim, układ został wdrożony w życie, eksploatowany jest od tego czasu – już ponad ćwierć wieku – bez żadnych problemów”

Z paradoksalnością nowej idei pierwsi stykają się specjaliści. Nowa idea łamie nagromadzone wyobrażenia, skostniałe porządki. Oczywiście napotyka na opór specjalistów i – w mniejszym stopniu – niezrozumienie i uśmieszki.

Oto świadectwo wynalazcy pierwszego radzieckiego turboodrzutowego silnika A.M. Lulki: wg jego słów w 1941 roku wielu po prostu nie rozumiało, jak struga wchodząca w „to coś” i wychodząca z „tego czegoś” zdolna jest napędzać samolot. Uważali nas za awanturników, robiących pieniądze z powietrza (patrz. „Tiechnika i nauka” 1983 Nr 9 astr 38) Zaczęła się Wielka Wojna Ojczyźniana. Wydawałoby się, wojenne potrzeby powinny stymulować zainteresowanie jego silnikiem, dającym szanse na osiągnięcie prędkości samolotu na poziomie ok. 900 km/h już w pierwszej wersji. Ech wy, nie nasz samolot z silnikiem turboodrzutowym był pierwszym, jaki wzbił się w powietrze. A.M. Lulka szczerze mówi, że wątpliwości co do perspektywiczności turboodrzutowego napędu siali poważni konstruktorzy samolotów i silników. Na ich opinii opierały się decyzje władz państwowych, zmuszonych z powodu ograniczeń finansowych, braku czasu wybierać jeden kierunek opracowań z kilku możliwych. „Dyrektywne” hamowanie postępu technicznego, to niestety nierzadkie zjawisko. Uniknąć błędów w planowaniu środków na naukowo – techniczne rozpracowania można jedynie opierając się na naukowej prognozie rozwoju techniki. Trzeba znać tendencje i prawidłowości rozwoju.

W rozwoju techniki dominuje droga ewolucyjna w połączeniu z „mini”- rewolucyjnymi, jakościowymi skokami ( jeśli wyrazić się dokładniej, to przeważająca większość wynalazków – to „miniskoki” ) Prawdziwe rewolucyjne zmiany zachodzą bardzo rzadko. Związane są z odkryciami naukowymi (przykładowo – laser), z nieoczekiwanie powstałej ostrej społecznej potrzeby. Prognozować odkryć naukowych póki co – nie można. Ale część przyszłych potrzeb można dość łatwo przewidzieć. Jedną z przyczyn ich pojawiania się – jest zderzenie tendencji rozwoju społeczeństwa. Różne, często dalekie tendencje stopniowo narastają, zwiększa się ich wpływ na procesy społeczne i w końcu te różne tendencje zderzają się, generując sprzeczności i napięcia w życiu społeczeństwa. Wtedy powstają ostre potrzeby ich rozwiązania. Sprzeczności mogą być rozwiązane socjalnymi, politycznymi, technicznymi i innymi środkami. Nas interesuje techniczna strona przyszłych sprzeczności społecznego rozwoju. Sprzeczności można przewidzieć, sztucznie ekstrapolując istniejące dziś kierunki rozwoju techniki i społeczeństwa z pomocą prostej zasady z kursu RTW – metody tendencji.

T e c h n i k a s t o s o w a n i a:

1. 
   Wybrać dwie realne, ale nie związane jedna z druga tendencje w rozwoju ludzkości ( techniki , nauki, kultury itd.).
   
2. 
   Każda tendencje niezależnie jedna od drugiej przedłużyć w przyszłość do tego czasu, dopóki nie stanie się ona zasadniczą, wiodącą.
   
3. 
   Zdefiniować sprzeczność pomiędzy rozwiniętymi tendencjami.
   
4. 
   Z pomocą dowolnego ze znanych nam sposobów rozwiązywania sprzeczności zaproponować ideę likwidująca sprzeczność.
   

Przykładowo, pierwsza tendencja – urbanizacja, wzrost miast, druga – wzrost produkcji drukowanej, wzrost nakładów, ilości tytułów itd. ( dziś wypierany przez e-booki i Internet przyp. tłum.) Przedłużmy obie tendencje w przyszłość:

1. wszyscy mieszkańcy Ziemi żyją w miastach, każde miasto zajmuje ogromną po-

      wierzchnię;

2. ogromna ilość produkcji drukowanej ( po tysiąc wydań na jednego człowieka, na       dzień ); produktami „zabite” są wszystkie biblioteki dla przechowywania zajęta jest       wielka liczba budynków w mieście; ludzkość podzieliła się na dwie połowy – tych       którzy piszą i obrabiają informacje i tych którzy czytają; niemożliwe jest obrobienie       całej informacji, ani tym bardziej ją przeczytać.
Można sformułować kilka sprzeczności:

1. 
   Człowiekowi potrzebna jest informacja, ale trudno ją znaleźć w ogromnym mieście i jeszcze trudniej dostarczyć mu informację;
   
2. 
   Człowiekowi dostarczają informacje, ale one nie jest w stanie jej przeczytać ( nie ma siły i czasu) i znaleźć potrzebną mu mała część informacji.
   

Możliwe drogi usunięcia sprzeczności:

• 
      zmiana fizycznej zasady przekazywania informacji, odstąpienie od formy papierowej, rozpowszechnienie w komputerowych sieciach ( dzisiejsza droga rozwoju) ale dla zapisania informacji na magnetycznych nośnikach też może nie wystarczyć ludzi, dlatego potrzebny jest system informacyjny działający bez udziału człowieka – przekaz informacji od maszyny do maszyny; człowiekowi przekazuje się tylko niewielką, rzeczywiście potrzebną mu, informację.
  
• 
  stworzenie „nerwowej” ( informacyjnej) sieci miast, w której dowolna informacja sama znajduje człowieka, któremu jest potrzebna;
  
• 
  domowe „wydawnictwo” – z ekranu telewizora drukuje się tylko tę informację, która potrzebna jest członkom rodziny;
  
• 
     połączenie drukowanej informacji z innymi przedmiotami i substancjami – z opakowaniem produktów i towarów, tapetami, odzieżą itd.; jadalna informacja ( w pokarmach, tabletkach );
  
• 
  połączenie człowieka z systemem informacyjnym na przykład, część organizmu – mogła by być biblioteką wiedzy ( w warunkach stworzenia biologicznych nośników informacji);
  
• 
  nowy stereotyp świadomości: im grubszy, albo im wyższy człowiek, tym więcej wie…
  

Można pójść także inną drogą: zająć się na przykład problemem, skąd bierze się tyle informacji. Możliwy jest czysto fantastyczny rozwój sytuacji: informacja otrzymana w skompresowanej postaci od innej cywilizacji – o tym, co ona osiągnęła po milionie lat. Cała informacja podzielona na dużą liczbę części pomiędzy „miasteczkami naukowymi” świata: miasteczka szybko rosną, dzięki dopływowi koniecznej dla zrozumienia informacji uczonych. Rozpowszechnianiem informacji zajęte są wszystkie wydawnictwa świata, buduje się nowe…
Główny sens ćwiczenia polega na otrzymaniu jakościowo nowej technicznej lub fantastycznej idei. Już samo generowanie idei i ich ocena obniża inercję, odzwyczaja od stereotypowego myślenia, od obawy zaglądania w „jutro”. „Niemożliwe” pojawia się dlatego, że nie wiedząc jak to zaistnieje, zawczasu mówią, że tego w ogóle nie może być. A należy mówić – będzie, tylko na razie nie wiadomo dokładnie jak.
Zadanie 83. Zastosujcie tę metodę do dowolnych wybranych przez was tendencji lub fantastycznych idei:

1. 
   starzenie się społeczeństwa, wzrost liczby ludzi w wieku emerytalnym;
   
2. 
   szybka dezaktualizacja wiedzy, konieczność ciągłej aktualizacji;
   
3. 
   wzrost liczby technologicznych katastrof na świecie (nagłych przemysłowych wybuchów, awarii itp.) i wzrost niebezpieczeństwa dla przyrody i człowieka;
   
4. 
   zwiększenie stopnia wykorzystania „darmowej” energii z otoczenia, ( słonecznej, wiatrowej, przypływów, geotermalnej itd.);
   
5. 
   mikrominiaturyzacja techniki;
   
6. 
   wzrost kosztów projektów naukowo – technicznych ( nie tylko jądrowych i kosmicznych programów, ale np. w biologii – projekt rozszyfrowania DNA człowieka kosztuje 3,5 mld dolarów)
   
7. 
   specjalizacja pracy, zwiększenie ilości zawodów;
   
8. 
   powiększenie aktywnie wykorzystywanej części mózgu; obecnie wykorzystujemy tylko małą część jego pojemności; pełna informacyjna pojemność mózgu wynosi ok. 1000 mld bitów, co równa się objętości 500 kompletów „Brytyjskiej encyklopedii”;
   
9. 
   zwiększenie ilości wolnego czasu człowieka;
   
10. 
    zwiększenie nasycenia domu techniką;
    
11. 
    podniesienie izolacyjności domu dla oszczędności energii;
    
12. 
    powiększenie ilości pracowników w sferze usług;
    
13. 
    dążenie do opanowania kosmosu;
    
14. 
    zwiększenie ilości sytuacji stresowych;
    
15. 
    ocieplenie klimatu;
    
16. 
    kult rozwoju osobowości, kult zdrowia człowieka, kult przyrody;
    
17. 
    coraz szybsze moralne starzenie się techniki.
    

Można bez ograniczeń przedłużać spis tendencji, wystarczy tylko bardziej uważnie przyjrzeć się otaczającej rzeczywistości…

PRZEGLĄD ŻYCIA TWÓRCZYCH OSOBOWOŚCI
Alain Bombard W początku lat 50. XX wieku A. Bombard, francuski lekarz, wysunął; hipotezę o tym, że ludzie którzy skutkiem katastrofy morskiej znaleźli się w morzu na łódkach lub innych obiektach ratunkowych, umierają nie na skutek pragnienia lub głodu, a ze strachu przed nieuchronnością śmierci. Jego dowód: 90% ludzi, którzy znaleźli się na morzu, ginie w ciągu pierwszych trzech dni, kiedy nie może być jeszcze mowy o śmierci z powodu braku wody i pożywienia. Ratownicy do miejsca katastrofy „Titanica” przybyli w ciągu 3 godzin, ale w łodziach ratunkowych już było bardzo dużo ciał zmarłych i ludzi porażonych psychicznie. Idea Bombarda: pokarm i wodę można wziąć z oceanu, ryby i plankton zawierają wszystkie potrzebne substancje. Żeby dowieść swojej racji, postanowił w pojedynkę przepłynąć ocean na nadmuchiwanej tratwie trasą Krzysztofa Kolumba.

Bombard przepłynął ocean. Wyżył, łowiąc ryby, prowadząc fizjologiczne badania, studiując podstawy nawigacji.

Eksperyment Bombarda – to wielki akt samopoświęcenia. Był cel – dać szansę przebycia 50 tys. ludzi, co roku znajdującymi się nie z własnej woli na oceanie i ginącym męczeńską śmiercią z powodu braku wody i jedzenia. On poszedł na prawie pewną śmierć dla tysięcy nieznanych mu ludzi i nie uważał tego za bohaterstwo. (patrz Bombard Alain „ Za burtą wbrew swojej woli” Moskwa 1975).
ZADANIA TRENINGOWE
Znany wam zasób narzędzi TRIZ rozszerzył się: teraz znacie już trzy prawa rozwoju ST ( uzgodnienie rytmu, dynamizacja, idealność), konkretne zasady i chwyty dla stosowania tych praw, nowe chwyty z kursu RTW, pojęcie i substancjalno – polowych resursach, niektóre fizyczne efekty i subtelności w ich zastosowaniu, rozszerzył się bank przykładów i zadań – analogów. Trzeba kontynuować wynalazczy trening w celu utrwalenia wiedzy.

Zadania, jak i poprzednie, odpowiadają całej treści wyłożonego materiału. To jednak nie oznacza, że można je rozwiązać tylko na podstawie tego materiału – większość zadań wynalazczych należy rozpatrywać szerzej, do ich rozwiązań można wracać i na dowolnym, następnym etapie studiowania teorii. Wśród zaproponowanych wam zadań są zadania nierozwiązane, tzn. nie posiadające odpowiedzi, ale to nie znaczy, że ich nie można rozwiązać…

Zadanie 84. Trzy zadania: są jakby różne, ale posiadają jednakowe (w ogólnym sensie) odpowiedzi.

1. 
   Azotek niobu ( trudnotopliwy stop)otrzymuje się przez spiekanie tabletki prasowanego proszku niobu w azocie. Żeby spiekanie zaszło w całej grubości tabletki, trzeba wprowadzić do niej niepalny balast ( 20 0 30%) Ale balast zanieczyszcza produkt. Co robić?
   
2. 
   W laboratorium zaszła konieczność szybkiego roztopienia tlenu w stanie stałym, znajdującego się w naczyniu z wąską szyjka. Z zewnątrz ogrzać nie można – naczynie posiada specjalną próżniową termoizolację. A może ogrzewać od wnętrza? Ale dowolny przewodnik ciepła ( np. para wodna) zanieczyści tlen, a to niedopuszczalne. Co robić?
   
3. 
   Podczas obróbki roztopionego metalu ultradźwiękiem (dla deaeracji) do metalu wprowadza się specjalny trzpień – falowód przewodnik ultradźwięków. Ale trzpień stopniowo zużywa się od wysokoczęstotliwościowych drgań i wysokiej temperatury i zanieczyszcza metal. Co robić?
   

Zadanie 85. Podczas pracy koparki, do jej czerpaka bez przerwy przykleja się grunt, pojemność czerpaka spada, koparka pracuje nieefektywnie. Co zrobić, żeby grunt nie przyklejał się do czerpaka?
Zadanie 86. W kopalniach odkrywkowych jednocześnie pracują setki maszyn i ich gazy spalinowe tak zanieczyszczają powietrze w tych ogromnych „jamach” o głębokości setek metrów, że powstał poważny problem z wentylacją. Ciężkie zwałowarki, obciążone węglem, lessem, gliną, rudą, powoli poruszają się po spiralnej drodze, położonej na krańcach karieru, zostawiając za sobą czarne chmury dymu. A gdyby oczyszczać gazy spalinowe jakimiś filtrami, zamontowanymi wprost na samochodach, nie pozwalać żeby spaliny zanieczyszczały powietrze? Ale dowolny filtr – to koszty samego urządzenia, i eksploatacji… Filtry powinny być i nie powinno ich być. Wasza propozycja?
Zadanie 87. W 1885 roku Louis Stevenson napisał niewielką nowelę: Dr Jekyll and Mr Hyde ...Opowiedział w niej o tym, jak Dr Jekyll wynalazł preparat, przekształcający go na złego Hyde’a – koncentrację wszelkiego zła, jakie było w doktorze. Stopniowo „złe ja” stawało się coraz silniejsze, samodzielne, aż na koniec „Diabeł Hyde” stał się jedynym obliczem Dr Jekylla…

W ekranizacji Roubena Mamouliana ( 1931) jest scena przekształcania się szanowanego, nieskazitelnego, akuratnego i wytwornie utrzymanego doktora w strasznego Hyde’a. Epizod został sfilmowany jedną kamerą, bez żadnej „sklejki” i zatrzymania się w kadrze. Widz identyfikuje się z Jekyllem, patrzącym w lustro po przyjęciu preparatu. Przekształcenie zachodzi w oczach: w lustrze pojawiają się Pasma siwych włosów, fałdki, zmarszczki na twarzy Jekylla, przekształcającego się w Hyde’a..

W jaki sposób osiągnięto taki efekt? ( bez techniki komputerowej – przyp. tłum.)
Zadanie 88. Wykonano przyrząd, który miał pracować w płynnym kwaśnym środowisku, Dla ochrony przed korozja na metalową powierzchnie przyrządu naniesiono pokrycie polimerowe, Jak sprawdzić, czy w tym pokryciu nie ma mikrootworów sięgających do metalu?

Znany jest sposób, polegający na pokryciu warstwy ochronnej luminoforem. Po umyciu luminofor pozostaje w szczelinkach i otworkach i łatwo go ujawnić. Ten sposób tu jednak się nie przyda, bo luminofor pozostanie także w zagłębieniach nie sięgających metalu. A trzeba ujawnić tylko uszkodzenia przelotowe. Potrzebny sposób, pozwalający od razu prawidłowo zakwalifikować nieprawidłowo pokryte przyrządy. Co robić?
Zadanie89. Do chłodzenia agregatów przemysłowych wykorzystuje się wodę z otwartego zbiornika wody, podawaną pompami wirnikowymi. Temperatura wody w zbiorniku zmienia się i w rezultacie trzeba zmieniać jej ilość do chłodzenia. Jest kolka znanych sposobów zmiany ilości podawanej wody, ale wszystkie wymagają ręcznej regulacji, lub gorzej, demontażu pompy i zmiany kąta ustawienia łopatek. Zaproponowano także automatyczne urządzenie, zawierając czujniki temperatury i przepływu, silniki elektryczne, blok sterowania itd. Masa, gabaryty i energochłonność urządzenia powiększyły się, zamiast dyżurnego ślusarza do obsługi automatyki potrzebny jest inżynier, ilość błędów i pomyłek wzrosła…

Trzeba, żeby pompa sama regulowała swoją wydajność bez udziału człowieka i bez elektroniki. Co robić?
Zadanie 90. Obróbka danych meteorologicznych za ostatnie 300 lat wykazała, że na Ziemi obserwuje się wyraźną tendencję do ocieplenia. Istnieje hipoteza, że przyczyną tego tzw. efektu cieplarnianego jest zwiększenie zawartości dwutlenku węgla w atmosferze ( z powodu przemysłowej emisji) co zmniejsza intensywność wypromieniowania nadmiaru ciepła do przestrzeni kosmicznej. Jak udowodnić tę hipotezę, gdzie znaleźć próbki powietrza sprzed 300 lat?
Zadanie 91. Fontanny urzekają nas cichą muzyka strugi, niezwykłymi kaskadami wody, wiecznym ruchem. Architektura i dekoracyjne efekty fontanny – to przedmiot współzawodniczenia pomiędzy miastami świata we wszystkich czasach. Pietrodworiec, Drezno, Włochy… Co nowego pojawiło się w „sztuce fontann” w ostatnich czasach? Powiększyła się wysokość strugi, ich forma stała się bardziej przemyślna, strugi wody bywają kolorowo oświetlone, wykorzystuje się kwiatowe i muzyczne efekty – z niewynalazczych rozwiązań – to wszystko. Wynalazków, niestety też niewiele. Oto najbardziej ciekawy: fontanna mydlanych banieczek, w formie wodnego kwiatu i wzlatujących w niebo lub podskakujących w dziwacznym tańcu na grzbietach fal wodnych, dużych i małych pęcherzyków ( patent 774 661); w mydlany roztwór można dodawać luminescencyjne farby – uzyskuje się piękne dynamiczne oświetlenie: zaproponowano urządzenie dla stworzenia „kopuły” z cienkiej warstwy wody dla uzyskania dekoracyjnych efektów ( patent 787 102); do wody można dodawać powierzchniowo aktywne substancje, obniżające opór wody ( przykładowo poliakrylamid, nadający wodzie „śliskość”) - to bardzo podnosi wysokość strugi przy tych samych pompach; dźwięczące fontanny („śpiewające”) (patent 1 214 239).

Popracujcie nad tym systemem, dodajcie fontannie nowe funkcje, wykorzystujcie bank efektów, standardowe rozwiązania, chwyty RTW.
Zadanie 92. Jednym z najbardziej niebezpiecznych i katastrofalnych uszkodzeń rurociągu naftowego – jest szybki rozwój gigantycznego pęknięcia wzdłuż rury. Długość takiego pęknięcia może sięgać dziesiątków kilometrów, a szybkość rozwijania się setek metrów na sekundę. Przyczyny takiego pęknięcia i prawidłowości jego rozwoju na razie nie są jeszcze dokładnie znane. Zachodzą takie katastrofy na rurociągach obliczonych wg wszelkich norm wytrzymałości. Co robić?

Na razie zaproponowano budować kilka równoległych nitek rurociągów o mniejszej średnicy zamiast jednego dużego. ( patrz. Dokłady AN ZSRR – 1985 Nr 2 T. 285 str. 357). To podraża koszt budowy i eksploatacji, wymaga więcej armatury itd. Jest także techniczne rozwiązanie na „przejęcie” pęknięcia: na rurociągu w stałych odstępach przyspawywane są pierścieniowe tarcze, pęknięcie dochodzi tylko do najbliższej tarczy i zatrzymuje się. Ale to tylko częściowo rozwiązuje problem, ponieważ od razu powstaje techniczna sprzeczność: im częściej zamontowane są tarcze, tym pewniej, ale tym droższe i bardziej pracochłonne jest całe urządzenie.
Zadanie 93. Jak określić czy rozmroziły się produkty żywnościowe w lodówce podczas dłuższej nieobecności gospodarza w domu, czy też nie? W zamrażalnikach można przechowywać produkty parę miesięcy, ale pod jednymi warunkiem: w czasie przechowywania nie powinny być rozmrażane. Trzeba zaproponować proste, tanie i dostępne każdemu rozwiązanie.